Hałzata jěželnja
| |
| Hałzata jěželnja (Sparganium erectum) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Monokotyledony | |
| Commelinidy | |
| rjad: | (Poales) |
| swójba: | Rohodźowe rostliny (Typhaceae) |
| ród: | Jěželnja[1][2] (Sparganium) |
| družina: | Hałzata jěželnja |
| wědomostne mjeno | |
| Sparganium erectum | |
| L. emend Rchb. | |
Hałzata jěželnja (Sparganium erectum, syn.: Sparganium polyedrum (Asch. & Graebn.) Juz., Sp. ramosum Huds., Sp. ramosum subsp. polyedrum Asch. & Graebn.) je rostlina ze swójby rohodźowych rostlinow (Typhaceae)[3]. Rostlina je we wjele žórłach swójskej swójbje jěželnjowych rostlinow (Sparganiaceae) přirjadowana.
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Hałzata jěželnja je trajne zelo, kotrež docpěje wysokosć wot 2 m. Stołpiki su hałzate.
Łopjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Dwulinkowe łopjena su ćmowozelene, třihranite, zrunane, w delnim dźělu 3-róžkate, maja formu mječa a docpěja šěrokosć wot 3 (5) hač do 15 mm. Stołpiki su rozhałužkowate a hałzata.
Kćenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rostlina kćěje wot junija hač do awgusta. Muske a žónske kćenja steja we wšelakich kulojtych kwětnistwach (pakić) na jednej rostlinje. Muske kćenja steja na hornich stołpikowych rozhałužkowanjach a maja tři stameny. Žónske kćenja steja na delnich stołpikowych rozhałužkowanjach a maja wusahowacu pěstu. Kćenja maja šupiznojte perigonske łopjena.
Płody
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Płody docpěja dołhosć wot 7 hač do 11 mm, su pysčičkojte, ze šěrokim, połnym, hornim dźělom. Zrałe płody móžeja hač do 12 měsacow we wodźe płuwać.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wona rosće w stejacych a pomału běžacych wodźiznach z maksimalnej hłubokosć wot 0,5 m, hrjebjach a bahnach. Wutraje sylne womazanje wodźiznow.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Hałzata jěželnja je w nimale cyłej Europje z wuwzaćom někotrych kupow, Aziji (hač do Sibirskeje) a sewjernej Americe rozšěrjena.
Poddružiny
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Družina ma sćěhowace poddružiny, kotrež so z wuwzaćom prěnjeje w starych žórłach hišće jako swójske družiny wjedu.
- (Sparganium erectum L. subsp. erectum)
- Drobnopłodata jěželnja (Sparganium erectum subsp. microcarpum (Neuman) Domin, Preslia 13-15: 53 (1935)) maja płody z cyblojtym, hornim dźělom.
- Njewobkedźbowana jěželnja (Sparganium erectum subsp. neglectum (Beeby) Schinz & Thell., Fl. Schweiz, ed. 3, 2: 14 (1914)) maja płody, kotrež wobrys je špindlojty.
- Sparganium erectum subsp. stoloniferum (Buch.-Ham. ex Graebn.) H.Hara, J. Jap. Bot. 51: 228 (1976)
- Jejkopłodata jěželnja (Sparganium erectum nothosubsp. oocarpum (Èelak.) Domin, Preslia 13-15: 53 (1935)) maja owalne hač do kulojte płody.
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 180.
- ↑ W internetowym słowniku: Igelkolben
- ↑ Angiosperm Phylogeny Group: An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III W: Botanical Journal of the Linnean Society, 161:2, 2009, S. 105-121
Žórło
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- GU Naturführer Blumen, ISBN 3-7742-1507-3, strona 214, z 3 podobnymi družinami, kotrež nětko jako poddružiny płaća (němsce)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 340 (němsce)
- Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Blütenpflanzen, ISBN 3-405-13557-5, stronje 270-271 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 362 (němsce)
Eksterne wotkazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Wobrazy při ahaco.de (němsce)
- Hałzata jěželnja. W: FloraWeb.de. (němsce)
- Hałzata jěželnja. W: FloraWeb.de. (němsce) Sparganium erectum subsp. erectum - Wšědna hałzata jěželnja
- Hałzata jěželnja. W: FloraWeb.de. (němsce) Sparganium erectum subsp. microcarpum (Neuman) Domin - Drobnopłodata jěželnja
- Hałzata jěželnja. W: FloraWeb.de. (němsce) Sparganium erectum subsp. neglectum (Beeby) K. Richt. - Njewobkedźbowana jěželnja
- Hałzata jěželnja. W: FloraWeb.de. (němsce) Sparganium erectum subsp. oocarpum (Celak.) Domin - Jejkopłodata jěželnja