Elisie
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Elisie is 'n taolweitesjappelek versjijnsel boebij ein of mierdere spraokklaanke weure weggelaote. Es me Limbörgs en Nederlands beveurbeeld mèt mekaar vergelieks, kumps de hendeg bekind Elisie tege. 't Guuf twie elisies tösse dees twie taole. De elisie vaan de slot -t en de elisie vaan de slot -n.
Elisie vaan de slot -t
[bewirk | brón bewèrke]Op 't Limbörgs kin 'n t veurkoume aon 't begin vaan e woord (tien), in 't middel (betaole) en aon 't ind (oet). D'n t-klaank weurt op 't Limbörgs evels altied weggelaote in de volgende klaankcombinaties aon 't ind vaan wäörd (boe 't Nederlands wél 'n t heet):
- cht > ch: Maastricht weurt Mestreech
- ft > f: blaft weurt blaf
- gt > g: vraagt weurt vreug
- kt > k: dialect weurt dialek
- pt > p: loopt weurt löp
- st > s: feest weurt fies
Es Limbörgers Nederlands praote, passe ze dizze regel ouch dèks touw en laote ze de t weg:
In Maastrich is 't elke nach fees en krijg je nooit rus.
Dit versjijnsel nump me soms ouch wel, plaotsgeboonde, Huilands of Nedertreechs.
Elisie vaan de slot -n
[bewirk | brón bewèrke]Op 't Nederlands kin de slot -n in hiel väöl wäörd al of neet weure oetgesproke, meh ze weurt altied gesjreve. In de Limbörgse vertaolinge vaan die wäörd weurt de slot -n neet oetgesproke en ouch neet gesjreve. De regel op de mieste Limbörgse dialekte is: Oonbeklemtoende lèttergrepe mèt de schwa-klinker aon 't ind vaan wäörd kinne neet oetgoon op -n. Veurbeelde:
- horen - hure
- straten - straote
- open - ope
- zeven - zeve
Lèt wel op: de slot -n kan 'n oonderdeil zien vaan de stam vaan e werkwoord. Daan blijf de -n bewaord: "iech teiken".
In sommege dialekte kump dees slot -n evel wel trök es 't woord weurt gevolg door 'ne klinker of zelfs 'n h-. Dit gebäört beveurbeeld in 't Mofers.