şev

Binêre herwiha: şêv, sêv, û sev

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /ʃɜv/
Deng (Êlih)
Kîtekirin: şev

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	şev	şev
Îzafe	şeva	şevên
Çemandî	şevê	şevan
Nîşandera çemandî	wê şevê	wan şevan
Bangkirin	şevê	şevino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	şevek	şevin
Îzafe	şeveke	şevine
Çemandî	şevekê	şevinan

şev mê

Dema navbera avabûna rojê û hilatina wê; dema navbera nivistinê û şiyarbûnê; dema navbera êvarê û spêdê.
Şev xweş!

Şeveke bêxew.

Çend şevan.

Bi roj mirov kar dike, bi şev xew dike.
- Min pir şevan hetta seher
  Danîne rê sem` û beşer
  Ew mahirû ma bête der
  Ta bême newbetdarê çerx. — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
- Awirên hîvê yên xwe ji şevê vedidizin, yên ku ji şermê rûyê xwe ji şevê vedişêrin, dikin ku şev li sîya xwe bilikume. — (Îrfan Amîda, Şevek Şîzofren, Weşanên Lîs, 2018, r. 5, ISBN 9786058152175)
Dema borandina çalakiyên êvarî.
Hevmane: şevbihêrk

Me şevek xweş ya Newrozê kir.

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: شه‌ڤ‎
kurdî-krîlî: шәв
kurmanciya klasîkî: (Mela Hisênê Bateyî) شڤ‎ (şev)

Jê

Qafiye

Etîmolojî

Hevreha soranî شه‌و‎ (şew), kurdiya başûrî şew, goranî/hewramî şewe, zazakî şewe, farisî شب‎ (şeb), tacikî шаб (şab), belûçî شپ‎ (şep), pehlewî ş'p, hexamenişî 𐎧𐏁𐎱 (xšap-), avestayî 𐬑𐬴𐬀𐬞‎ (xṣ̌ap) û 𐬑𐬴𐬀𐬞𐬀𐬥‎ (xṣ̌apan)... sanskrîtî क्षप् (kṣap) (kṣáp)... hîtîtî 𒅖𒉺𒀭𒍝 (ispanza)... hemû ji proto-hindûewropî *kʷsep- (şev).

Heman peyva proto-hindûewropî mihtemelen li gel pêşgira *we- herwiha serekaniya peyva proto-hindûewropî *wek(ʷ)speros (êvar) e ku serekaniya van peyvên bi wateya "êvar" yan rojava/rojavabûn" e jî: latînî vesper, yûnanî ἕσπερος (hésperos: êvar; êvarî, rojava, rojavabûn), ermenî գիշեր (gišer) (gišer), rusî ве́чер (véčer) (véčer), îngilîzî west.

Di piraniya zimanên din yên hindûewropî de bi wateya "şev" peyveke ji peyva proto-hindûewropî *nókʷts peydabûyî li kar e, bo nimûne: yûnanî νύξ (núx), latînî nox, rusî ночь (nočʹ) (nočʹ), almanî Nacht, îngilîzî night, fransî nuit... Hevrehên wê di kurdî û farisî de nemane lê bo nimûne di avestayî de wek 𐬥𐬀𐬑𐬙𐬎‎ (naxtu) hatiye qeydkirin.

Çavkanî:

Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
Kloekhorst, Alwin (2008): Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 5), Leiden, Boston: Brill.
Mackenzie, D. N. (1971), A Concise Pahlavi Dictionary, London, New York, Toronto: Oxford University Press.
Pokorny, Julius, Ferhenga etîmolojî ya hindûewropî ["Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (bi almanî)"], Bern, 1959
The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/
Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010

Bi zaravayên din

Soranî: şew‎ (şew)
Kurdiya başûrî: şew
Lekî: şiw‎ (şiw)
Hewramî: şewe‎
Zazakî: şewe

Werger

Abînomnî: siwi
Abxazî: аҵх (āc̣x), аҵых (āc̣əx)
Adîgeyî: чэщы (čăš̍ə); чэщ (čăš̍)
Afarî: bar
Afrîkansî: nag → af
Ahomî: 𑜁𑜢𑜤𑜃𑜫 (khün)
Akadî: 𒆥𒋝 (liliātu)
Albanî: natë → sq m, nata m
Almaniya Pennsylvania: Nacht m
Almanî: Nacht → de m
Almaniya bilind a navîn: naht m
Altayiya başûrî: тӱн (tün)
Amharî: ሌት (let)
Aragonî: nueit m, nuei m
Aramî:
Aramiya nû ya asûrî: ܠܲܝܠܹܐ‎ n (layle)

Îbranî: לליא‎ n (lilyā’)

Siryaniya klasîk: ܠܠܝܐ‎ n (lilyā’)
Arçî: иш
Aromanî: noapti m, noapte m, nopti m
Arrernteyiya rojavayî: ingwe
Asamî: ৰাতি (rati)
Astûrî: nueche → ast m
Atayalî: gbyan
Avestayî: 𐬑𐬴𐬀𐬞𐬀𐬥‎ m (xšapan), 𐬥𐬀𐬑𐬙𐬎‎ (naxtu)
Aymarayî: aruma → ay
Aynuyî: アンチカㇻ (ancikar)
Azerî: gecə → az
Baskî: gau → eu
Başkîrî: төн (tön)
Bayerî: Nocht
Belarusî: ноч → be m (noč)
Belûçî: شپ‎ (šap)
Bengalî: রাত → bn (rat)
Bextiyarî: شو‎ (šaw)
Bojpûrî: 𑂩𑂰𑂞𑂱 ()
Bontociya rojhilatî: lafi
Bretonî: noz → br
Bugî: wenni
Bukidnon manoboyiya rojavayî: dukilem
Bulgarî: нощ → bg m (nošt)
Burmayî: ည → my (nya.)
Buryatî: һүни (hüni)
Çamicuroyî: chpolyaye
Çamoroyî: puengi
Çeçenî: буьйса (büjsa)
Çekî: noc → cs m
Çerokî: ᏒᎠᏱ (svayi)
Çeyenî: táa'e
Çîkasawî: oklhili
Çînî:
Kantonî: 夜晚 (je⁶ maan⁵)

Dunganî: е (i͡ə), еван (i͡əvan), ванщи (vanxi)

Mandarînî: 夜晚 → zh (yèwǎn), 夜 → zh (yè), 宵 → zh (xiāo)

Minnanî: 暗暝 → zh-min-nan (àm-mê, àm-mî), 暗頭 (àm-thâu), 暝時 → zh-min-nan (mê-sî, mî-sî), 暗時 → zh-min-nan (àm-sî)

Wuyî: 夜到
Çukçî: ныкирит (nykirit)
Çuvaşî: ҫӗр (śĕr)
Dalmatî: nuat
Danmarkî: nat → da g
Divehî: ރޭ‎ (rē)
Dolganî: түүн (tüün)
Dusuniya navendî: doungotuong
Efateyiya başûr: p̃og
Emilî: nôt m
Endonezyayî: malam → id
Erebî: لَيْلَة‎ m (layla), لَيْل‎ → ar (layl)
Erebiya misrî: ليل‎ n (lēl), ليلة‎ m (lēla)

Erebiya kendavî: بليل‎

Erebiya hîcazî: ليلة‎ m (lēla), ليل‎ n (lēl)
Ermenî: գիշեր → hy (gišer)
Erzayî: ве (ve)
Esperantoyî: nokto → eo
Estonî: öö → et
Etiyopiya klasîk: ሌሊት (lelit)
Evenî: долбани (dolʙaņi)
Evenkî: долбони (dolboņi)
Eweyî: zã
Extremaduranî: nochi m
Farisiya kevn: xšap (xšap)
Farisiya navîn: LYLYA (šab)
Farisî: شب‎ → fa (šab)
Fenîkî: 𐤋𐤋‎ (ll)
Ferî: nátt → fo m
Fînî: yö → fi
Fransiya kevn: nuit m, noit m
Fransiya navîn: nuyt
Fransî: nuit → fr m
Friyolî: gnot m
Frîsiya saterlandî: Noacht m
Frîsî: nacht → fy g
Gaelîka skotî: oidhche m
Gagawzî: gecä
Galîsî: noite → gl m, madrugada → gl m
Gotî: 𐌽𐌰𐌷𐍄𐍃 m (nahts)
Gujaratî: રાત m (rāt), રાત્રી → gu m (rātrī)
Gurcî: ღამე → ka (ɣame)
Guwaranî: pyhare
Haîtî: lannuit
Hawayî: pō
Higaononî: daluman
Hindî: रात → hi m (rāt), रात्रि → hi m (rātri), शब → hi m (śab), रात्र → hi m (rātra), राति → hi m (rāti)
Hîtîtî: 𒅖𒉺𒀭𒍝 g (išpanz)
Hmongî: hmos
Holendî: nacht → nl n
Hunsrikî: Nacht m, naacht m
Iştihardî: شو‎ (šow)
Îbanî: malam
Îbranî: לַיְלָה‎ → he n (láyla)
Îdoyî: nokto → io
Îlokanoyî: rabii
Îngilîziya kevn: niht m
Îngilîziya navîn: nyght
Îngilîzî: night → en
Îngriyî: öö
Îngûşî: бийса (bīsa)
Îranunî: magabi
Îrlendî: oíche → ga m
Îrlendiya kevn: adaig m
Îsnagî: xabi
Îstriyotî: nuoto
Îstro-romanyayî: nopte m
Îtalî: notte → it m
Îzlendî: nótt → is m, nátt → is m, njóla → is m
Japonî: 夜 → ja (よる, yoru, よ, yo)
Javayiya kevn: wĕṅi
Javayî: wengi
Kabardî: жэщ (žăŝ)
Kalingayiya başûrî: lafi
Kalmîkî: сө (sö)
Kannadayî: ಇರುಳು → kn (iruḷu), ರಾತ್ರಿ → kn (rātri)
Kanuriyî: búne
Kapampanganî: bengi
Karaçay-balkarî: кече (keçe)
Karakalpakî: tu'n
Kaşûbî: noc → csb m
Katalanî: nit → ca m
Katawbayî: witchawa
Keçwayî: tuta → qu, pagas, ch'isi
Ketî: си
Kirgizî: түн → ky (tün)
Kîngalî: රැය (ræya)
Kîrîbatî: bong
Komî-permyakî: вой (voj)
Komorî: uku 11 an 6
Koreyî: 밤 → ko (bam)
Kornî: nos m
Koryakî: ныкинык (nəkinək)
Kumikî: гече (geçe)
Ladînoyî: noche m
Latgalî: nakts m
Latînî: nox → la m
Latviyayî: nakts → lv m
Lawsî: ຄືນ (khư̄n)
Lazî: სერი (seri)
Lezgînî: йиф (jif)
Lingalayî: butú
Lîgûrî: néutte m
Lîtwanî: naktis → lt m
Lîvonî: īe
Lombardî: nott m
Lubuagan kalingayî: labi
Luksembûrgî: Nuecht m, Nuet m
Mòçenoyî: nòcht m
Magahî: 𑂩𑂰𑂞𑂱 (rāti)
Maguindanaoyî: magabi
Maithilî: राति (rāit)
Makasaeyî: gamu
Makasarî: bangi
Makedonî: ноќ → mk m (noḱ)
Malayalamî: രാത്രി → ml (rātri)
Malezî: malam → ms, lailah
Maltayî: lejl n
Mançûyî: ᡩᠣᠪᠣᡵᡳ (dobori)
Manksî: oie m
Mansakayî: gabi
Maorî: pō → mi
Maranaoyî: gagawi'i
Maratî: रात्र → mr (rātra)
Mayayiya yukatekî: áak'ab
Mazahuayiya navendî: xomu̷
Mazenderanî: شو‎ (šo)
Mbya guaraniyî: pytũ
Mecarî: éjszaka → hu, éjjel → hu, éj → hu
Megrelî: სერი (seri)
Misrî:

(grḥ n)
Mîrandî: nuite m
Mongolî: шөнө → mn (šönö)
Nahuatl:
Klasîk: yohualli

Nahwatliya guerrero: yewajli

Puebla nahuatliya çiyayî: yohual

Nahwatliya mekayapan: yóhual

Nahwatliya bakurê puebla: yohuali

Nahwatliya tetelcingo: yohuali̱

Nahwatliya tlamacazapa: yowali
Monî: ဗ္တံ (hətɔm)
Nanayî: долбо
Nandî: kemboi
Napolîtanî: notte m
Navajoyî: tłʼééʼ
Nawrûyî: anubumin → na
Nepalî: रात (rāt)
Nîvxî: урк (urk)
Nogayî: туьн (tün)
Normandî: niet m, nyit m
Norsiya kevn: nátt m, njóla m
Norwecî:
Norweciya bokmålî: natt → no m an n

Norweciya nînorskî: natt m
Ohloniya bakur: múr
Oki-no-erabu: 夜 (いぃーる, yīru)
Okînawanî: 夜 (ゆる, yuru; ゆー, yū)
Oksîtaniya kevn: noit
Oksîtanî: nuèch → oc m, nuèit → oc m
Oriyayî: ରାତି → or (rati)
Oromoyî: halkan
Osetî: ӕхсӕв (æxsæv)
Osmanî: كیجه‎ (gece)
Oygurî: تۈن‎ (tün), كېچە‎ (këche)
Ozbekî: tun → uz, kecha → uz
Palî: ratti m, natta nt, nisā m
Papyamentoyî: nochi
Peştûyî: شپه‎ → ps m (špa)
Piedmontîsî: neuit m
Pijînî: naet
Pîpîlî: tayua
Pîttcantcatcarayî: munga
Polabî: nüc m
Polonî: noc → pl m
Portugalî: noite → pt m
Puncabiya rojavayî: رات‎ → pnb m
Puncabî: ਰਾਤ (rāt)
Qazaxî: түн (tün)
Qiptî:
Bohaîrî: ⲉϫⲱⲣϩ (ejōrh)

Sahîdî: ⲟⲩϣⲏ (oušē)
Rendilleyî: iben
Rohingyayî: rait
Romagnolî: nòt m, nòta m
Romancî: notg m, not m
Romanî: rat m
Romanyayî: noapte → ro m
Rusî: ночь → ru m (nočʹ)
Rusînî: нуч m (nuč)
Sahoyî: bar
Samî:
Samiya înarî: ijjâ

Samiya kildînî: ыйй (ɨjj)

Samiya lule: idja

Samiya bakurî: idja

Pite samî: ijja

Samiya başûr: jïjje

Ter samî: jɨjj

Ume samî: jïjja
Samiya bakurî: idja
Samoayî: valuapo, po
Sanskrîtî: रात्रि → sa (rātri), क्षप् → sa m (kṣáp), नक्ति → sa m (nakti)
Sardînî: noti m, notti m
Sicîlî: notti → scn
Sidamoyî: hashsha
Sindhî: رات‎ → sd m (rāt)
Sirboxirwatî:
Kirîlî: ноћ m

Latînî: noć → sh m
Sîlhetî: ꠞꠣꠁꠔ (rait)
Skotî: nicht
Slaviya kevn:
Kirîlî: нощь m (noštĭ)

Glagolîtîk: ⱀⱁⱋⱐ m (noštĭ)
Slaviya rojavayî ya kevn: ночь m (nočĭ)
Slovakî: noc → sk m
Slovenî: noč → sl m
Somalî: habeen → so m
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: noc m

Sorbiya jorîn: nóc m
Sotoyiya başûr: hosiu
Spanî: noche → es m
Sundanî: peuting, wengi → su
Svanî: ლე̄თ (lēt)
Swahîlî: usiku → sw
Swêdî: natt → sv g
Şanî: ၶိုၼ် (khǔen)
Şîngazîcayî: masihu 6
Şonayî: husiku
Şorî: тӱн (tün), қара (qara)
Tabasaranî: йишв (jiš°)
Tacikî: шаб → tg (šab)
Talysh:
Talişî: شو‎ (šav)
Tagalogî: gabi → tl
Tahîtî: pō
Tamîlî: இரவு → ta (iravu)
Tausugî: dūm
Tayî: กลางคืน → th, คืน → th (kʉʉn), ราตรี → th
Telûgûyî: రాత్రి → te (rātri)
Temazîxtiya atlasa navendî: ⵉⴹ (iḍ)
Ternateyî: futu
Teterî: төн → tt (tön), төнгелек → tt (töngelek)
Tetûmî: kalan
Tigrînî: ለይቲ (läyti)
Tirkî: gece → tr
Tirkmenî: gije
Tîbetî: མཚན་མོ (mtshan mo), དགོང་མོ (dgong mo)
Tokpisinî: nait
Tongî: poʻuli
Toxarî B: yṣīye
Tumbukayî: usiku
Tuvanî: дүн (dün)
Udî: шу (šu)
Udmurtî: уй (uj)
Ugarîtî: 𐎍𐎍 (ll)
Urdûyî: رات‎ → ur m (rāt), شب‎ → ur m (śab)
Ûkraynî: ніч → uk m (nič)
Venîsî: note m
Vepsî: ö
Viyetnamî: đêm → vi, tối → vi, ban đêm → vi, khuya → vi
Volapûkî: neit → vo
Voroyî: üü
Votî: üü
Walonî: nute → wa m, niût → wa n an m
Warlpirî: munga
Waxiyî: naγd
Weylsî: nos → cy m
Wîlamowî: nocht m, naocht m
Wînnebagoyî: hąąhe
Wolofî: guddi → wo
Xakasî: тӱн (tün)
Ximêrî: យប់ → km (yup), រាត្រី → km (riətrii)
Yagnobî: хишап
Yakanî: sangem
Yakutî: түүн (tüün)
Yidîşî: נאַכט‎ → yi m (nakht)
Yonagunî: 夜 (どぅる, duru)
Yorubayî: òdu
Yorubayî: òru
Yûnanî: νύχτα → el m (nýchta)
Kevn: νύξ m (núx)
Zêlandî: nacht n
Zhuangî: hwnz, ngwnz
Zimanê destan ê emerîkî: BentB@BackHand-PalmDown-FlatB@CenterChesthigh-PalmDown Contact
Zuluyî: ubusuku → zu 14

Tirkî

Navdêr

şev

sernişûv, nişûv, şevil, kaş
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
mizwac
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)