The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.
Լիգնին
Քիմիական հատկություններ
Դասակարգում
CAS համար
9005-53-2
EINECS համար
232-682-2
ЕС
232-682-2
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)
Լիգնին (լատ. Lignum—ծառ, փայտահյութ), բնական պոլիմերային միացություն բնափայտի մեջ։ Դեղնա-դարչնավուն, ամորֆ, ջրում և օրգանական լուծիչներում չլուծվող նյութ է։ Ներկվում է հիմնային ներկերով։ Կառուցվածքը ճշգրիտ չի պարզված, միայն հայտնի է, որ կազմված է արոմատիկ սպիրտների պոլիմերացման արգասիքներից, որի հիմնական մոնոմերը կոնիֆերիլսպիրտն է.
CH=CH—CH2OH OCH3 I OH
Տալիս է ֆենոլներին բնորոշ գունավորման ռեակցիաներ։ Լիգնինի կենսասինթեզը չի ուսումնասիրված։ Նրա ստացումը իրականացվում է հետևյալ հիմնական փուլերով. շիկիմաթթու-> ֆենիլալանին-> դարչնաթթու-> ֆերիլաթթու-> կոնիֆերիլ-> սպիրտ-> ։ Արդյունաբերության մեջ ստացվում է որպես թաղանթանյութի արտադրության թափոն (սուլֆատային Լիգնին, լիգնինսուլֆոնաթթու) և բուսական նյութերի հիդրոլիզի արդյունք (հիդրոլիզային Լիգնին)։ Զանազան ֆունկցիոնալ խմբերի առկայության շնորհիվ Լիգնինը ենթարկվում է բազմաթիվ քիմիական փոխարկումների՝ հիդրման, հալոգենացման, նիտրացման, օքսիդացման և այլն։ Հիմքերի հետ հալելիս տալիս է պիրոկատեխին, պիրոկատեխաթթու, օքսիդացնելիս՝ վանիլին։ Լ. արժեքավոր քիմ. հումք է, սակայն դեռևս լայն կիրառություն չի գտել։ Կիրառվում է պլաստմասսաների արտադրության մեջ՝ որպես լցոն, խեժերի, ցեմենտի և ճանապարհաշինարարության
բետոնի մեջ՝ որպես հավելում, ծակոտկեն կղմինդրի արտադրության մեջ, խեցեգործական իրերի ձևավորման ժամանակ, կաշվի դաբաղման պրոցեսում ևս։ Լիգնինից ստանում են վանիլին, վանիլինաթթու, պիրոկատեխալդեհիդ, պիրոկատեխաթթու, պիրոկատեխին և արժեքավոր այլ նյութեր։ Բժշկության մեջ Լիգնին կամ փայտե բամբակ անվանում են վիրակապման համար կիրառվող նուրբ ծալքավորված թերթերը, որոնք ստացվում են փշատերև ծառերի բնափայտից մեխանիկական և քիմիական մշակման միջոցով։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 611)։
