Enzym
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Remunjs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'n Enzym is 'ne biologische katalysator.
'n Enzym is 'n organisch molecuul (meistal 'n eiwit), det 'n bepaolde biologische reactie versjnelt. Nao de reactie kump 't enzym weer truuk nao de oorsjprunkeliken toesjtandj.
De reactiesjnelheid van 'n enzym is aafhenkelik van de temperatuur, de zoerdegraod en de concentratie van enzym en subsjtraot, de sjtof womit 't enzym reageert: De ruumdelike sjtructuur van eiwitte verangert mit de temperatuur. Zo zeen de meiste enzyme inaktief bie leeg temperature. Baove de 50°C weurt de wirking van 't eiwit ouch geblokkeerd door denaturatie. Eder enzym haet bie 'n bepaolde temperatuur 'n optimaal aktiviteit. Eder enzym haet ouch zien bèste wirking bie 'n bepaolde zoerdegraod.
Väöl enzyme zeen sjnelder en efficiënter es tót noe aan door de miens óntwórpe katalysatore.
Enzyme kinne ouch besjtaon oet meerder deile, wie meerder eiwitte. Daonaeve höbbe ze döks ouch nog 'n co-enzym, 'ne kleindere component en zónger dem kan 't enzym zien functie neet vervölle. Dit kan beveurbeeld e metaal-ion zeen. 't Co-enzym fungeert in 'n cel döks es 'n saort van aan- en oetsjakeleer. Door de concentratie van 't metaal-ion te variëre weurt de chemische reactie die 't enzym faciliteert vertraog of versjneld.