Polbora

The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.

Ti polbora ket isu ti immuna a kimiko nga eksplosibo ket ti is-isu laeng a naam-ammuan aginggana idi maika-19 a siglo. Daytoy ket ti panaglalaok ti asupre, uging, ken nitrato ti potasio (a ti asupre ken ti uging ket isu dagitoy ti agtigtignay a kas dagiti sungrod, bayat a ti nitro ket agob-obra a kas ti oksidante.^[1]^[2] gapu kadagiti panaguram a tagikuana ken ti gatad ti pudot ken ti tomo ti alingasaw a mapataudna, ti polbora ket kaaduan a naus-usar a kas ti allin kadagiti paltog kenlaok dagiti palpalibang.

Ti polbora idi segun ti kaaduna a konsenso dagiti akademiko, ket naimbento idi maika-19 a siglo idiay Tsina,^[3] ken ti kasapaan a nairehistro a naisurat a pormula para iti polbora ket naiparang iti teksto ti Song a Dinastia idi maika-11 a siglo, ni Wujing Zongyao.^[4] Daytoy a pannakaduktal ket nakaiturongan ti pannakaparnuay ti palpalibang ken dagiti nasapa nga armas ti polbora idia Tsina. Kadagiti simmaruno a siglo kalpasan ti Insik a pannakaduktal, dagiti armas ti polbora ket nangrugrugin a nagparang iti Muslim a lubong, Europa, ken India. Ti teknolohia ket naiwarwaras manipud idiay Tsina babaen ti Tengnga a Daya wenno Sentral nga Asia, ken kalpasanna idiay Europa. Ti kaasapaan nga Akinlaud a pannakaibaga ti polbora ket nagparang kadagiti teksto a naisurat babaen ti Ingles a pilosopo a ni Roger Bacon idi maika-13 a siglo.

Dagiti nota

^ Jai Prakash Agrawal (2010). High Energy Materials: Propellants, Explosives and Pyrotechnics. Wiley-VCH. p. 69. ISBN 978-3-527-32610-5.
^ David Cressy, Saltpeter: The Mother of Gunpowder (Pagmalditan ti Unibersidad ti Oxfords, 2013)
^ Jack Kelly Gunpowder: Alchemy, Bombards, and Pyrotechnics: The History of the Explosive that Changed the World, Perseus Books Group: 2005, ISBN 0465037224, ISBN 9780465037223: pp. 2–5
^ Chase 2003:31 : "ti kasapaan a kadagiti nabati a pormula para iti polbora ket mabirukan idiay Wujing zongyao, ti obra ti militar manipud idi agarup a 1040"

Dagiti nagibasaran

Chase, Kenneth (2003), Firearms: A Global History to 1700, Pagmalditan ti Unibersidad ti Cambridge, ISBN 0-521-82274-2.

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Polbora iti Wikimedia Commons

Daytoy nga artikulo dagiti nangruna nga artikulo ket pungol. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panagnayon iti daytoy.

[Agrawal2010-1] Jai Prakash Agrawal (2010). High Energy Materials: Propellants, Explosives and Pyrotechnics. Wiley-VCH. p. 69. ISBN 978-3-527-32610-5.

[2] David Cressy, Saltpeter: The Mother of Gunpowder (Pagmalditan ti Unibersidad ti Oxfords, 2013)

[Jack_Kelly_2005-3] Jack Kelly Gunpowder: Alchemy, Bombards, and Pyrotechnics: The History of the Explosive that Changed the World, Perseus Books Group: 2005, ISBN 0465037224, ISBN 9780465037223: pp. 2–5

[chase31-4] Chase 2003:31 : "ti kasapaan a kadagiti nabati a pormula para iti polbora ket mabirukan idiay Wujing zongyao, ti obra ti militar manipud idi agarup a 1040"

[1]

[2]

[3]

[4]