Antiquitéit: Ënnerscheed tëscht de Versiounen

Inhalt geläscht Inhalt derbäigesat

Inline

Aktuell Versioun vum 11:56, 27. Mee 2024

Dësen Artikel beschäftegt sech mat der Antiquitéit als Zäitepoch. Fir déi al a rar Sammlerobjeten, déi als Antiquitéit bezeechent ginn, kuckt wgl. Antiquitéiten.

D'Veréierung vum Homer huet déi ganz Kultur vun der klassescher Antiquitéit markéiert

De Begrëff Antiquitéit (vum laténgeschen antiquus) bezeechent eng Epoch vum Altertum am Mëttelmierraum. Si geet vun zirka 1200 v. Chr. (oder 800 v. Chr., jee no Fuerschungsrichtung) bis ongeféier 600 n. Chr. an ënnerscheet sech vun de viregen Epochen a vun deenen déi duerno kommen duerch gemeinsam an duerchgängeg kulturell Traditiounen. Zanter dem 1. Joerhonnert n. Chr. huet sech ausserdeem am Mëttelmierraum am Kader vum Réimesche Räich eng politesch a kulturell Eenheet forméiert.

Diskussioun ëm d'Epochegrenzen[änneren | Quelltext änneren]

Am méi enke Sënn nennt een Antiquitéit och d'Geschicht vum archaeschen a klassesche Griicheland, dem Hellenismus an dem Réimesche Räich (Republik, Prinzipat a Spéitantiquitéit).

Antiquitéit am méi breede Sënn ëmfaasst och d'Geschicht vun den alorientaleschen noëstlechen Héichkulture vun Egypten, Mesopotamien, Syrien, Persien a Klengasien, déi zirka mam Ufank vun der Schrëftlechkeet ëm 3500 v. Chr. asetzt. Dësen universalhistoreschen Antiquitéits-Begrëff, deen iwwer déi Klassesch Altertumswëssenschaft erausgeet, gouf ënner anerem vum Historiker Eduard Meyer am 19. Joerhonnert gefuerdert. Nees opgegraff gouf dësen erweiderten Antiquitéits-Begrëff a leschter Zäit vum däitschen Historiker Josef Wiesehöfer, engem unerkannten Expert fir dat antikt Persien.

Historesch bezeechent Antiquitéit am Sënn vun der klassescher Altertumswëssenschaft déi Zäit vun der Erausbildung vun der griichescher Staatewelt bis zum Enn vum westréimesche Räich am Joer 476 respektiv bis zum Doud vum ostréimesche Keeser Justinian I. 565. Zanter den Aarbechte vum belschen Historiker Henri Pirenne gëtt och d'Joer 632, also den Doud vum Mohammed an d'islamesch Expansioun als Enddatum vun der Antiquitéit virgeschloen.

Den Ufank vun der anticker Kultur am klassesche Sënn gëtt am Allgemenge mat der Entstehungszäit vun den Homereschen Epen an dem Ufank vun der griichescher Kolonisatioun vum Mëttelmierraum am 8. Joerhonnert v. Chr. ugesat. D'Griichen hunn hir Bildung an hir Kultur an de Joerhonnerten duerno am gesamte Mëttelmierraum verbreet, an zanter dem Alexander dem Groussen och am Orient an an Zentralasien eran. D'Réimer hunn déi antik Kultur bis a Mëttel- an Nordwesteuropa bruecht, wou si sech zanter dem fréie Mëttelalter zu der chrëschtlech-owendländescher Kultur gewandelt huet.

Jee no Fuerschungsrichtung ginn awer durchaus och d'Zäite vun der minoescher an der mykenischer Kultur vun zirka 1900–1100 v. Chr. souwéi d'Epoch vun de sougenannten däischtere Joerhonnerten 1200–750 v. Chr. zu der griichesch-réimescher Antiquitéit gezielt.

Als Epochegrenzen zum Mëttelalter goufen ënner anerem follgend Jore virgeschloen:

325: Konzil vun Nicäa
393: Lescht Olympesch Spiller vun der Antiquitéit
395: Deelung vum réimesche Räich nom Doud vum Theodosius
498: Daf vum Frankekinnek Clovis I.
529: Grënnung vum éischte Benediktinerklouschter am Owendland nodeem d'Platonesch Akademie nom Doud vum "leschten" anticke Philosoph Boëthius am Joer 524 zougemaach gi war
565: Doud vum Keeser Justinian I.
568: Enn vun de Vëlkerwanderungen mam Afall vun de Langobarden an Italien
632: Ufank vun der islamescher Expansioun

Urspréng vun der anticker Kultur[änneren | Quelltext änneren]

D'Urspréng vun der europäescher Antiquitéit leien am Däischteren. Hir Virgeschicht ass zirka an d'Zäit vun ongeféier 2000– zirka 1600 v. Chr., am Mëttelhelladikum unzesetzen. Um Umfank vun dësem Zäitabschnitt – deels och schonn am leschten Abschnëtt vum Fréihelladikum FH III ongeféier 2200-2000 v. Chr. – sinn indoeuropäesch Stämm a Griicheland agewandert. Warscheinlech duerch den Afloss vun der sougenannter minoescher Kultur op Kreta, der éischter Héichkultur vun Europa, déi hir Bléi ongeféier 1900–1450 v. Chr. hat, huet sech um Festland aus der Kultur vum Mëttelhelladikum déi mykenesch Kultur (zirka 1600–1050/00 v. Chr.) entwéckelt. Si hat hiren Ausgangspunkt warscheinlech an der Argolis ass ass zu gläicher Zäit opgetruede wéi vill räich Schachtgriewer (zanter ongeféier 1600 v. Chr.). Ënner aneren huet déi mykenesch Kultur vun der Minoer d'Schrëft iwwerholl. D'Linearschrëft A, déi op Kreta (ënner anerem) benotzt gouf, mä bis haut net vollstänneg konnt entziffert ginn, gouf zu der sougenannter Linearschrëft B ëmgewandelt, a si ass op villen Tountafelen ze fannen, ënner anerem op deene vun de Palaisë vu Pylos, Theben, Mykene um griichesche Festland an och zu Knossos op Kreta.

Méi Informatioun doriwwer am Artikel: [[]].
Bekannt sinn déi prächteg Zentre vun der mykenescher Kultur. Besonnesch Plaze si Mykene, Pylos an Tiryns op der Hallefinsel Peloponnes, Orchomenos a Gla a Böotien, Milet an Klengasien asw. D'Zentren haten Uewerstied, Buerge genannt, déi am 13. Joerhonnert a ville Fäll staark befestegt goufen. Räich Kuppelgriewer, fein, deels räich bemolte Keramik, Gold-, Sëlwer a Faïencerieaarbechten etc. maachen de Räichtum vun dëser Kultur däitlech, a weisen och op eng Spezialiséierung vum Wirtschaftssystem hin, deen zentral gesteiert gouf. Intensiv Handelskontakter goufe mam Noen Osten, Assyrien an Egypte gefleegt. Mykenesch Keramik war wäiten Deeler vum Mëttelmiergebitt beléift; warscheinlech gouf et souguer griichesch Handelsplazen a Süditalien. Zirka mam Zäitraum 1200–750 v. Chr. ginn traditionell déi Däischter Joerhonnerten ugesat, aus deene wéineg iwwerliwwert ass.

Um Ufank vun dëser Phas goufe vill Buerge vum griichesche Festland zerstéiert, woumat d'Grondlag vun der Palaiskultur ënnergaangen ass. Déi mykenesch Traditioun hat awer nach zirka 150 Joer Bestand, éier et zum Iwwergang an déi sougenannt Protogeometrsch Period (zirka 1050–900 v. Chr.) komm ass. Der Iwwerliwwerung no huet zirka 1050 v. Chr. déi ëmstridden Ionesch Wanderung agesat, wou d'Awunner vum griichesche Festland d'Insele vun der Egäis a Klengasien koloniséiert hunn. Um griichesche Festland war en diffust Bild ze gesinn: verschidden Uertschafte goufe bis elo entdeckt an déi meescht maachen - am Verglach zu der mykenescher Zäit - en aarmen Androck. Ganz anescht dogéint Lefkandi op Euböa: do goufen nieft enger Uertschaft mat engem grousse Gebai vum Fürst vu Lefkandi Griewer fonnt, déi ganz räich ausgestatt waren.

Dat Däischtert Zäitalter gouf an de leschte Joerzéngten ëmmer méi hell - duerch méi archeologesch Entdeckungen. Laut der Homerfuerschung spigelen ënnerschiddlech Passage vun der Ilias d'Verhältnesser vun där Zäit zeréck. Si war wichteg fir d'Entwécklung vun der griichescher Gesellschaft, och bis zu der griichescher Polis. Zanter dem 8. Joerhonnert waren d'Kontakter zum Orient nees ganz intensiv an et sinn Handelsstatiounen op Zypern (Kition) an a Syrien (Al Mina) entstanen. Warscheinlech gouf schonn am spéiden 9. Jh. v. Chr. hat d'Alphabet vun de Phenizier iwwerholl.

Méi Informatioun doriwwer am Artikel: Däischter Zäitalteren.

Bedeitung vun der Antiquitéit[änneren | Quelltext änneren]

An der Antiquitéit leien d'Wuerzele vun der Entwécklung vun der westlecher Welt. D'ionesch Naturphilosophie, d'attesch Demokratie, d'réimescht Resct a reliéise Pluralismus waren Hannerloosseschaften, un déi d'neizäitlech Opklärer, Staatstheoretiker, Naturwëssenschaftler a Mënscherechtsverfechter uknëppe konnten.

Zeien, déi bis haut aus der Antiquitéit erhale sinn - nieft den iwwerliwwerten Texter vu philosophescher, literarescher oder historescher Natur - vill Objeten aus der griichescher a réimescher Konscht. Wichteg Antiquitéitssammlunge fënnt een zu Roum, Athen, Neapel, Paräis, London, München, Sankt Petersburg, Wien a Berlin. Fir d'Kenntnis vum anticken Alldag si virun allem déi archeologesche Ausgruewunge wéi déi zu Pompeji, Olympia, Delphi oder Pergamon vu Bedeitung.

Wéi an Italien am 15. Joerhonnert ugefaange gouf, déi erhalen (meeschtens réimesch) Iwwerreschter nei ze schätzen, an dës och an der Konscht nogemaach goufen, gouf dëst Renaissance genannt.

D'Antiquitéit war awer och am Mëttelalter ni komplett verschwonnen. Et war de Verdéngscht vun de Byzantiner, den Araber a virun allem de karolengesche Pateren, datt net nach méi verluer gaangen ass. An der méi neier Fuerschung gëtt betount, datt et duerchaus eng Kontinuitéit tëscht Antiquitéit a Mëttelalter gëtt.

Zanter dem 18. Joerhonnert krut déi klassesch griichesch Konscht duerch d'Aarbechte vum Johann Joachim Winckelmann nees u Bedeitung. Am 19. Joerhonnert gouf am Zesummenhang mat den Aarbechte vun Architekten a Kënschtler wéi Karl Friedrich Schinkel, Leo von Klenze a Bertel Thorwaldsen vun enger Renaissance vun der griichescher Antiquitéit geschwat, haut gëtt dës Richtung Neihumanismus genannt.

Virun allem awer huet d'Renaissance vum anticke Geescht der joerhonnertelaanger Dominanz vu reliéisem Denken en Enn gesat. Bal all d'Iddie vun der neizäitlecher Opklärung hunn antik Virleefer. Ouni griichesch Wëssenschaft a Philosophie, ouni d'Réimescht Recht, ouni Architektur a Konscht vu Griichen a Réimer, wier déi neizäitlech westlech Kultur an Zivilisatioun ondenkbar gewiescht.

Literatur zum Theema[änneren | Quelltext änneren]

The Cambridge Ancient History, Cambridge University Press, 1970-2000, 14 Bänn bannent 19 Bicher
Felix Jacoby, Die Fragmente der griechischen Historiker (FGrHist), Weidmann, Berlin, 1923 ff.
S. Hornblower, A. Spawforth (Ersg.), The Oxford Classical Dictionary, Oxford Univ. Press, Oxford, 1996. (ISBN 0-19-860641-9)
Rosemarie Günther, Einführung in das Studium der Alten Geschichte, Paderborn, 2001.
Hartmut Leppin, Einführung in die Alte Geschichte, München, 2005.
Wolfgang Schuller, Das Erste Europa, 1000 v. Chr.–500 n. Chr., Ullmer, Stuttgart 2004.
Edward Gibbon, Verfall und Untergang des römischen Imperiums, dtv, München, 2003.
Johann Gustav Droysen, Geschichte des Hellenismus.,Perthes, Gotha, 1877.
Theodor Mommsen, Römische Geschichte. Weidmann, Berlin, 1902.
Oswyn Murray, Das frühe Griechenland, München, 1982.
John K. Davies, Das klassische Griechenland und die Demokratie, München, 1982.
Christian Meier, Athen. Ein Neubeginn der Weltgeschichte, Berlin, 1993.
Hermann Bengtson, Grundriss der Römischen Geschichte mit Quellenkunde. Republik und Kaiserzeit bis 284 n. Chr. Handbuch der Altertumswissenschaft III. 5. München 1982.
Josef Wiesehöfer, Das antike Persien. Von 550 v. Chr. bis 650 n. Chr., Artemis & Winkler, Düsseldorf/Zürich 2002.

Um Spaweck[änneren | Quelltext änneren]

Commons: Antiquitéit – Biller, Videoen oder Audiodateien

Portal Antiquitéit – All d'Artikelen op der Wikipedia iwwer d'Antiquitéit.

@@ Linn 1: / Linn 1: @@
+{{Aner Bedeitungen op Mooss|der Antiquitéit als Zäitepoch|déi al a rar Sammlerobjeten, déi als Antiquitéit bezeechent ginn|Antiquitéiten}}
-[[Fichier:Homer.png|thumb|300px|D'Veréierung vum Homer huet déi ganz Kultur vun der klassescher Antikitéit geprägt]]
+[[Fichier:Homer.png|thumb|300px|D'Veréierung vum Homer huet déi ganz Kultur vun der klassescher Antiquitéit markéiert]]
-De Begrëff '''Antikitéit''' (vum [[Latäin|laténgeschen]] ''antiquus'') bezeechent eng [[Epoch]] vum [[Altertum]] am [[Mëttelmier]]raum. Si geet vun zirka [[-1200|1200 v. Chr.]] (oder [[-800|800 v. Chr.]], jee no Fuerschungsrichtung) bis zirka [[600]] n. Chr. an ënnerscheet sech vun de viregen Epochen an deenen déi duerno kommen duerch gemeinsam an duerchgängeg [[kultur]]ell [[Traditioun]]en. Zënter dem [[1. Joerhonnert|1. Joerhonnert n. Chr.]] huet sech ausserdeem am Mëttelmierraum am Kader vum [[Réimescht Räich|Réimesche Räich]] eng politesch a kulturell Eenheet forméiert.
+De Begrëff '''Antiquitéit''' (vum [[Latäin|laténgeschen]] ''antiquus'') bezeechent eng [[Epoch]] vum [[Altertum]] am [[Mëttelmier]]raum. Si geet vun zirka [[1200 v. Chr.]] (oder [[800 v. Chr.]], jee no Fuerschungsrichtung) bis ongeféier [[600]] n. Chr. an ënnerscheet sech vun de viregen Epochen a vun deenen déi duerno kommen duerch gemeinsam an duerchgängeg [[kultur]]ell [[Traditioun]]en. Zanter dem [[1. Joerhonnert|1. Joerhonnert n. Chr.]] huet sech ausserdeem am Mëttelmierraum am Kader vum [[Réimescht Räich|Réimesche Räich]] eng politesch a kulturell Eenheet forméiert.
 == Diskussioun ëm d'Epochegrenzen ==
-Am méi enke Sënn nennt een '''Antikitéit''' och d'[[Geschicht]] vum [[Antikt Griicheland|archaeschen a klassesche Griicheland]], dem [[Hellenismus]] an dem Réimesche Räich ([[Réimesch Republik|Republik]], [[Prinzipat]] a [[Spéitantikitéit]]).
+Am méi enke Sënn nennt een '''Antiquitéit''' och d'[[Geschicht]] vum [[Antikt Griicheland|archaeschen a klassesche Griicheland]], dem [[Hellenismus]] an dem Réimesche Räich ([[Réimesch Republik|Republik]], [[Prinzipat]] a [[Spéitantiquitéit]]).
-'''Antikitéit''' am méi breede Sënn ëmfaasst och d'Geschicht vun den [[Orientalistik|alorientaleschen]] noëstlechen Héichkulture vun [[Egypten]], [[Mesopotamien]], [[Syrien]], [[Perserräich|Persien]] a [[Klengasien]], déi zirka mam Ufank vun der Schrëftlechkeet ëm [[-3500|3500 v. Chr.]] asetzt. Dësen [[Universalgeschicht|universalhistoreschen]] Antikitéits-Begrëff, deen iwwert déi [[Klassesch Altertumswëssenschaft]] erausgeet, gouf ënner anerem vum [[Historiker]] [[Eduard Meyer]] am [[19. Joerhonnert]] gefuerdert. Nees opgegraff gouf dësen erweiderten Antikitéits-Begrëff a leschter Zäit vum däitschen Historiker [[Josef Wiesehöfer]], engem unerkannten Expert fir dat antikt Persien.
+'''Antiquitéit''' am méi breede Sënn ëmfaasst och d'Geschicht vun den [[Orientalistik|alorientaleschen]] noëstlechen Héichkulture vun [[Egypten]], [[Mesopotamien]], [[Syrien]], [[Perserräich|Persien]] a [[Klengasien]], déi zirka mam Ufank vun der Schrëftlechkeet ëm [[-3500|3500 v. Chr.]] asetzt. Dësen [[Universalgeschicht|universalhistoreschen]] Antiquitéits-Begrëff, deen iwwer déi [[Klassesch Altertumswëssenschaft]] erausgeet, gouf ënner anerem vum [[Historiker]] [[Eduard Meyer]] am [[19. Joerhonnert]] gefuerdert. Nees opgegraff gouf dësen erweiderten Antiquitéits-Begrëff a leschter Zäit vum däitschen Historiker [[Josef Wiesehöfer]], engem unerkannten Expert fir dat antikt Persien.
-Historesch bezeechent ''Antikitéit'' am Sënn vun der klassescher Altertumswëssenschaft déi Zäit vun der Erausbildung vun der griichescher Staatewelt bis zum Enn vum [[Westréimescht Räich|westréimesche Räich]] am Joer [[476]] bzw. bis zum Doud vum ostréimesche Keeser [[Justinian I.]] [[565]]. Zënter den Aarbechte vum [[belsch]]en [[Historiker]] [[Henri Pirenne]] gëtt och d'Joer [[632]], also den Doud vum [[Mohammed]] an d'[[Islam|islamesch Expansioun]] als Enddatum vun der Antikitéit virgeschloen.
+Historesch bezeechent ''Antiquitéit'' am Sënn vun der klassescher Altertumswëssenschaft déi Zäit vun der Erausbildung vun der griichescher Staatewelt bis zum Enn vum [[Westréimescht Räich|westréimesche Räich]] am Joer [[476]] respektiv bis zum Doud vum ostréimesche Keeser [[Justinian I.]] [[565]]. Zanter den Aarbechte vum [[belsch]]en [[Historiker]] [[Henri Pirenne]] gëtt och d'Joer [[632]], also den Doud vum [[Mohammed]] an d'[[Islam|islamesch Expansioun]] als Enddatum vun der Antiquitéit virgeschloen.
-Den Ufank vun der antiker Kultur am klassesche Sënn gëtt am Allgemenge mat der Entstehungszäit vun den [[Homer|Homereschen Epen]] an dem Ufank vun der [[Griichesch Kolonisatioun|griichescher Kolonisatioun]] vum Mëttelmierraum am [[8. Joerhonnert v. Chr.]] ugesat. D'Griichen hunn hir Bildung an hir Kultur an de Joerhonnerten duerno am gesamte Mëttelmierraum verbreet, an zënter dem [[Alexander de Groussen|Alexander dem Groussen]] och am [[Orient]] an an [[Asien|Zentralasien]] eran. D'Réimer hunn déi antik Kultur bis a Mëttel- an Nordwesteuropa bruecht, wou si sech zënter dem fréie [[Mëttelalter]] zu der [[Owendland|chrëschtlech-owendländescher]] Kultur gewandelt huet.
+Den Ufank vun der anticker Kultur am klassesche Sënn gëtt am Allgemenge mat der Entstehungszäit vun den [[Homer|Homereschen Epen]] an dem Ufank vun der [[Griichesch Kolonisatioun|griichescher Kolonisatioun]] vum Mëttelmierraum am [[8. Joerhonnert v. Chr.]] ugesat. D'Griichen hunn hir Bildung an hir Kultur an de Joerhonnerten duerno am gesamte Mëttelmierraum verbreet, an zanter dem [[Alexander de Groussen|Alexander dem Groussen]] och am [[Orient]] an an [[Asien|Zentralasien]] eran. D'Réimer hunn déi antik Kultur bis a Mëttel- an Nordwesteuropa bruecht, wou si sech zanter dem fréie [[Mëttelalter]] zu der [[Owendland|chrëschtlech-owendländescher]] Kultur gewandelt huet.
-Jee no Forschungsrichtung ginn awer durchaus och d'Zäite vun der [[Minoesch Kultur|minoescher]] an der [[Mykenesch Kultur|mykenischer]] Kultur vun zirka [[-1900|1900]]–[[-1100|1100 v. Chr.]] souwéi d'Epoch vun de sougenannten [[Däischter Joerhonnerten|däischtere Joerhonnerten]] [[-1200|1200]]–[[-750|750 v. Chr.]] zu der griichesch-réimescher Antikitéit gezielt.
+Jee no Fuerschungsrichtung ginn awer durchaus och d'Zäite vun der [[Minoesch Kultur|minoescher]] an der [[Mykenesch Kultur|mykenischer]] Kultur vun zirka [[-1900|1900]]–[[-1100|1100 v. Chr.]] souwéi d'Epoch vun de sougenannten [[Däischter Joerhonnerten|däischtere Joerhonnerten]] [[-1200|1200]]–[[-750|750 v. Chr.]] zu der griichesch-réimescher Antiquitéit gezielt.
-Als Epochegrenzen zum Mëttelalter goufen ënner anerem folgend Jore virgeschloen:
+Als Epochegrenzen zum Mëttelalter goufen ënner anerem follgend Jore virgeschloen:
 * [[325]]: [[Éischte Konzil vun Nicäa|Konzil vun Nicäa]]
-* [[393]]: Lescht [[Olympesch Spiller]] vun der Antikitéit
+* [[393]]: Lescht [[Olympesch Spiller]] vun der Antiquitéit
 * [[395]]: Deelung vum réimesche Räich nom Doud vum [[Theodosius I.|Theodosius]]
-* [[498]]: [[Daf]] vum [[Franken|Frankekinnek]] [[Clovis I. vu Frankräich|Clovis I.]]
+* [[498]]: [[Daf]] vum [[Franken (Vollek)|Frankekinnek]] [[Clovis I.]]
-* [[529]]: Grënnung vum éischte [[Benediktiner]]klouschter am Owendland nodeems d'[[Platonesch Akademie]] nom Doud vum "leschten" antike Philosoph [[Boëthius]] am Joer [[524]] zougemaach gi war
+* [[529]]: Grënnung vum éischte [[Benediktiner]]klouschter am Owendland nodeem d'[[Platonesch Akademie]] nom Doud vum "leschten" anticke Philosoph [[Boëthius]] am Joer [[524]] zougemaach gi war
 * [[565]]: Doud vum Keeser Justinian I.
 * [[568]]: Enn vun de [[Vëlkerwanderungen]] mam Afall vun de [[Langobarden]] an [[Italien]]
 * [[632]]: Ufank vun der islamescher Expansioun
-== Urspréng vun der antiker Kultur ==
+== Urspréng vun der anticker Kultur ==
-D'Urspréng vun der europäescher Antikitéit leien am Däischteren. Hir Virgeschicht ass zirka an d'Zäit vun ongeféier [[-2000|2000]]–ca. [[-1600|1600 v. Chr.]], am [[Mëttelhelladikum]] unzesetzen. Um Umfank vun dësem Zäitabschnitt – deels och schonn am leschten Abschnëtt vum [[Fréihelladikum]] FH III ongeféier 2200-2000 v. Chr. – sinn [[Indogermanen|indoeuropäesch]] Stämm a Griicheland agewandert. Waarscheinlech duerch den Afloss vun der sougenannter [[Minoesch Kultur|minoescher Kultur]] op [[Kreta]], der éischter [[Héichkultur]] vun [[Europa]], déi hir Bléi ongeféier 1900–1450 v. Chr. hat, huet sech um Festland aus der Kultur vum [[Mëttelhelladikum]] déi [[mykenesch Kultur]] (ca. 1600–1050/00 v. Chr.) entwéckelt. Si hat hiren Ausgangspunkt wahrscheinlech an der [[Argolis]] ass ass zu gläicher Zäit opgetruede wéi vill räich [[Schachtgraw|Schachtgriewer]] (zënter ongeféier 1600 v. Chr.). Ënner aneren huet déi mykenesch Kultur vun der Minoer d'Schrëft iwwerholl. D'[[Linearschrëft A]], déi op Kreta (ënner anerem) benotzt gouf, mä bis haut net vollstänneg konnt entziffert ginn, gouf zu der sougenannter [[Linearschrëft B]] ëmgewandelt, a si ass op villen Tountafelen ze fannen, ënner anerem op dene vun de Palaisë vu [[Pylos]], [[Theben (Griicheland)|Theben]], [[Mykene]] um griichesche Festland an och zu [[Knossos]] op Kreta.
+D'Urspréng vun der europäescher Antiquitéit leien am Däischteren. Hir Virgeschicht ass zirka an d'Zäit vun ongeféier [[2000 v. Chr.|2000]]– zirka [[1600 v. Chr.]], am [[Mëttelhelladikum]] unzesetzen. Um Umfank vun dësem Zäitabschnitt – deels och schonn am leschten Abschnëtt vum [[Fréihelladikum]] FH III ongeféier 2200-2000 v. Chr. – sinn [[Indogermanen|indoeuropäesch]] Stämm a Griicheland agewandert. Warscheinlech duerch den Afloss vun der sougenannter [[Minoesch Kultur|minoescher Kultur]] op [[Kreta]], der éischter [[Héichkultur]] vun [[Europa (Kontinent)|Europa]], déi hir Bléi ongeféier 1900–1450 v. Chr. hat, huet sech um Festland aus der Kultur vum [[Mëttelhelladikum]] déi [[mykenesch Kultur]] (zirka 1600–1050/00 v. Chr.) entwéckelt. Si hat hiren Ausgangspunkt warscheinlech an der [[Argolis]] ass ass zu gläicher Zäit opgetruede wéi vill räich [[Schachtgraw|Schachtgriewer]] (zanter ongeféier 1600 v. Chr.). Ënner aneren huet déi mykenesch Kultur vun der Minoer d'Schrëft iwwerholl. D'[[Linearschrëft A]], déi op Kreta (ënner anerem) benotzt gouf, mä bis haut net vollstänneg konnt entziffert ginn, gouf zu der sougenannter [[Linearschrëft B]] ëmgewandelt, a si ass op villen Tountafelen ze fannen, ënner anerem op deene vun de Palaisë vu [[Pylos]], [[Theben (Griicheland)|Theben]], [[Mykene]] um griichesche Festland an och zu [[Knossos]] op Kreta.
 [[Fichier:Löwentor Mykene.jpg|thumb|350px|D'Léiwepaart zu Mykene]]
-{{MéiInfo 1||Minoesch Kultur|Mykenesch Kultur}}
+{{Méi Info 1||Minoesch Kultur|Mykenesch Kultur}}
-Bekannt sinn déi prächteg Zentre vun der mykenescher Kultur. Besonnesch Plaze si [[Mykene]], [[Pylos]] an [[Tiryns]] op der Hallefinsel [[Peloponnes]], [[Orchomenos]] a [[Gla]] an [[Böotien]], [[Milet]] an [[Klengasien]] asw. D'Zentren haten Uewerstied, Buerge genannt, déi am 13. Joerhonnert a ville Fäll staark befestegt goufen. Räich Kuppelgriewer, fein, deels räich bemolte Keramik, Gold-, Sëlwer a Faïencerieaarbechten etc. maachen de Räichtum vun dëser Kultur däitlech, a weisen och op eng Spezialiséierung vum Wirtschaftssystem hinn, deen zentral gesteiert gouf. Intensiv Handelskontakter goufe mam Noen Osten, Assyrien an Egypte gepflegt. Mykenesch Keramik war wäiten Deeler vum Mëttelmiergebitt beléift; wahrscheinlech gouf et souguer griichesch Handelsplazen a [[Italien|Süditalien]]. Zirka mam Zäitraum [[-1200|1200]]–[[-750|750 v. Chr.]] ginn traditionnell déi ''[[Däischter Joerhonnerten]]'' ugesat, aus dene wéineg iwwerliwwert ass.
+Bekannt sinn déi prächteg Zentre vun der mykenescher Kultur. Besonnesch Plaze si [[Mykene]], [[Pylos]] an [[Tiryns]] op der Hallefinsel [[Peloponnes]], [[Orchomenos]] a [[Gla]] a [[Böotien]], [[Milet]] an [[Klengasien]] asw. D'Zentren haten Uewerstied, Buerge genannt, déi am 13. Joerhonnert a ville Fäll staark befestegt goufen. Räich Kuppelgriewer, fein, deels räich bemolte Keramik, Gold-, Sëlwer a Faïencerieaarbechten etc. maachen de Räichtum vun dëser Kultur däitlech, a weisen och op eng Spezialiséierung vum Wirtschaftssystem hin, deen zentral gesteiert gouf. Intensiv Handelskontakter goufe mam Noen Osten, Assyrien an Egypte gefleegt. Mykenesch Keramik war wäiten Deeler vum Mëttelmiergebitt beléift; warscheinlech gouf et souguer griichesch Handelsplazen a [[Italien|Süditalien]]. Zirka mam Zäitraum [[-1200|1200]]–[[-750|750 v. Chr.]] ginn traditionell déi ''[[Däischter Joerhonnerten]]'' ugesat, aus deene wéineg iwwerliwwert ass.
-Um Ufank vun dëser Phas goufe vill Buerge vum griichesche Festland zerstéiert, woumat d'Grondlag vun der Palaiskultur ënnergaangen ass. Déi mykenesch Traditioun hat awer nach zirka 150 Joer Bestand, éier et zum Iwwergang an déi sougenannte Protogeometrsch Period (ca. 1050–900 v. Chr.) komm ass. Der Iwwerliwwerung no huet zirka [[-1050|1050 v. Chr.]] déi ëmstridden ''[[Ionesch Wanderung]]'' agesat, wou d'Awunner vum griichesche Festland d'Insele vun der [[Ägäis]] a [[Klengasien]] koloniséiert hunn. Um griichesche Festland war en diffust Bild ze gesinn: verschidden Uertschafte goufe bis elo entdeckt an déi meescht maachen - am Verglach zu der mykenescher Zäit - en aarmen Androck. Ganz anescht dogéint [[Lefkandi]] op [[Euböa]]: do goufen nieft enger Uertschaft mat engem grousse Gebai vum Fürst vu Lefkandi Griewer fonnt, déi ganz räich ausgestatt waren.
+Um Ufank vun dëser Phas goufe vill Buerge vum griichesche Festland zerstéiert, woumat d'Grondlag vun der Palaiskultur ënnergaangen ass. Déi mykenesch Traditioun hat awer nach zirka 150 Joer Bestand, éier et zum Iwwergang an déi sougenannt Protogeometrsch Period (zirka 1050–900 v. Chr.) komm ass. Der Iwwerliwwerung no huet zirka [[-1050|1050 v. Chr.]] déi ëmstridden ''[[Ionesch Wanderung]]'' agesat, wou d'Awunner vum griichesche Festland d'Insele vun der [[Egäescht Mier|Egäis]] a [[Klengasien]] koloniséiert hunn. Um griichesche Festland war en diffust Bild ze gesinn: verschidden Uertschafte goufe bis elo entdeckt an déi meescht maachen - am Verglach zu der mykenescher Zäit - en aarmen Androck. Ganz anescht dogéint [[Lefkandi]] op [[Euböa]]: do goufen nieft enger Uertschaft mat engem grousse Gebai vum Fürst vu Lefkandi Griewer fonnt, déi ganz räich ausgestatt waren.
-Dat Däischtert Zäitalter gouf an de leschte Joerzéngten ëmmer méi hell - duerch méi archeologesch Entdeckungen. Laut der Homerfuerschung spigelen ënnerschiddlech Passage vun der ''[[Ilias]]'' d'Verhältnesser vun där Zäit zréck. Si war wichteg fir d'Entwécklung vun der griichescher Gesellschaft, och bis zu der griichescher Polis. Zënter dem 8. Joerhonnert waren d'Kontakter zum Orient nees ganz intensiv an et sinn Handelsstatiounen op [[Zypern]] ([[Kition]]) an a [[Syrien]] ([[Al Mina]]) entstanen. Wahrscheinlech gouf schonn am spéiden 9. Jh. v. Chr. hat d'Alphabet vun de [[Phenizier]] iwwerholl.
+Dat Däischtert Zäitalter gouf an de leschte Joerzéngten ëmmer méi hell - duerch méi archeologesch Entdeckungen. Laut der Homerfuerschung spigelen ënnerschiddlech Passage vun der ''[[Ilias]]'' d'Verhältnesser vun där Zäit zeréck. Si war wichteg fir d'Entwécklung vun der griichescher Gesellschaft, och bis zu der griichescher Polis. Zanter dem 8. Joerhonnert waren d'Kontakter zum Orient nees ganz intensiv an et sinn Handelsstatiounen op [[Zypern]] ([[Kition]]) an a [[Syrien]] ([[Al Mina]]) entstanen. Warscheinlech gouf schonn am spéiden 9. Jh. v. Chr. hat d'Alphabet vun de [[Phenizier]] iwwerholl.
-{{MéiInfo 1|Däischter Zäitalteren}}
+{{Méi Info 1|Däischter Zäitalteren}}
-== Bedeitung vun der Antikitéit ==
+== Bedeitung vun der Antiquitéit ==
-An der Antikitéit leien d'Wuerzele vun der Entwécklung vun der westlecher Welt. Ionesch Naturphilosophie, attesch Demokratie, [[réimeschen Droit]] a reliéise Pluralismus waren Hannerloosseschaften, un déi d'neizäitlech Opkläerer, Staatstheoretiker, Naturwëssenschaftler, Mënscherechtsverfechter a.a. uknäppe konnten.
+An der Antiquitéit leien d'Wuerzele vun der Entwécklung vun der westlecher Welt. D'ionesch Naturphilosophie, d'attesch Demokratie, d'[[réimescht Resct]] a reliéise Pluralismus waren Hannerloosseschaften, un déi d'neizäitlech Opklärer, Staatstheoretiker, Naturwëssenschaftler a Mënscherechtsverfechter uknëppe konnten.
-Zeien, déi bis haut aus der Antikitéit erhale sinn - nieft den iwwerliwwerten Texter vu [[Philosophie|philosophescher]], [[Literatur|literarescher]] oder [[Geschicht|historescher]] Natur - vill Objeten aus der griichescher a réimescher Konscht. Wichteg Antikitéitssammlunge fënnt een zu [[Roum]], [[Athen]], [[Neapel]], [[Paräis]], [[London]], [[München]], [[Sankt Petersburg]], [[Wien]] a [[Berlin]]. Fir d'Kenntnis vum antiken Alldag si virun allem déi [[Archeologie|archeologesche]] Ausgruewunge wéi déi zu [[Pompeji]], [[Olympia]], [[Delphi]] oder [[Pergamon]] vu Bedeitung.
+Zeien, déi bis haut aus der Antiquitéit erhale sinn - nieft den iwwerliwwerten Texter vu [[Philosophie|philosophescher]], [[Literatur|literarescher]] oder [[Geschicht|historescher]] Natur - vill Objeten aus der griichescher a réimescher Konscht. Wichteg Antiquitéitssammlunge fënnt een zu [[Roum]], [[Athen]], [[Neapel]], [[Paräis]], [[London]], [[München]], [[Sankt Petersburg]], [[Wien]] a [[Berlin]]. Fir d'Kenntnis vum anticken Alldag si virun allem déi [[Archeologie|archeologesche]] Ausgruewunge wéi déi zu [[Pompeji]], [[Olympia]], [[Delphi]] oder [[Pergamon]] vu Bedeitung.
 Wéi an [[Italien]] am [[15. Joerhonnert]] ugefaange gouf, déi erhalen (meeschtens réimesch) Iwwerreschter nei ze schätzen, an dës och an der Konscht nogemaach goufen, gouf dëst ''[[Renaissance]]'' genannt.
-D'Antikitéit war awer och am [[Mëttelalter]] ni komplett verschwonnen. Et war de Verdéngscht vun de [[Byzanz|Byzantiner]], den [[Araber]] an virun allem de [[Karolingesch Rennaissance|karolingesche]] Mönchen, datt net nach méi verluer gaangen ass. An der méi neier Fuerschung gëtt ich betount, datt et duerchaus eng Kontinuitéit tëscht Antikitéit a Mëttelalter gëtt.
+D'Antiquitéit war awer och am [[Mëttelalter]] ni komplett verschwonnen. Et war de Verdéngscht vun de [[Byzanz|Byzantiner]], den [[Araber]] a virun allem de [[Karolengesch Rennaissance|karolengesche]] Pateren, datt net nach méi verluer gaangen ass. An der méi neier Fuerschung gëtt betount, datt et duerchaus eng Kontinuitéit tëscht Antiquitéit a Mëttelalter gëtt.
-Zënter dem [[18. Joerhonnert]] krut déi klassesch griichesch Konscht duerch d'Aarbechte vum [[Johann Joachim Winckelmann]] nees u Bedeitung. Am [[19. Joerhonnert]] gouf am Zesummenhang mat den Aarbechte vun Architekten a Kënschtler wéi [[Karl Friedrich Schinkel]], [[Leo von Klenze]] a [[Bertel Thorwaldsen]] vun enger Renaissance vun der griichescher Antikitéit geschwat, haut gëtt dës Richtung [[Neihumanismus]] genannt.
+Zanter dem [[18. Joerhonnert]] krut déi klassesch griichesch Konscht duerch d'Aarbechte vum [[Johann Joachim Winckelmann]] nees u Bedeitung. Am [[19. Joerhonnert]] gouf am Zesummenhang mat den Aarbechte vun Architekten a Kënschtler wéi [[Karl Friedrich Schinkel]], [[Leo von Klenze]] a [[Bertel Thorwaldsen]] vun enger Renaissance vun der griichescher Antiquitéit geschwat, haut gëtt dës Richtung [[Neihumanismus]] genannt.
-Virun allem awer huet d'Renaissance vum antike Geescht der joerhonnertelaanger Dominanz vu reliéisem Denken en Enn gesat. Bal all d'Iddië vun der neizäitlecher Opklärung hunn antik Virleefer. Ouni griichesch [[Wëssenschaft]] a [[Philosophie]], ouni de [[Réimeschen Droit]], ouni [[Architektur]] a [[Konscht]] vu Griichen a Réimer, wier déi neizäitlech westlech Kultur an Zivilisatioun ondenkbar gewiescht.
+Virun allem awer huet d'Renaissance vum anticke Geescht der joerhonnertelaanger Dominanz vu reliéisem Denken en Enn gesat. Bal all d'Iddie vun der neizäitlecher Opklärung hunn antik Virleefer. Ouni griichesch [[Wëssenschaft]] a [[Philosophie]], ouni d'[[Réimescht Recht]], ouni [[Architektur]] a [[Konscht]] vu Griichen a Réimer, wier déi neizäitlech westlech Kultur an Zivilisatioun ondenkbar gewiescht.
-== Literatur zum Thema ==
+== Literatur zum Theema ==
-* ''[[The Cambridge Ancient History]], Cambridge University Press, 1970-2000, 14 Bänn bannent 19 Bicher
+* ''[[The Cambridge Ancient History]]'', Cambridge University Press, 1970-2000, 14 Bänn bannent 19 Bicher
-* [[Felix Jacoby]], ''Die Fragmente der griechischen Historiker (FGrHist)'', Weidmann, Berlin,  1923 ff.
+* [[Felix Jacoby]], ''Die Fragmente der griechischen Historiker (FGrHist)'', Weidmann, Berlin, 1923 ff.
-* S. Hornblower, A. Spawforth (Ersg.), ''The Oxford Classical Dictionary'', Oxford Univ. Press, Oxford, 1996. <small>(ISBN 0-19-860641-9)</small>
+* S. Hornblower, A. Spawforth (Ersg.), ''The Oxford Classical Dictionary'', Oxford Univ. Press, Oxford, 1996. {{small|(ISBN 0-19-860641-9)}}
 * Rosemarie Günther, ''Einführung in das Studium der Alten Geschichte'', Paderborn, 2001.
 * Hartmut Leppin, ''Einführung in die Alte Geschichte'', München, 2005.
 * [[Wolfgang Schuller]], ''Das Erste Europa, 1000 v. Chr.–500 n. Chr.'', Ullmer, Stuttgart 2004.
 * [[Edward Gibbon]], ''Verfall und Untergang des römischen Imperiums'', dtv, München, 2003.
-* [[Johann Gustav Droysen]], ''Geschichte des Hellenismus.'' ,Perthes, Gotha, 1877.
+* [[Johann Gustav Droysen]], ''Geschichte des Hellenismus.'',Perthes, Gotha, 1877.
 * [[Theodor Mommsen]], ''Römische Geschichte.'' Weidmann, Berlin, 1902.
 * [[Oswyn Murray]], ''Das frühe Griechenland'', München, 1982.
@@ Linn 68: / Linn 69: @@
 == Um Spaweck ==
-{{Commonscat|Ancient history|Antikitéit}}
+{{Commonscat|Ancient history|Antiquitéit}}
-* {{en}} [http://www.perseus.tufts.edu/ Perseus Project - Quellesammlung zu der Antikitéit]
+* {{en}} [http://www.perseus.tufts.edu/ Perseus Project - Quellesammlung zu der Antiquitéit]
 * {{de}} [http://www.gottwein.de/ Navicula Bacchi - Materialsammlung, al Sproochen an antik Geschicht]
 * {{en}} [http://www.livius.org/ Livius - Materialsammlung]
-* {{de}} [http://www.griechische-antike.de/ Griichesch Mythologie a Geschicht]
+* {{de}} [https://web.archive.org/web/20061004043953/http://griechische-antike.de/ Griichesch Mythologie a Geschicht]
 * {{de}} [http://www.uni-kiel.de/klassalt/lehre/materialien/boerm/2006ss_ps/alte_geschichte.pdf Materialien zu Aler Geschicht vun der Universitéit vu Kiel]
-* {{de}} [http://www.ganph.de/ GANPH - Gesellschaft für antike Philosophie e.V.]
+* {{de}} [http://www.ganph.de/ GANPH - Gesellschaft für antike Philosophie e.&nbsp;V.]
+{{LinkPortalAntiquitéit}}
-{{LinkPortalAntikitéit}}
-[[Kategorie:Antikitéit| ]]
+[[Kategorie:Antiquitéit| ]]
-{{Link FA|eo}}