enî
Xuyakirin
Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr
[biguhêre]Zayenda mê ya binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | enî | enî |
Îzafe | eniya | eniyên |
Çemandî | eniyê | eniyan |
Nîşandera çemandî | wê eniyê | wan eniyan |
Bangkirin | eniyê | eniyino |
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | eniyek | eniyin |
Îzafe | eniyeke | eniyine |
Çemandî | eniyekê | eniyinan |
enî mê
- (anatomî) Pişka rû ya pan ya li raserî çavan û li jêrî porî.
- Hevmane: netik
- Îcare guleyek eniya Kerhê ketî, ji hespê dane kete xware... — (Mele Mehmûdê Bazîdî, Cami’eya Riseleyan û Hikayetan Bi Zimanê Kurmancî, Lîs, 2010, çapa 1em, r. 107, ISBN 978-605-5683-27-6)
- Çunkî bê emrê ji Adem bû zîhar
Nûr ji eniyê hate piştê bû sitar
Nê ji darê xwarin herdukan şîrîn — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)
- bere, cepe, berok, meydana şerî
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- bizav, tevgerr, hereket
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
Bi alfabeyên din
[biguhêre]Jê
[biguhêre]Herwiha
[biguhêre]Bide ber
[biguhêre]Binere herwiha
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]Hevreha soranî هەنیە (henye), farisî پیشانى (pîş-anî: enî), tacikî пешона (pêş-ona: enî), belûçî (h)enîçeg, avestayî einîke- (rû, serûçav) û eşî- (herdu çav), sanskrîtî anîke- (rû, ber, pêşî) û अक्षि (ákṣi: çav), hindî आँख (ā̃ṅkh: çav; awir), urdûyî آنکھ (ānkh) (ā̃ṅkh: çav; awir), îrlendiya kevn enech (rû, serûçav), îzlendî enni (enî), weylsî enep (rû, serûçav), yûnaniya kevn ὄμμα (omma: çav) û ὤψ (ōps: çav, serûçav), ermenî ակն (akn: çav), îngilîzî eye (çav), almanî Auge (çav), swêdî öga (çav), latînî oculus (çav, awir), fransî œil (çav), îtalî occhio (çav), spanî ojo (çav), rusî око (çav)... hemû ji proto-hindûewropî *h₃ekʷ- (“çav, serûçav”)
Bi zaravayên din
[biguhêre]- Soranî: ناوچاوان (nawçawan), هەنیە (henye), توێڵ (twêll), جەمین (cemîn)
- Kurdiya başûrî:
- Zazakî: natike, çare
Werger
[biguhêre]- Abxazî: алахь (ālāx̍)
- Afrîkansî: voorkop
- Albanî: ballë → sq m
- Almanî: Stirn → de m
- Altayiya başûrî: маҥдай (maŋday)
- Amharî: ግምባር (gəmbar)
- Apaçî:
- Apaçiya rojava: bitaʼ
- Aragonî: frent m
- Aramiya nû ya asûrî: ܩܸܨܵܐ n
- Arçî: нодо
- Aromanî: frãmti m
- Astûrî: frente → ast m
- Atayalî: lihuy
- Avarî: нодо (nodo)
- Azerî: alın → az
- Bajwayiya kendava rojava: lindo'
- Banjarî: dahi
- Baskî: kopeta, kopetan
- Başkîrî: маңлай (mañlay), маңдай (mañday)
- Bau bidayuh: oro
- Belarusî: лоб n (lob), чало́ nt (čaló)
- Bengalî: কপাল → bn (kôpal), পেশানী (peśani), জবীন (jôbin)
- Bisayayiya bruneyî: kadat
- Bîkoliya naverast: angog
- Bulgarî: чело́ nt (čeló), лоб n (lob)
- Burmayî: နဖူး → my (na.hpu:)
- Çamicuroyî: tolo
- Çamiya rojhilatî: ꨖꨬ (dhei)
- Çeçenî: хьаж (ḥaž)
- Çekî: čelo → cs nt
- Çepangî: जेल्ह्
- Çerokî: ᎠᎬᏓᎨᏂ (agvdageni)
- Çîçewayî: mphumi
- Çînî:
- Çuvaşî: ҫамка (śamka)
- Dalmatî: fruant
- Danmarkî: pande → da g
- Dargwayî: анда (anda)
- Darkinjungî: ngurran
- Divehî: ނިއްކުރި (nikkuri)
- Drungî: mvrdaq
- Endonezyayî: dahi → id
- Erebî: جَبْهَة → ar m (jabha)
- Ermenî: ճակատ → hy (čakat)
- Erzayî: коня (konja)
- Esperantoyî: frunto → eo
- Estonî: laup → et
- Evenî: омкат (omkat)
- Evenkî: хэе (həje), омкото (omkoto)
- Farisî: پیشانی → fa (pišâni)
- Ferî: panna m
- Fîjî: yadre
- Fînî: otsa → fi
- Fransiya kevn: frunt n
- Fransî: front → fr n
- Friyolî: front n
- Frîsî: foarholle
- Gaelîka skotî: bathais m
- Galîsî: fronte → gl n
- Gujaratî: કપાળ n (kapāḷ)
- Gurcî: შუბლი (šubli)
- Guugu yimidhirrî: bidi, gaman
- Guwaranî: syva
- Haîtî: fon
- Hawayî: lae
- Higaononî: tangad
- Hindî: माथा → hi n (māthā), माथ → hi n (māth), ललाट → hi n (lalāṭ)
- Holendî: voorhoofd → nl nt
- Îbanî: bangi
- Îbranî: מֵצַח (metsah)
- Îdoyî: fronto → io
- Îgboyî: egbugbere ihu
- Îngilîziya kevn: forehēafod nt
- Îngilîzî: forehead → en
- Îngriyî: otsa
- Îngûşî: хьажа (ḥaža)
- Înterlîngua: fronte
- Înupîakî: qauq
- Îranunî: beneng
- Îrlendî: clár éadain n
- Îtalî: fronte → it m
- Îu mienî: biorngh
- Îzlendî: enni nt
- Japonî: 額 → ja (ひたい, hitai), お凸 (おでこ, odeko)
- Javayî: bathuk → jv
- Kalmîkî: маңна (mañna)
- Kannadayî: ನೊಸಲು → kn (nosalu)
- Kapampanganî: kanwan, kanuan
- Kapverdî: tésta
- Karakalpakî: mańlay
- Katalanî: front → ca n
- Keçwayî: urku, mati
- Kirgizî: чеке → ky (çeke)
- Kîmaragangî: rabas
- Koreyî: 이마 → ko (ima)
- Kornî: tal m
- Ladînoyî:
- Lakî: неиттабакӀ (nə̱it̄abaḳ)
- Latînî: frōns m
- Latviyayî: piere m
- Lawsî: ຫນ້າຜາກ (nā phāk), ໜ້າຜາກ → lo (nā phāk)
- Lezgînî: пел (pel)
- Lingalayî: eboló
- Lîtwanî: kaktà m
- Lîvonî: vȱntsa
- Lotudî: kadat
- Luksembûrgî: Stir m
- Luşûtsîdî: sʔililc
- Makedonî: чело nt (čelo)
- Malagasî: betro → mg, handrina → mg
- Malayalamî: നെറ്റി → ml (neṟṟi)
- Malezî: dahi → ms, jidat → ms
- Maltayî: ġbin n
- Mançûyî: ᡧᡝᠩᡤᡳᠨ (šenggin)
- Manksî: glaare eddin, baaish m
- Maorî: rae
- Maratî: कपाळ → mr nt (kapāḷ)
- Mecarî: homlok → hu
- Melanauyiya navendî: beleang
- Misrî:
(dhnt) - Mokşayî: коня (konja)
- Mongolî:
- Nanayî: пэе
- Nepalî: निधार → ne (nidhār)
- Nogayî: манълай (mañlay)
- Norwecî:
- Nyungayî: bap
- Ojibweyî: nikatig
- Oromoyî: adda
- Osmanî: آلن (alın), جبین (cebin), پیشانی (pişâni)
- Oygurî: ماڭلاي (manglay)
- Ozbekî: manglay → uz
- Pacohî: padyiêl, payiêl
- Pangasînanî: muling
- Peştûyî: تندى (tanday)
- Polonî: czoło → pl nt
- Portugalî: testa → pt m
- Puncabî: ਮੱਥਾ n (matthā)
- Qazaxî: маңдай → kk (mañdai)
- Qiptî: ⲧⲉϩⲛⲓ m (tehni)
- Romagnolî: frònta m
- Romancî: frunt n, frùnt, front
- Romanyayî: frunte → ro m
- Rungusî: rabbas
- Rusî: лоб → ru n (lob), чело́ nt (čeló)
- S'gaw karenî: ခိၣ်တိသၣ် (khoh̀ toh thà)
- Samî:
- Sanskrîtî: ललाटम् → sa n an nt (lalāṭam)
- Santalî: ᱢᱚᱞᱚᱝ (môlôṅ)
- Sardînî: fronte n, fronti, frunte
- Sebopî: anang
- Sicîlî: frunti → scn m
- Sierra mîwokiya navendî: ṭóp·ele
- Sirboxirwatî:
- Slaviya kevn: чело nt (čelo)
- Slaviya rojavayî ya kevn: чело nt (čelo), чоло nt (čolo)
- Slovakî: čelo → sk nt
- Slovenî: čelo → sl nt
- Sorbî:
- Spanî: frente → es m
- Sûmerî: 𒆠𒉆𒀀𒇒𒊏 (KI-NAM-ESIR-RA)
- Swêdî: panna → sv
- Şanî: ၼႃႈၽၢၵ်ႇ (nāa phàak)
- Tacikî: пешона (pešona)
- Tagal murutî: rabas
- Tagalogî: noo nt
- Tamîlî: நெற்றி → ta (neṟṟi)
- Tarifitî: tanyart m
- Tayî: หน้าผาก → th
- Telûgûyî: నుదురు → te (nuduru)
- Teterî: маңгай → tt (mañgay)
- Tigrînî: ግንባር (gənbar)
- Timugon murutî: rabas
- Tirkî: alın → tr
- Tirkmenî: aalyn, maňlaý
- Tîbetî: དཔྲལ་བ (dpral ba)
- Toxarî B: ānte
- Tuteloyî: paniaminte
- Udmurtî: кымес (kymes)
- Urdûyî: ماتھا n (māthā), ماتھ n (māth), للاٹ n (lalāṭ)
- Ûkraynî: лоб → uk n (lob), чоло́ nt (čoló)
- Venîsî: front n
- Viyetnamî: trán → vi
- Volapûkî: flom → vo
- Warayî: ag-tang
- Weylsî: talcen → cy n
- Wînnebagoyî: pee
- Ximêrî: ថ្ងាស → km (thngaah)
- Yakutî: сүүс (süüs)
- Yidîşî: שטערן n (shtern)
- Yorubayî: iwájú orí, oti
- Yûnanî: μέτωπο → el nt (métopo)
- Kevn: μέτωπον nt (métōpon)
- Zhuangî: najbyak