Baerge

Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Baergs, es te dit dialek sjpriks.

Gemeinte Baerge (Bergen)

Hoofplaats

Manon Pelzer (CDA)

Opperflaakde
– daovan water

109,42 km²
4,49 km²

Inwoeners
– deechde:

13.351 (1-4-2011)
127/km²

Baerge (Nederlands: Bergen) is 'n plattelandsgemeinte in 't noorde vaan Nederlands Limburg. 't Aontal inwoeners ligk tösse de 13.000 en 14.000, verspreid euver versjèllende kerne aon d'n ooskant vaan de Maos. 't Oppervlak is 109,45 km², daovaan is 3,00km² water.

Kerne

De gemeinte umvat de volgende kerne en bijbehurende naobersjappe.

Ald-Berge (Oud-Bergen)
Äöje (Aijen)
De Loj (Wellerlooi)
Ni-j-Berge (Nieuw-Bergen)
- Baergse Hei (Bergsche Heide)
Offere (Afferden)
- Blejjenbek (Bleijenbeek)
- Gening
- Hengeland
- Heukelóm (Heukelom)
- 't Rimpelt (Rimpelt/Rimpeld)
Siêbegewâld (Siebengewald)
- Groeëten Horst (Grote Horst)
- Kleinen Horst (Kleine Horst)
- Koekoek
- De Lakej (Lakei)
- Op d'n Belt (Op de Belt)
- Vri'j (Vrij)
Wel (Well)
- 't Knikkerdörp (Knikkerdorp)

Baerge is 'n hendeg bos- en heirieke gemeinte. E groet deil vaan 't zuidelek deil vaan de gemeinte, um en tösse Wel en De Wellerloj,weurt ingenómme door 't Nationaal Park de Maasdune.

Historie

De gemeinte Baerge woort in 1800, oonder Frans bewind, gevörmp oet de aw sjepebenk Baerge en Wel (dèks gewoen Wel geneump), Heie en Offere.^[1] De nui gemeinte neumde me nao zien hoofplaots Ald-Baerge. Dit dörp hètde vreuger gewoen Baerge, tot nao d'n Twiede Wereldoorlog de bebouwing aon de ooskant vaan de groete weeg tot e nui dörp (Ni-j-Baerge) oetgreujde.

De gemeinte is sinds häör vörming gein oonderwerp vaan herindeilinge gewees. Roond 2010 waor 'n fusie mèt Gennep en Mook en Middelar aon de orde, meh die is aofgebloze gewore nao proteste vaan Baerge.

Historische inwoenertalle

't Groetste deil vaan zien historie is Baerge, 'n typische plattelandsgemeinte, gestiedeg gegreujd. 'nen Oongewoen explosieve greuj heet 't evels zelde gehad.

Jaor	Aontal	Greuj (gans Limbörg)
1830	3.445^[2]	--
1840	3.663^[3]	+6,3% (+5,6%)
1849	4.030^[4]	+10,0% (+4,3%)
1859	4.350^[5]	+7,9% (+4,4%)
1869	4.490^[6]	+3,2% (+4,5%)
1879	4.841^[7]	+7,8% (+7,0%)

Jaor	Aontal	Greuj (gans Limbörg)
1889	4.819^[8]	-0,5% (+6,8%)
1899	4.785^[9]	-0,7% (+10,2%)
1909	5.609^[10]	+17,2% (+17,8%)
1920	6.206^[11]	+10,6% (+32,6%)
1930	6.603^[12]	+6,5% (+25,1%)
1947	8.339^[13]	+26,3% (+24,2)

Jaor	Aontal	Greuj (gans Limbörg)
1956	9.420^[14]	+13,0% (+27,3%)
1960	10.169^[15]	+8,0% (+4,4%)
1971	12.465^[16]	+22,6% (+13,9%)
2004	13.477	+8,1%
2011	13.351	-0,9%

Opmerking

In 1971 is 't aontal inwoeners op ganse vieftalle aofgeroond.

Rillatief oontwikkeling vaan 1830 tot 1971

(v₁₈₃₀=100)

Greun: Gemeinte Baerge
Blauw: Provincie Limbörg

Waope

D'n Hoege Raod vaan Adel kós Baerge op 22 jannewarie 1907 e waope touw. De besjrieving in 't rezjister is hendeg summier:

I gedeild a) in goud d'n H. Dionysius, b) in lazuur (blauw) 'ne pijl vaan zèlver (wit); II. in goud de HH. Cosmas en Damianus.

Versjèllende details blieve hei oonbeneump. Toch weurt 't waope in de praktijk ummer 'tzelfde geteikend, en 'n completer besjrieving is de volgende:

Doorsnoje: I. gedeild: a. in goud d'n H. Dionysius in natuurleke kleur, gekleid in 'n toog vaan zèlver en 'ne bisjopsmantel en -möts vaan keel (roed), de hen bove de kop geluf; b. in lazuur 'ne pijl vaan zèlver; II. rechs (veur de beziener links) d'n H. Cosmas in natuurleke kleur, gekleid in 't tuniek vaan zèlver en 'ne mantel vaan keel, mèt 'ne nimbus vaan goud, in de linkerhaand 'ne vijzel vaan 'tzelfde en in de rechterhaand e zweerd vaan zèlver, 't geves vaan goud; links (veur de beziener rechs) d'n H. Damianus in natuurleke kleur, gekleid wie d'n H. Cosmas, mèt 'n nimbus vaan goud, in de linkerhand e zweerd vaan zèlver, 't geves vaan goud, in de rechterhand 'n vaas vaan zèlver.

't Waope vereineg de symbole vaan de drei aw hierlekhede daan wel sjepebenk. D'n heilege Dionysius waor petroen vaan Heie, de heilege Cosmas en Damianus waore petroene vaan Offere en de pijl kump oet 't zegel vaan Baerge en Wel.^[17]