Jump to content

«Նամըք Քեմալ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 6. Տող 6.
== Վաղ տարիներ ==
== Վաղ տարիներ ==
[[Պատկեր:Namık_Kemal-6.jpg|աջից|մինի|317x317փքս|Նամըք Քեմալը (աջից) իր ընկեր [[Քանիփաշազադե Ռըֆաթ Բեյ|Քանիփաշազադե Ռըֆաթ Բեյի]] հետ]]
[[Պատկեր:Namık_Kemal-6.jpg|աջից|մինի|317x317փքս|Նամըք Քեմալը (աջից) իր ընկեր [[Քանիփաշազադե Ռըֆաթ Բեյ|Քանիփաշազադե Ռըֆաթ Բեյի]] հետ]]
Նամըք Քեմալը ծնվել է [[Թեքիրդաղ|Թեքիրդաղում]] 1840 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Ֆաթմա Զեհրա Հանըմի և սուլթանական պալատի գլխավոր աստղագետ Մուստաֆա Ասըմ բեյի ընտանիքում։ Քեմալի հայրը թուրքական ծագում ուներ, նրա ընտանիքը [[Բուրսայի մարզ|Բուրսա]] նահանգի [[Ենիշեհիր]] քաղաքից էր<ref>Nihal Atsız, Türk Tarihinde Meseleler, Ankara 1966, p. 144</ref><ref name="ÁgostonMasters2009-417" /><ref name="bernardlewis">{{cite book |author=Bernard Lewis |url=https://books.google.com/books?id=k1GFAAAAIAAJ&q=Albanian+birth%2C+was+the+daughter+of+a+governor.+He+was+educated+at |title=The Emergence of Modern Turkey |publisher=Oxford U.P. |year=1968 |isbn=9780195134605 |page=141}}</ref>։ Քանի որ [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] ժամանակ ազգանուններ չեն օգտագործվել, «Քեմալը» նրա ազգանունը չէր, այլ նրա անվան մի մասը։ Երիտասարդ տարիներին Քեմալը ճամփորդել է ամբողջ Օսմանյան կայսրությունում՝ կանգ առնելով [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսում]], [[Կարս|Կարսում]] և [[Սոֆիա|Սոֆիայում]], և ուսումնասիրել է մի շարք առարկաներ, այդ թվում՝ պոեզիա<ref name="ÁgostonMasters2009-417" />։ 1857 թվականին՝ 17 տարեկան հասակում, Քեմալն աշխատել է Օսմանյան կառավարության թարգմանչական գրասենյակում ({{Lang-tr|Tercüme Odası|label=}})<ref name="ShawShaw1977-130">{{cite book |author1=Stanford J. Shaw |author-link1=Stanford J. Shaw |url=https://books.google.com/books?id=AIET_7ji7YAC&pg=PA520 |title=History of the Ottoman Empire and Modern Turkey |author2=Ezel Kural Shaw |author-link2=Ezel Kural Shaw |publisher=Cambridge University Press |year=1977 |isbn=978-0-521-29166-8 |volume=2 |page=130}}</ref>։ Սակայն իր հոդվածների քաղաքական բնույթի պատճառով մեծ վեզիր [[Մեհմեդ Էմին Ալի փաշա|Մեհմեդ Էմին Ալի փաշան]] Քեմալին ստիպել է թողնել այդ աշխատանքը, և նա միացել է «<nowiki/>[[Նոր օսմաններ (կազմակերպություն)|Նոր օսմաններ]]<nowiki/>»-ին իր ընկեր և զինակից [[Իբրահիմ Շինասի|Իբրահիմ Շինասիի]] հետ թղթակցել Tasvîr-i Efkâr-ին (Գաղափարների տեղեկագիր)<ref name="ÁgostonMasters2009-417" />։ Քեմալն աշխատել է որպես խմբագիր մինչև 1867 թվականին իր աքսորն ու փախուստը [[Փարիզ]]<ref name="ShawShaw1977-130" />։
Նամըք Քեմալը ծնվել է [[Թեքիրդաղ|Թեքիրդաղում]] 1840 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Ֆաթմա Զեհրա Հանըմի և սուլթանական պալատի գլխավոր աստղագետ Մուստաֆա Ասըմ բեյի ընտանիքում։ Քեմալի հայրը թուրքական ծագում ուներ, նրա ընտանիքը [[Բուրսայի մարզ|Բուրսա]] նահանգի [[Ենիշեհիր]] քաղաքից էր<ref>Nihal Atsız, Türk Tarihinde Meseleler, Ankara 1966, p. 144</ref><ref name="bernardlewis">{{cite book |author=Bernard Lewis |url=https://books.google.com/books?id=k1GFAAAAIAAJ&q=Albanian+birth%2C+was+the+daughter+of+a+governor.+He+was+educated+at |title=The Emergence of Modern Turkey |publisher=Oxford U.P. |year=1968 |isbn=9780195134605 |page=141}}</ref>։ Քանի որ [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] ժամանակ ազգանուններ չեն օգտագործվել, «Քեմալը» նրա ազգանունը չէր, այլ նրա անվան մի մասը։ Երիտասարդ տարիներին Քեմալը ճամփորդել է ամբողջ Օսմանյան կայսրությունում՝ կանգ առնելով [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսում]], [[Կարս|Կարսում]] և [[Սոֆիա|Սոֆիայում]], և ուսումնասիրել է մի շարք առարկաներ, այդ թվում՝ պոեզիա։ 1857 թվականին՝ 17 տարեկան հասակում, Քեմալն աշխատել է Օսմանյան կառավարության թարգմանչական գրասենյակում ({{Lang-tr|Tercüme Odası|label=}})<ref name="ShawShaw1977-130">{{cite book |author1=Stanford J. Shaw |author-link1=Stanford J. Shaw |url=https://books.google.com/books?id=AIET_7ji7YAC&pg=PA520 |title=History of the Ottoman Empire and Modern Turkey |author2=Ezel Kural Shaw |author-link2=Ezel Kural Shaw |publisher=Cambridge University Press |year=1977 |isbn=978-0-521-29166-8 |volume=2 |page=130}}</ref>։ Սակայն իր հոդվածների քաղաքական բնույթի պատճառով մեծ վեզիր [[Մեհմեդ Էմին Ալի փաշա|Մեհմեդ Էմին Ալի փաշան]] Քեմալին ստիպել է թողնել այդ աշխատանքը, և նա միացել է «<nowiki/>[[Նոր օսմաններ (կազմակերպություն)|Նոր օսմաններ]]<nowiki/>»-ին իր ընկեր և զինակից [[Իբրահիմ Շինասի|Իբրահիմ Շինասիի]] հետ թղթակցել Tasvîr-i Efkâr-ին (Գաղափարների տեղեկագիր)։ Քեմալն աշխատել է որպես խմբագիր մինչև 1867 թվականին իր աքսորն ու փախուստը [[Փարիզ]]<ref name="ShawShaw1977-130" />։


== Քաղաքական գործունեություն ==
== Քաղաքական գործունեություն ==

20:02, 10 Հուլիսի 2024-ի տարբերակ

Նամըք Քեմալ
Namık Kemal
Ծնվել էդեկտեմբերի 21, 1840(1840-12-21)[1][2]
ԾննդավայրԹեքիրդաղ, Օսմանյան կայսրություն[3]
Վախճանվել էդեկտեմբերի 2, 1888(1888-12-02)[4][1][2] (47 տարեկան)
Վախճանի վայրԽիոս, Archipelago Vilayet, Օսմանյան կայսրություն[3]
ԳերեզմանBolayır
Մասնագիտությունբանաստեղծ, լրագրող, գրող, քաղաքական գործիչ, պատմաբան, արձակագիր, դրամատուրգ և թարգմանիչ
Քաղաքացիություն Օսմանյան կայսրություն
Ուշագրավ աշխատանքներHomeland or Silistra?, Q6087450? և Cezmi?
 Namık Kemal Վիքիպահեստում

Նամըք Քեմալ (թուրքերեն՝ Namık Kemal, դեկտեմբերի 21, 1840(1840-12-21)[1][2], Թեքիրդաղ, Օսմանյան կայսրություն[3] - դեկտեմբերի 2, 1888(1888-12-02)[4][1][2], Խիոս, Archipelago Vilayet, Օսմանյան կայսրություն[3]), թուրք բանաստեղծ, գրող, լրագրող և դրամատուրգ։ Թանզիմաթի ստեղծողներից մեկը։ Նոր օսմաններ կազմակերպության ստեղծողներից և ղեկավարներից մեկը։ Նամըք Քեմալը հայտնի է որպես թուրքական նոր գրականության առաջին դեմք։ Գրել է մոնոգրաֆիաներ Սալահ ադ Դինի, Մուհամմեդ II-ի և Սելիմ I-ի մասին։

Վաղ տարիներ

Նամըք Քեմալը (աջից) իր ընկեր Քանիփաշազադե Ռըֆաթ Բեյի հետ

Նամըք Քեմալը ծնվել է Թեքիրդաղում 1840 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Ֆաթմա Զեհրա Հանըմի և սուլթանական պալատի գլխավոր աստղագետ Մուստաֆա Ասըմ բեյի ընտանիքում։ Քեմալի հայրը թուրքական ծագում ուներ, նրա ընտանիքը Բուրսա նահանգի Ենիշեհիր քաղաքից էր[5][6]։ Քանի որ Օսմանյան կայսրության ժամանակ ազգանուններ չեն օգտագործվել, «Քեմալը» նրա ազգանունը չէր, այլ նրա անվան մի մասը։ Երիտասարդ տարիներին Քեմալը ճամփորդել է ամբողջ Օսմանյան կայսրությունում՝ կանգ առնելով Կոստանդնուպոլսում, Կարսում և Սոֆիայում, և ուսումնասիրել է մի շարք առարկաներ, այդ թվում՝ պոեզիա։ 1857 թվականին՝ 17 տարեկան հասակում, Քեմալն աշխատել է Օսմանյան կառավարության թարգմանչական գրասենյակում (թուրքերեն՝ Tercüme Odası)[7]։ Սակայն իր հոդվածների քաղաքական բնույթի պատճառով մեծ վեզիր Մեհմեդ Էմին Ալի փաշան Քեմալին ստիպել է թողնել այդ աշխատանքը, և նա միացել է «Նոր օսմաններ»-ին իր ընկեր և զինակից Իբրահիմ Շինասիի հետ թղթակցել Tasvîr-i Efkâr-ին (Գաղափարների տեղեկագիր)։ Քեմալն աշխատել է որպես խմբագիր մինչև 1867 թվականին իր աքսորն ու փախուստը Փարիզ[7]։

Քաղաքական գործունեություն

Նոր օսմաններ

Նոր օսմանները քաղաքական ակտիվիստների խումբ էին, որոնց անդամները հիմնականում պատկանում էին օսմանյան հասարակության երիտասարդ վերնախավին[8][9]։ Այս խմբի հիմնական նպատակը ներկայացուցչական կառավարման արևմտյան գաղափարներին համապատասխան քաղաքական բարեփոխում իրականացնելն էր[8][9]։

1862 թվականին Նոր օսմաններին միանալուց հետո Քեմալը անընդհատ էսսեներ էր գրում քաղաքական, վարչական, սոցիալական և արտաքին քաղաքական բարեփոխումների թեմաներով[10][11]։ 1864 թվականին Քեմալը գլխավորել է օսման.՝ Tasvîr-i Efkâr բարեփոխական թերթը այն բանից հետո, երբ նրա նախկին սեփականատեր և Քեմալի ընկեր Իբրահիմ Շինասիին աքսորել են երկրից[11]։ 1868 թվականին, այն բանից հետո, երբ Քեմալը ստիպված եղավ ապաստան գտնել Փարիզում, նա սկսեց հրատարակել «Hürriyet» (Ազատություն) թերթը, որը նույնպես աջակցում էր նոր օսմանցիների նպատակներին[10]։ Քեմալի թերթերը արագորեն դարձան հանրաճանաչ վայր նոր օսմանների կողմից իրենց հակասուլթանատական և արտախորհրդարանական տրամադրություններն արտահայտելու համար[11]։ Սակայն նրանց անկեղծության արդյունքում շատ Նոր օսմաններ Քեմալի նման ստիպված էին փախչել կայսրությունից և ապաստան փնտրել Արևմտյան Եվրոպայում[11]։

Նամըք Քեմալը հիացած էր Ֆրանսիայի երրորդ հանրապետության Սահմանադրությամբ, նա ամփոփեց նոր օսմանների քաղաքական գաղափարները՝ ինչպես օրինակ ազգի ինքնիշխանությունը, իշխանությունների տարանջատումը, պաշտոնատար անձանց պատասխանատվությունը, անձնական ազատությունը, հավասարությունը, մտքի ազատությունը, մամուլի ազատությունը, ասոցիացիաների ազատությունը և այլն[12][13][14]։

Նամըք Քեմալը հենվում էր Միացյալ Թագավորության խորհրդարանական Սահմանադրության վրա՝ նախապատվությունը տալով Ֆրանսիայի սահմանադրությանը, որը Նապոլեոն III-ի օրոք նա համարում էր չափազանց ավտորիտար։ Մյուս կողմից, Լոնդոնը, իր «իշխանությունների դեմ ուղղված հասարակական կարծիքի աննկուն ուժով», քաղաքական սկզբունքներում դիտում էր որպես «խաղաղության մոդել»[15]։

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Намык Кемаль // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Encyclopædia Britannica
  5. ↑ Nihal Atsız, Türk Tarihinde Meseleler, Ankara 1966, p. 144
  6. ↑ Bernard Lewis (1968). The Emergence of Modern Turkey. Oxford U.P. էջ 141. ISBN 9780195134605.
  7. ↑ 7,0 7,1 Stanford J. Shaw; Ezel Kural Shaw (1977). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. Vol. 2. Cambridge University Press. էջ 130. ISBN 978-0-521-29166-8.
  8. ↑ 8,0 8,1 Stanford J. Shaw; Ezel Kural Shaw (1977). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. Vol. 2. Cambridge University Press. էջեր 70–71. ISBN 978-0-521-29166-8.
  9. ↑ 9,0 9,1 Rifaʻat Ali Abou-El-Haj (2005). Formation of the Modern State: The Ottoman Empire, Sixteenth to Eighteenth Centuries. Syracuse University Press. էջ 79. ISBN 978-0-8156-3085-2.
  10. ↑ 10,0 10,1 Gábor Ágoston; Bruce Alan Masters (1 January 2009). Encyclopedia of the Ottoman Empire. Infobase Publishing. էջ 418. ISBN 978-1-4381-1025-7.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Stanford J. Shaw; Ezel Kural Shaw (1977). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. Vol. 2. Cambridge University Press. էջ 131. ISBN 978-0-521-29166-8.
  12. ↑ Berger, Stefan; Miller, Alexei (2015). Nationalizing Empires. Central European University Press. էջ 447. ISBN 978-9633860168. Վերցված է 6 May 2017-ին.
  13. ↑ Black, Antony (2011). The History of Islamic Political Thought: From the Prophet to the Present. Edinburgh University Press. ISBN 978-0748688784. Վերցված է 6 May 2017-ին.
  14. ↑ Hanioğlu, M. Şükrü (2008). A Brief History of the Late Ottoman Empire, Princeton University Press. 0-691-14617-9. p. 104.
  15. ↑ Lord Kinross Ottoman Centuries
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նամըք Քեմալ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ


{{{alt}}} Սա անձի մասին անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նամըք_Քեմալ&oldid=10038355» էջից