Sagittarius (Stärebild)
| Date vum Stärebild Sagittarius | |
|---|---|
| Lëtzebuergeschen Numm | Schëtz |
| Laténgeschen Numm | Sagittarius |
| Laténgesche Geenitiv | Sagittarii |
| Laténgesch Ofkierzung | Sgr
|
| Lag | Ekliptik |
| Rektaszensioun | 17h 43m bis 20h 29m |
| Deklinatioun | -11° 40’ bis -45° 15’ |
| Fläch | 867 Quadratgrad |
| Ze gesinn op Breedegraden | 55° Nord bis 90° Süd |
| Bescht Observatiounszäit | Summer |
| Stäre mat der Gréisst < 3m | 7 |
| Hellst Stären | Kaus Australis 1,9m |
| Nopesch Stärebiller (vun Norden am Auerzäresënn) |
Aquila Scutum Ophiuchus Scorpius Corona Australis Telescopium Microscopium Capricornus |
 | |
De Sagittarius ass e Stärebild op der Ekliptik.
Beschreiwung
[änneren | Quelltext änneren]De Schëtz ass dat südlechst Déierekreeszeechen a läit tëscht dem Scorpius an dem Capricornus.
Déi hellst Stäre vum Sagittarius bilden eng Form, déi un en Téibiz erënnert. Am englesche Sproochraum gëtt dofir dacks och „Teapot“ gesot.
De Sagittarius läit am stäreräichste Beräich vun der Mëllechstrooss. An dëser Richtung ass den Zentrum vun eiser Galaxis. Dofir fënnt een am Schëtz vill niwweleg Objete wéi oppe Stärekéip, Kugelstärekéip a Gasniwwel.
Duerch de Sagittarius zitt sech d'Ekliptik, dofir wanderen d'Sonn, den Mound an d'Planéiten duerch d'Stärebild. Et gehéiert zu den Déierekreeszeechen. Wéinst der Prezessiounsbeweegung vun der Äerdachs ass den Zäitpunkt vum Sonnenduerchgang net méi de selwechte wéi an der Antiquitéit. D'Sonn steet vum 17. Dezember bis den 20. Januar am Stärebild.
Geschicht
[änneren | Quelltext änneren]
Den Ursprong vum Stärebild geet warscheinlech op e fréiert Reidervollek zeréck, a gouf vun de Sumerer iwwerholl.
Bei de Babylonier verkierperen d'Stären Pabilsag, e Gott mat engem Léiwekapp a Flilleken.
Fir d'Egypter an d'Inder stellt d'Stärebild e Reider oder e Bouschëtz duer. Bei de Griichen an der Antiquitéit existéieren ënnerschiddlech Deitungen. Sou gesäit een doran e weideren Zentaur Centaurus um Himmel oder de Krotos, e Mënsch, deen d'Konscht vum Bouschéissen erfonnt huet.
De Schëtz gehéiert zu de klasseschen 48 Stärebiller, déi vum Ptolemäus beschriwwe goufen.
Am Joer 1932 huet de Karl Jansky am Sagittarius eng staark Radioquell entdeckt, de Sagittarius A*. No dem haitege Fuerschungsstand handelt et sech dobäi ëm ee supermassiivt Schwaarzt Lach mat ongeféier 3,7 Millioune Sonnenmassen am Zentrum vun der Mëllechstrooss.
Himmelsobjeten
[änneren | Quelltext änneren]| B | F | Numm o. aner Bezeechnungen | Gréisst | Lj | Spektralklass |
|---|---|---|---|---|---|
| ε | 20 | Kaus Australis | 1,79m | 145 | B9.5 III |
| σ | Nunki | 2,05m | 224 | B2.5 V | |
| ζ | 38 | Askella | 2,60m | 89 | A3 IV |
| δ | 19 | Kaus Medius | 2,72m | 306 | K3 III |
| λ | 22 | Kaus Borealis | 2,82m | 77 | K1 IIIb |
| π | 41 | Albaldah | 2,88m | 440 | F2 II/III |
| γ2 | 10 | Al Nasl oder Nash | 2,98m | 96 | K0 III |
| η | 3,10m | 149 | M2 III | ||
| φ | 27 | 3,17m | 231 | B8.5 III | |
| τ | 40 | 3,31m | 120 | K1 / K2III | |
| ξ2 | 37 | 3,52m | 372 | G8 / K0II/III | |
| ο | 39 | Manubrij | 3,76m | 139 | K0 III |
| μ | 13 | Polis | 3,84m | B2 III | |
| ρ1 | 44 | 3,92m | 122 | F0 III/IV | |
| α | Rukbat | 2,98m | 170 | B8 V | |
| β1 | Arkab Prior | 3,96m | 378 | B9 V | |
| ι | 4,12m | 189 | K0 III | ||
| β2 | Arkab Posterior | 4,72m | 139 | F2 III | |
| θ1 | 4,37m | 618 | B2.5 IV | ||
| V3872 | 4,43m | 448 | M4 III | ||
| υ | 46 | 4,52m | 1673 | F2p | |
| 3 | X | 4,53m | 1077 | F7 II | |
| b1 | 59 | Terebellum | 4,54m | 1208 | K3 III |
| HR 6766 | 4,55m | 348 | K0 III Cnpvar | ||
| h2 | 52 | 4,59m | 189 | B8 / B9V | |
| HR 6842 | 4,66m | 700 | K3 III | ||
| γ1 | 4,66m | 2078 | G0 Ib/II | ||
| ω | 58 | Terebellum | 4,74m | 78 | G3 / G5 III |
| 4 | 4,74m | 437 | B9 V | ||
| HR 7652 | 4,77m | 405 | K4 III | ||
| 21 | 4,81m | 597 | A1 / A2V | ||
| 60 | 4,84m | 341 | G8 II/III | ||
| ν1 | 32 | Ain al Rami | 4,86m | 1853 | K1 II |
| ψ | 4,86m | 330 | K0 / K1III | ||
| HR 7029 | 4,86m | 451 | B2 V | ||
| f | 56 | 4,87m | 205 | K0 III | |
| d | 43 | 4,88m | 536 | K0 III | |
| 11 | 4,96m | 244 | K0III | ||
| HR 7659 | 4,99m | 325 | K1 III/IV | ||
| ν2 | 35 | 5,00m | 270 | K1 Ib/II | |
| HR 6693 | 5,00m | 935 | K5 / M0III | ||
| 61 | 5,01m | 292 | A2 V | ||
| χ1 | 47 | 5,02m | 221 | A4 IV/V | |
| ξ1 | 36 | 5,02m | 5018 | B9.5 Ib | |
| e2 | 55 | 5,06m | 175 | F3 IV/V | |
| HR 6944 | 5,12m | 213 | B9 / B9.5 V | ||
| 29 | 5,22m | 750 | K2 III | ||
| HR 6960 | 5,28m | 2234 | B2 III/IV | ||
| 15 | 5,29m | B0/1Ia/ab | |||
| θ2 | 5,30m | 157 | A4 / A5IV | ||
| HR 7703 | 5,32m | 20 | K2 V | ||
| V3961 | 5,32m | 339 | A0p | ||
| V4050 | 5,33m | 619 | B7 Ib/II | ||
| 7 | 5,37m | 1106 | F2 / F3 II/III | ||
| HR 6936 | 5,37m | 350 | A5 V | ||
| 28 | 5,37m | 1279 | K5 III | ||
| χ3 | 5,45m | 506 | K3 III | ||
| HR 7454 | 5,46m | 101 | F7 V | ||
| HR 7398 | 5,46m | 254 | K1 / K2 III | ||
| 14 | 5,49m | 506 | K2 III | ||
| 24 | 5,49m | 3434 | K3 III | ||
| HR 7496 | 5,49m | 120 | F5 V | ||
| HR 7211 | 5,49m | 546 | A0 V |
Den hellste Stär am Schëtz ass den ε Sagittarii. E "steet" op enger Distanz vun 145 Liichtjoer an ass e bloe Risestär mat der 250facher Liichtkraaft vun eiser Sonn. Am Teleskop erschéngt hien als Duebelstär. An engem Ofstand vun 3,3 Bouminutte gëtt e Stär vun der 7. Gréissteklass siichtbar. Et handelt sech allerdéngs net ëm ee Stäresystem. Déi zwéi Stäre leien, vun der Äerd aus gesinn, an der selwechter Richtung.
Den Numm Kaus Australis ass aus dem laténgeschen an arabeschen zesummegesat a bedeit „Südleche Bou“.
De σ Sagittarii, och e bloe Ris, läit op enger Distanz vun 245 Liichtjoer.
Den Numm Nunki geet op de Gott vun der Sumerer zeréck.
De ζ Sagittarii dréit op enger Distanz vun 89 Liichtjoer. Et ass e Stär dee wäiss liicht, vun der Spektralklass A3.
Den Numm Askella bedeit „Achsel“ (vum Schëtz).
Deen orange γ2 Sagittarii ass 96 Liichtjoer ewech a gehéiert der Spektralklass K0 III un.
Den Numm Alnasl kënnt aus dem arabeschen an heescht sou vill wéi „Feilspëtzt“.
Den α Sagittarii ass net, wéi meeschtens, den hellste Stär vum Stärebild, mä nëmmen e Stär vun der 3. Gréissteklass. Hie steet op enger Distanz vun 170 Liichtjoer. Säin Numm Rukbat kënnt aus dem Arabeschen a bezeechent de „Knéi“ vum Schëtz.
| System | Gréisst | Ofstand |
|---|---|---|
| μ | ||
| υ |
| Stär | Gréisst | Period | Typ |
|---|---|---|---|
| R | 6,7 bis 12,8m | 268,8 Deeg | Mira-Typ |
| W | 4,3 bis 5,1m | 7,595 Deeg | Cepheiden |
| X | 4,3 bis 4,9m | 7,011 | Cepheiden |
| RY | 6,0 bis 15m | R-Corona-Borealis-Stär | |
| RR | 6 bis 14m | 334,6 | Mira |
| RU | 6 bis 14m | 240,3 | Mira |
W an X Sagittarii si verännerlech Stäre vum Typ Cepheiden. Dës Stäre pulséiere reegelméisseg a veränneren dobäi hir Hellegkeet.
RR und RU Sagittarii si Verännerlecher vum Typ Mira. Stäre vun dësem Typ weisen iwwer laang Zäitraim staark Hellegkeetsschwankungen op.
Messier- anNGC-Objeten
[änneren | Quelltext änneren]| Messier (M) | NGC | diverse | Gréisst | Typ | Numm |
|---|---|---|---|---|---|
| M 8 | 6253 | Lagunenniwwel | 5,8m | Gasniwwel | |
| M 17 | 6618 | 7,0m | Gasniwwel | Omeganiwwel, Schwanenniwwel | |
| M 18 | 6613 | 6,9m | Oppene Stärekoup | ||
| M 20 | 6514 | 8,5m | Gasniwwel | Trifidniwwel | |
| M 21 | 6531 | 5,9m | Oppene Stärekoup | ||
| M 22 | 6656 | 5,1m | Kugelstärekoup | ||
| M 23 | 6949 | 5,5m | Oppene Stärekoup | ||
| M 24 | 4,6m | Usammlung vu Stären | |||
| M 25 | IC 4725 | 4,6m | Oppene Stärekoup | ||
| M 28 | 6626 | 5,1m | Kugelstärekoup | ||
| M 54 | 6715 | 7,6m | Kugelstärekoup | ||
| M 55 | 6809 | 6,4m | Kugelstärekoup | ||
| M 69 | 6637 | 7,6m | Kugelstärekoup | ||
| M 70 | 6681 | 8,0m | Kugelstärekoup | ||
| M 75 | 6864 | 8,5m | Kugelstärekoup | ||
| 6637 | 7,6m | Kugelstärekoup | |||
| 6522 | 8,6m | Oppene Stärekoup | |||
| 6544 | 8,3m | Kugelstärekoup | |||
| 6546 | 8,0m | Oppene Stärekoup | |||
| 6553 | 8,3m | Kugelstärekoup | |||
| 6568 | 8,6m | Oppene Stärekoup | |||
| 6595 | 7,0m | Oppene Stärekoup | |||
| 6645 | 8,5m | Oppene Stärekoup | |||
| 6649 | 8,9m | Oppene Stärekoup | |||
| 6652 | 8,9m | Oppene Stärekoup | |||
| 6716 | 7,5m | Oppene Stärekoup | |||
| 6723 | 7,3m | Kugelstärekoup | |||
| 6818 | 10,0m | Planetareschen Niwwel | |||
| 6822 | 8,8m | Galaxie | Barnard-Galaxie |
Am Schëtz ass eng Villzuel vun niwwelegen Objeten ze gesinn. 15 Stéck huet de franséischen Astronom a Koméitejeeër Charles Messier a säi Katalog (Messier-Katalog) opgeholl. De Schëtz ass domat dat Stärebild mat deene meeschte Messierobjeten.
D'Stären, d'Gas- an Donkelwolleke vun der Mëllechstrooss verspäeren allerdéngs d'Siicht op weider Objeten, déi méi wäit ewech leien. Dofir ass am Schëtze nëmmen eng hell Galaxie ze gesinn.
Kuckt och
[änneren | Quelltext änneren]
Um Spaweck
[änneren | Quelltext änneren]| Commons: Sagittarius – Biller, Videoen oder Audiodateien |
