„Nálastungur“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
+Saga nálastungna |
mEkkert breytingarágrip |
||
| (22 millibreytinga eftir 15 notendur ekki sýndar) | |||
| Lína 1: | Lína 1: | ||
[[Mynd:Acupuncture chart 300px.jpg|thumb|200px|Myndin sýnir nálastungupunkta í hendi]] |
|||
{{hreingerning}} |
|||
'''Nálastungulækningar''' er aðferð þar sem nálum er stungið í ákveðna punkta á húðinni. Nálastungur eru ekki byggðar á vísindalegri þekkingu og hafa ekki sýnt fram á að þær hafi lækningamátt. Nálastungur flokkast því undir gervivísindi.<ref name="Barrett2007">{{cite web|last=Barrett|first=S|title=Be Wary of Acupuncture, Qigong, and "Chinese Medicine"|url=http://www.quackwatch.org/01QuackeryRelatedTopics/acu.html|publisher=[[Quackwatch]]|access-date=4 May 2015|date=30 December 2007|authorlink=Stephen Barrett}}</ref> |
|||
{{eyða}} |
|||
{{Í vinnslu}} |
|||
'''Nálastungulækningar''' er aðferð þar sem dauðhreinsuðum nálum er stungið í ákveðna punkta á húðinni. Aðferðin er aldagömul kínversk læknisfræði, sem hefur verið notuð þarlendis í 2.500 ár. Nálastungur virkja nokkra hluta heilans, sem skilar sér í minni sársauka, og sú fullyrðing hefur verið staðfest með vestrænum rannsóknum.<ref name="PloegaYi">{{cite web |url=http://www.sciencedirect.com/science?_ob=MImg&_imagekey=B985H-4W15K9H-2-1&_cdi=59099&_user=9609126&_pii=S2005290109600121&_origin=search&_coverDate=03%2F31%2F2009&_sk=999979998&view=c&wchp=dGLbVtb-zSkWA&md5=5fe3587195b44d94a5e64eeca0b145b1&ie=/sdarticle.pdf |title=Acupuncture term in Modern Society |work=Kristin Vander Ploega og Xiaobin Yi|page=31| accessdate=19. september 2010 |quote=By using both true and sham previous acupuncture with Steitberger needles which give the impression of skin penetration, the group displayed that both procedures activated the right dorsolateral prefrontal cortex, the anterior cingulate cortex, and the midbrain which they suggest are involved in expectation of pain relief}}</ref> Stungurnar eru einn af burðarásunum í kínverskri læknisfræði og byggir á "Qi" eða lífsorku.<ref>{{cite web |url=http://www.brjostakrabbamein.is/medferdir/ohefdbudnar-laekningar/tegundir/acupuncture/ |title=Nálastungur - Tegundir óhefðbundinna meðferða |work=Líf með brjóstakrabameini| accessdate=19. september 2010 }}</ref> |
|||
Þó að nálastungur hafi eitthvað verið notaðar í [[Kína]] til forna var það [[Maó Zedong]], leiðtogi Kína, sem gerði nálastungur vinsælar á ný árið 1949 til að skapa nýjan sameiginlega menningargrunn í Kína og til að draga úr álagi á heilbrigðiskerfið.<ref name="Porter 2013 p. 403">{{cite book|last=Porter|first=S.B.|title=Tidy's Physiotherapy15: Tidy's Physiotherapy|publisher=Elsevier|series=Churchill Livingstone|year=2013|isbn=978-0-7020-4344-4|url=https://books.google.com/books?id=RUlRPxA6O9YC&pg=PA403|access-date=14 July 2015|page=403}}</ref><ref name="Crozier1968">{{cite book|vauthors=Crozier RC|title=Traditional medicine in modern China: science, nationalism, and the tensions of cultural change|edition=1|publisher=[[Harvard University Press]]|location=Cambridge|year=1968|isbn=978-0674901056|oclc=}}</ref><ref name="Taylor2011">{{cite book|last=Taylor|first=K|title=Chinese Medicine in Early Communist China, 1945–63: a Medicine of Revolution|year=2005|isbn=041534512X|publisher=RoutledgeCurzon|page=109}}</ref> |
|||
Hugtakið Qi, eða lífsorka, í tengslum við mannslíkamann er fleira en eitt fyrirbæri. Qi á við brennslu líkamans, heimspekilega hugtakið lífshyggju, blóð, líkamsvessa og tengslin þeirra á milli. <ref>{{cite web |url=http://www.acuhealing.com/tcmtheory/whatisqi.htm |title=What is Qi in chinese medicine |work=acuhealing.com| accessdate=27. september 2010 }}</ref> Þessi lífsorka flæðir meðfram orkubrautum, sem eru 22 talsins. Lífsorkan getur verið kvenleg ''Yin'', sem tengist tilfinningum eða karlorku ''Yang'', sem tengist rökhugsun. Yin tengist lungum, milta, hjarta, nýrum, gollurshúsi og lifur, á meðan Yang tengist ristli, maga, smákitli, blöðru, innkirtlum og gallblöðru. Meðfram rásum Yin og Yang eru punktar, sem eru notaðir í nálastungum.<ref>{{cite web |url=http://www.craniosacral.is/page2/page39/page39.html |title=Orkubrautir |work=CranioSacral félag Íslands| accessdate=27. september 2010 }}</ref> Meðferð nálastungulækninga felur í sér að setja nálar í þessa ákveðnu punkta líkamans til þess að draga úr sársauka eða sem meðferðarúrræði fyrir sál og líkama.<ref>[http://nccam.nih.gov/health/acupuncture/introduction.htm#acupuncture]</ref> |
|||
Bakverkir er algengasti sársauki sem fólk leitar sér aðstoðar með nálastungulækningum.{{heimild vantar}} Nálastungulækningar geta þó verið lausn á hinum ýmsum vandamálum hvað varðar líkamlegan sársauka.{{heimild vantar}} |
|||
== Saga == |
|||
Frumkvöðullinn að nálastungum er kínverjinn Huang Di, sem er jafnframt þekktur undir nafninu guli keisarinn. Hann var uppi 2.000 árum fyrir Krist. Á þeim tíma, voru nálarnar gerðar úr steini og voru 8.3 cm langar. Slíkir steinar fungust í Rizhao sveitinni, í fylkinu Shandong, í Kína. Samhliða framþróun mannsinns að gera verkfæri úr öðrum efnum, eins og á Bronsöld voru nálarnar gerðar úr öðrum efnum. |
|||
Á þriðju öld fyrir krist, var skrifuð bókin "The medical classic of the yellow emperor", sem fannst í grafreit Han ættarinnar í Manwangdui í Kína, á árinu 1973. Í bókinni er talað um kenningar um Ying-yang, Qi, blóð, líkamsvessa og alla þá grunnþætti sem er að finna í kínverskri læknisfræði. Bókin er jafnframt kenningargrundvöllur kínverskrar læknisfræði og þar á meðal nálastungna. |
|||
Nokkrum öldum síðar, á sjöundu öld, urðu til deildir innan hinnar keisaralegu læknisfræðilegu skrifstofu, þar sem ein af þeim var deild nálastungna með 32 starfsmenn og 20 nemendur. Nálastungur fóru svo í útrás til Japans, árið 702, en þá hafði nálastungur þegar farið í útrás til Kóreu árið 541. Þremur öldum síðar, á 10 öld, hjálpaði prentverkið með útbreiðslu nálastungna og settu fram einn staðal að því hvar nálastungu punktarnir á líkamanum væru. Ákveðin vandamál fylgdu, á 13 öld, og margar bókanna urðu endurskrifaðar. |
|||
Nálastungur féllu síðar í ónáð árin 1644-1840 og grasalækningar voru teknar fyrir. Á þessum árum var Ópíum stríðið í Kína, á móti Bretlandi og Írlandi. Í kjölfarið var mikil þörf á læknishjálp, og með umfangsmikli bókaútgáfu náði nálastungumeðferðir traustinu aftur. |
|||
Tang Shicheng byrjaði byltinguna á notkun rafmagns nálastungu aðferðum, árið 1934. Í kjölfarið var nálastungur kynntar fyrir vesturþjóðum, með stuðningi ríkistjórnar Kína. Kínverska stjórnin hjálpaði Sovíetríkjunum og evrópskum löndum að kenna nálastungulækningar, árið 1950. 25 árum síðar, árið 1975 urðu til alþjóðleg nálastungunámskeið sett upp í Bejing, Shanghai og Nanjing, eftir kröfu þess efnis frá World Health Organization.<ref>{{cite web |url=http://www.china.org.cn/english/MATERIAL/185663.htm |title=A brief history of Chinese acupuncture |work=China.org.cn| accessdate=27. september 2010 }}</ref> |
|||
=== Sagan í Evrópu === |
|||
Nálastungur komu fyrst til Evrópu um miðja sautjándu öld. Tveimur öldum síðar voru þær kenndar við háskólasjúkrahús í París. Á sömu öld, árið 1982 urðu nálastungulækningar heimilaðar í Svíþjóð. Mikið hefur þó verið um mistök, á frumárum nálastungna í evrópu og heilbrigðisyfirvöld hafa því mælt með að nálastungur séu eingöngu framkvæmdar af læknum og tannlæknum með sérþekkingu á þessu sviði. <ref>{{cite web |url=http://www.reykjalundur.is/Rannsoknirfraedsla/Fraedsluefni/Nanar/8 |title=Nálastungumeðferð hefur áhrif á fleira en sársauka |work=Reykjalundur| accessdate=27. september 2010 }}</ref> |
|||
== Vísindalegar rannsóknir á nálastungulækningum == |
|||
Í bandaríkjunum var gerð rannsókn á rottum, þar sem nálastungur voru notaðar rétt neðan við hné þeirra. Rotturnar losuðu um sín líkamlegu verkjalyf, sem kallast Adenosine. Við þessa breytingu þoldu rotturnar meiri sársauka.<ref>{{cite web |url=http://arstechnica.com/science/news/2010/06/acupuncture-works-by-inducing-bodys-own-painkiller.ars |title=Acupuncture works by inducing body's own painkiller |work=Ars Technica| accessdate=19. september 2010 }}</ref> Hinum megin við atlantshafið, í Þýskalandi, komust vísindamenn að því, að nálastungur í baki, sama hvort þær séu gerðar rétt eða ekki, séu besti kosturinn gegn bakveiki.<ref>{{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/7011738.stm |title=Needles 'are best for back pain' |work=British Broadcasting Corporation| accessdate=27. september 2010 }}</ref> |
|||
Til eru þó aðstæður þar sem nálastungur virka ekki. Vestræn lyf gegn ofneyslu vímuefna hafa hamlandi áhrif á nálastungur, og þetta hefur verið staðfest með rannsóknum á lyfinu Naloxone.<ref name="PloegaYi"></ref> |
|||
Nálastungulækningar hafa verið viðfangsefni vísindarannsókna síðan seint á 20. öld en hún heldur áfram að vera umdeild meðal hefðbundna læknisfræðilegra rannsóknarmanna. |
|||
Vegna ífarandi eðli meðferð náttúrulækninga er erfitt að búa til rannsóknir sem styðjast við rétt vísindaleg tæki. Fræðileg gagnrýni þessara rannsókna segir áhrif nálastungulækninga, þegar notuð er sem meðferð við líkamsvandamálum, er hægt að útskýra að mestu leyti með áhrif [[lyfleysa|lyfleysu]] en aðrir hafa gefið í skyn að meðferðin hafi einhver áhrif við tilteknum aðstæðum.<ref>[http://nccam.nih.gov/health/acupuncture/acupuncture-for-pain.htm#science]</ref> |
|||
== Tilvísanir == |
== Tilvísanir == |
||
{{Reflist}} |
|||
<div class="references-small"><references/></div> |
|||
[[Flokkur:Gervivísindi]] |
|||
[[en:Acupuncture]] |
|||
[[Flokkur:Kínversk menning]] |
|||
[[af:Akupunktuur]] |
|||
[[Flokkur:Læknisfræði]] |
|||
[[ar:وخز إبري]] |
|||
[[bn:আকুপাংচার]] |
|||
[[bs:Akupunktura]] |
|||
[[bg:Акупунктура]] |
|||
[[ca:Acupuntura]] |
|||
[[cs:Akupunktura]] |
|||
[[cy:Aciwbigo]] |
|||
[[da:Akupunktur]] |
|||
[[de:Akupunktur]] |
|||
[[et:Akupunktuur]] |
|||
[[el:Βελονισμός]] |
|||
[[es:Acupuntura]] |
|||
[[eo:Akupunkturo]] |
|||
[[fa:طب سوزنی]] |
|||
[[fr:Acupuncture]] |
|||
[[gl:Acupuntura]] |
|||
[[ko:침술]] |
|||
[[hi:एक्यूपंक्चर]] |
|||
[[hr:Akupunktura]] |
|||
[[id:Akupunktur]] |
|||
[[it:Agopuntura]] |
|||
[[he:דיקור סיני]] |
|||
[[kn:ಸೂಜಿ ಚಿಕಿತ್ಸೆ]] |
|||
[[lt:Akupunktūra]] |
|||
[[ml:അക്യുപങ്ചർ]] |
|||
[[ms:Akupunktur]] |
|||
[[nl:Acupunctuur]] |
|||
[[ja:鍼]] |
|||
[[no:Akupunktur]] |
|||
[[ps:د ستنې طب]] |
|||
[[pl:Akupunktura]] |
|||
[[pt:Acupuntura]] |
|||
[[ro:Acupunctură]] |
|||
[[ru:Акупунктура]] |
|||
[[simple:Acupuncture]] |
|||
[[sk:Akupunktúra]] |
|||
[[sl:Akupunktura]] |
|||
[[sr:Акупунктура]] |
|||
[[sh:Akupunktura]] |
|||
[[fi:Akupunktio]] |
|||
[[sv:Akupunktur]] |
|||
[[tl:Akupungktura]] |
|||
[[ta:குத்தூசி மருத்துவம்]] |
|||
[[te:ఆక్యుపంక్చర్]] |
|||
[[tr:Akupunktur]] |
|||
[[uk:Акупунктура]] |
|||
[[vi:Châm cứu]] |
|||
[[zh:针灸]] |
|||
Nýjasta útgáfa síðan 10. júní 2019 kl. 20:09
Nálastungulækningar er aðferð þar sem nálum er stungið í ákveðna punkta á húðinni. Nálastungur eru ekki byggðar á vísindalegri þekkingu og hafa ekki sýnt fram á að þær hafi lækningamátt. Nálastungur flokkast því undir gervivísindi.[1]
Þó að nálastungur hafi eitthvað verið notaðar í Kína til forna var það Maó Zedong, leiðtogi Kína, sem gerði nálastungur vinsælar á ný árið 1949 til að skapa nýjan sameiginlega menningargrunn í Kína og til að draga úr álagi á heilbrigðiskerfið.[2][3][4]
Tilvísanir
[breyta | breyta frumkóða]- ↑ Barrett, S (30. desember 2007). „Be Wary of Acupuncture, Qigong, and "Chinese Medicine"“. Quackwatch. Sótt 4. maí 2015.
- ↑ Porter, S.B. (2013). Tidy's Physiotherapy15: Tidy's Physiotherapy. Churchill Livingstone. Elsevier. bls. 403. ISBN 978-0-7020-4344-4. Sótt 14. júlí 2015.
- ↑ Crozier RC (1968). Traditional medicine in modern China: science, nationalism, and the tensions of cultural change (1. útgáfa). Cambridge: Harvard University Press. ISBN 978-0674901056.
- ↑ Taylor, K (2005). Chinese Medicine in Early Communist China, 1945–63: a Medicine of Revolution. RoutledgeCurzon. bls. 109. ISBN 041534512X.