Колдонуучунун баарлашуулары:Sardor Abdazov
«Чыр-чатак – бул эмне? »
Чыр-чатак – бул карама-каршы максаттардын, таламдардын, өңүттөрдүн, көз караштардын же пикирлердин кагылышуусу. Чыр-чатактардын негизинде дайыма эки же андан ашык тараптын – адамдардын же топтордун ортосунда макулдуктун жоктугу турат. Ар бир чыр-чатакта: 1) анын тараптары, 2) тараптардын жүрүм-туруму, 3) тараптардын максаттарынын, таламдарынын, баалуулуктарынын шайкеш келбегендиги жана карама-каршылыгы сыяктуу элементтерди бөлүп көрсөтүүгө болот.
Турмушта биз чыр-чатактардын төмөнкүдөй ар кандай түрлөрүнө дуушарланабыз:
Адамдар ортосундагы – эки же андан ашык адамдардын ортосундагы чыр-чатактар. Ага катышып жаткан адамдар өз жашоо-турмушунда карама-каршы максаттарды жүзөгө ашырууга умтулаары менен мүнөздөлөт
Инсандын ички дүйнөсүндөгү – адамдын ички дүйнөсүндө болуп жаткан чыр-чатак. Ал адамдын өзү менен өзүндөгү карама-каршылыктар, ар бири бирдей даражада зарыл болгон аракеттердин эки вариантынын ортосундагы тандоо зарылчылыгы менен шартталган
Инсан менен топтун ортосундагы чыр-чатак – топтун ичинен кимдир-бирөө топто түзүлгөн жүрүм-турум же баарлашуу ченемдерин бузган учурда келип чыгат. (Мисалы, жетекчи менен жамааттын ортосундагы чыр-чатак).
Топтор ортосундагы – жамааттардын ортосундагы чыр-чатактар. Төп келбеген максаттарды көздөгөн жана аларды жүзөгө ашыруу жолунда бири-бирине тоскоолдук кылган топтор болуп чыр-чатакташкан тараптар санала тургандыгы менен айырмаланат
Окуучулар чыр-чатактардын түрлөрүн түшүнүшү үчүн мугалим көрсөтмө курал катары ватманга (же доскага) жөнөкөй сүрөттөрдү күн мурунтан тартып коет. Бул сүрөттөрдө чатакташып жаткан эки адам тартылган ички дүйнөсүндөгү карама-каршылыктардан кыйналып жаткан адам (2-сүрөт), инсан менен топтун ортосундагы чыр-чатак жана чатакташып жаткан эки топ Сүрөттөрдө жебелер менен агрессиянын багытынын векторлору көрсөтүлгөн.
Чыр-чатактардын түрлөрү менен катар типтери бар. Схеманы караңыз. Туурасынан – максаттар, ал эми тикесинен жүрүш-туруш жазылган. Чыр-чатактардын 4 тиби бар.5
чыр-чатак жок экенин билдирет. Бирок «чыр-чатак жок абал» кыска убакытка созулат. Кандай болбосун топ же коом кыймылдуу болууга тийиш: кырдаалдан чыгуу үчүн коом жүрүм-турумдагы айырмачылыктарды кабылдай билүүгө тийиш. Эгерде максаттары келишпей, жүрүм-туруму келишсе, бул - көмүскө чыр-чатак, бул чыр-чатак тереңде болот (башкача айтканда, тамырлары гана бар). Ал чатакташкан тараптардын ортосунда тышкы, агрессивдүү аракеттер жоктугунан көрүнүп турат.
Эгерде максаттар дал келип, жүрүм-туруму келишпесе - бул үстүртөн чыр-чатак. Анын тамыры терең эмес же ал таптакыр эле жок. Ал чыр-чатактын тараптарында маалымат жетишсиз болгондо келип чыгат. Ал эми жүрүш-турушу менен максаттар дал келбегенде – бул ачык чыр-чатак. Анын тамырлары терең, ошондой эле көзгө да ачык көрүнүп турат. Ал тараптардын ачык көрүнгөн кагылышуусу: талаш-тартыштары, кер-мур айтышуусу жана башкалар менен мүнөздөлөт.
Чыр-чатак – бул дайыма коркунучту, кастыкты, таарынычты, түшүнбөстүктү пайда кылган терс көрүнүш, башкача айтканда, мүмкүнчүлүккө жараша андан качуу керек деген жөнөкөй түшүнүк бар. Башкаруунун мурунку илимий мектептеринин өкүлдөрү да чыр-чатак – бул уюмдун натыйжасыз ишинин жана начар башкаруунун белгиси деп эсептеген. Бирок, азыркы учурда, башкаруунун теоретиктери жана практиктери айрым чыр-чатактар кала берсе эң натыйжалуу уюмда кызматкерлердин эң жакшы өз ара мамилелеринин учурунда мүмкүн гана болбостон, ошондой эле зарыл деген көз карашка улам көбүрөөк кошулууда. Чыр-чатакты башкаруу гана керек. Чыр-чатактын көптөгөн ар түрдүү аныктамаларын табууга болот, бирок алардын бардыгы, эгерде сөз адамдардын өз ара аракеттенүүсү жөнүндө жүрүп жатса, ача пикирлердин формасына ээ болгон каршы пикирлер бар экендигин баса белгилейт.
Start a discussion with Sardor Abdazov
Talk pages are where people discuss how to make content on Википедия the best that it can be. Start a new discussion to connect and collaborate with Sardor Abdazov. What you say here will be public for others to see.
