იხილეთ წყარო გვერდისთვის კაშხალი

[[ფაილი:Hoover dam from air.jpg|მინი|ჰუვერის კაშხალი]]
'''კაშხალი''' — ჰიდროტექნიკური ნაგებობა, რომელიც გადატიხრავს [[მდინარე]]ს (ან სხვა წყალსადინარს) დინების ზემო ნაწილში წყლის დონის ასაწევად, ნაგებობის მდებარეობის ადგილზე წყლის [[დაწნევა|დაწნევის]] გასაზრდელად ან/და სხვადასხვა დანიშნულების [[წყალსაცავი]]ს შესაქმნელად. ძველად კაშხალს უმეტესად სარწყავად აშენებდნენ. ამჟამად კი კაშხლები გამოიყენება როგორც სარწყავი წყლის დასაგროვებლად, ასევე [[ჰესი|ჰესებისათვის]], წყალდიდობისგან დაცვის მიზნით და სხვა.

კაშხლის მშენებლობის შესახებ ცნობები დაცულია [[ეგვიპტე]]ში (ძველი წელთაღრიცხვის 4000), [[ინდოეთი|ინდოეთში]] (ძველი წელთაღრიცხვის 4000), [[ჩინეთი|ჩინეთში]] და სხვ. ძველად მას უმთავრესად მიწისგან ან ხისგან აგებდნენ და მცირე სიმაღლე ჰქონდა. კაშხლების მშენებლობა ფართოდ გაიშალა ახალი წელთაღრიცხვის [[XVI საუკუნე|XVI]]-[[XVII საუკუნე]]ებში, განსაკუთრებით კი — [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] II ნახევრიდან, როდესაც დაიწყეს ჰიდროელექტროსადგურების აგება.<ref name="qse">{{ქსე|5|443-444|მამრაძე გ.|არა}}</ref>

დანიშნულების მიხედვით არსებობს [[წყალსაცავი]] და წყალსაწევი კაშხლები. არის აგრეთვე ყრუ და წყალგადასაშვები კაშხლები. ძირითადი საშენი მასალის მიხედვით კაშხალი შეიძლება იყოს მიწის, ქვის, შერეული, ბეტონის, რკინაბეტონის და სხვა.

* ''მიწაყრილი კაშხალი'' – უძველესია და ყველაზე ფართოდაა გავრცელებული.
* ''ქვის კაშხალი'' – შენდება ქვის, ღორღის ან ხრეშის დაყრით.
* ''შერეული ტიპის კაშხალი'' – ქვაყრილისა და გრუნტის, ან ქვაყრილისა და ბეტონისაგან შედგება.
* ''ბეტონისა და რკინაბეტონის კაშხალი'' – შეიძლება იყოს 3 ტიპის: გრავიტაციული, თაღოვანი და კონტრფორსებიანი.
* ''ხის კაშხალი''  – ჩვეულებრივ წყალგადასაშვები ხასიათისაა.

ხშირად [[მდინარე|მდინარეზე]] შენდება მცირე სიმაღლის (ანუ დაბალზღურბლიანი) წყალსაშვიანი დასაშლელი კაშხლები.<ref name="qse" />

[[საქართველო]]ში არსებული კაშხლებიდან აღსანიშნავია [[ენგურის ჰიდროელექტროსადგური|ენგურის]] თაღოვანი კაშხალი.

== კაშხლებზე მომხდარი უმსხვილესი კატასტროფები ==
{| class="wikitable wide"
! width=10% | თარიღი !! width=15% | კაშხალი !! width=15% | ადგილი !! width=10% | დაღუპულები !! width=50% colspan=2 | სურათი
|- valign=top
| 1928 წელი || [[სენტ-ფრენსისი კაშხალი]] || [[აშშ]] || დაახლ. 600 ადამიანი || align=center | [[ფაილი:The St. Francis Dam.jpg|center|150px]] <small>კაშხალი კატასტროფამდე.</small> || align=center | [[ფაილი:St. Francis abutment.jpg|center|190px]] <small>ბეტონის ნაგლეჯი კატასტროფის ადგილიდან.</small>
|-
| 1941 წელი <br /> 1943 წელი || [[დნეპროჰესი]] || [[უკრაინა]] || ათასობით ადამიანი || align=center | [[ფაილი:Bundesarchiv B 145 Bild-F016197-0003, Wasserkraftwerk am Dnjepr.jpg|center|150px]] <small>დნეპროჰესი, 1942.</small> || align=center | [[ფაილი:RIAN archive 604045 The Great Patriotic War of 1941-1945.jpg|center|120px]] <small>ჰესის აფეთქების შემდეგ.</small>
|-
| 1959 წელი || [[მალპასეს კაშხალი]] || [[საფრანგეთი]] || 423 ადამიანი || align=center | || align=center | [[ფაილი:Malpasset 1988 w.jpg|center|150px]] <small>კაშხლის ნარჩენები.</small>
|-
| 1963 წელი || [[ვაიონტის კაშხალი]] || [[იტალია]] || 2500 ადამიანი || align=center | [[ფაილი:Vajont-diga.jpg|center|150px]] <small>კაშხლის კონსტრუქცია.</small> || align=center | [[ფაილი:Vajont1963usarmy.jpg|center|120px]] <small>ქალაქი [[ლონგარონე]] კატასტროფის შემდეგ.</small>
|-
| 1975 წელი || [[ბაინციაოს კაშხალი]] || [[ჩინეთი]] || 171 ათასი ადამიანი || align=center | || align=center |
{| class="infobox plainlinks" style="border:none; font-size:80%; width:208px; float:right; valign:top; margin-right:0px; margin-left:15px; padding:1px;"
|- style="background-color:#cdd3db"
! colspan=2 style="border:none;" | გარეგანი გამოსახულება
|-
| style="border:none;" | [[ფაილი:Searchtool.svg|16px|link=http://www.webcitation.org/67J6M2DSC]] || style="border:none;" | [ კაშხალი კატასტროფის შემდეგ.] <br /> <span title="დაარქივეულია პირველწყაროდან">''(არქ. [http://img-fotki.yandex.ru/get/5816/86906606.18/0_69ee9_85d10ad5_L ист.]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130626094243/http://img-fotki.yandex.ru/get/5816/86906606.18/0_69ee9_85d10ad5_L |date=2013-06-26 }} 2012-04-30)''</span>
|}
|}

== გალერეა ==
<gallery>
ფაილი:Hoover dam at night.JPG|<center>[[ჰუვერის კაშხალი]]
ფაილი:Assuan-Staudamm.jpg|<center>[[ასუანის კაშხალი]]
ფაილი:ItaipuAerea2AAL.jpg|<center>[[იტაიპუს კაშხალი]]
</gallery>

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{Commons cat|Dams}}
{{ბრიტანიკა|150337}}

== ლიტერატურა ==
* ''მოსტკოვი მ.,'' ჰიდროტექნიკური ნაგებობანი რკინიგზის ტრანსპორტზე., თბ., 1960;
* ''მოწონოლიძე ნ.'', ჰიდროტექნიკური ნაგებობანი, ნაწ., 1, თბ., 1977;
* ''Ничипорович А. А.,'' Плотины из местных материалов, М., 1973;
* Производство гидротехнических работ, М., 1970.

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

{{დედამიწის რელიეფის ფორმები}}

[[კატეგორია:კაშხლები]]
[[კატეგორია:ჰიდროტექნიკური ნაგებობები]]