Saltar ao contido

Tetraciclinas

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Para a tetraciclina como composto específico deste grupo, ver tetraciclina.
Estrutura básica de catro aneis do grupo das tetraciclinas.

As tetraciclinas son un grupo de antibióticos de amplo espectro entre os que destacan a tetraciclina e a terramicina (oxitetraciclina). Algunhas son naturais orixinadas polas bacterias do xénero Streptomyces e outras semisintéticas. A súa utilidade terapéutica viuse ultimamente reducida pola aparición de resistencias bacterianas a eles, pero aínda así seguen sendo o tratamento de elección para moitas doenzas específicas.

O seu nome procede da estrutura de catro aneis ou ciclos que presentan. A IUPAC defíneos como "unha subclase de policétidos que teñen un esqueleto de octahidrotetraceno-2-carboxamida" [1].

Usos terapéuticos

[editar | editar a fonte]

As tetraciclinas úsanse xeralmente no tratamento de infeccións do tracto respiratorio, seos nasais, oído medio, tracto urinario, e intestinos, e tamén no tratamento da gonorrea, especialmente en pacientes alérxicos a antibióticos beta-lactámicos e macrólidos, aínda que xa non se usan tanto como hai algúns anos debido á aparición de resistencias bacterianas.

Un uso moi común das tetraciclinas é o tratamento do acne e a rosácea (tetraciclina, oxitetraciclina, doxiciclina, ou minociclina) [2]. Pero tamén se usa o macrólido eritromicina.

A doxiciclina utilízase tamén como tratamento profiláctico contra a infección por Bacillus anthracis (carbuncho, que no mundo anglosaxón chaman anthrax) e é efectiva contra a Yersinia pestis, o axente infeccioso da peste bubónica. Tamén se usa como tratamento e profilaxe contra a malaria, e para tratar a elefantíase.

As tetraciclinas aínda son o tratamento de elección para as infeccións causadas por Chlamydia (tracoma, psittacose, salpinxite, uretrite, e linfogranuloma venéreo), Rickettsia (tifo, febre das Montañas Rochosas), brucelose, e infeccións por espiroquetas (borreliose, sífilis, e enfermidade de Lyme). Ademais, poden utilizarse contra o carbuncho (producido por Bacillus anthracis), peste bubónica, tularemia, e infección por Legionella. Tamén se usa en veterinaria para tratar os porcos e outros animais.

Poden tamén ter un efecto beneficioso na redución da duración e gravidade dos casos de cólera, aínda que están aparecendo resistencias á droga,[3] e os seus efectos sobre a mortalidade total son cuestionados.[4]

A demeclociclina ten un uso adicional no tratamento da síndrome de secreción inadecuada da hormona antidiurética.

Os derivados da tetraciclina están sendo investigados no tratamento de certos trastornos inflamatorios.

Efectos secundarios

[editar | editar a fonte]

Os efectos secundarios das tetraciclinas non son comúns, pero o máis notable é a fototoxicidade. Incrementa o risco de queimaduras solares ao expoñerse ao sol ou outras fontes, o cal debe terse en conta cando se toma doxiciclina como profilaxe contra a malaria.

Poden causar trastornos de estómago ou intestino, e, en raras ocasións, reaccións alérxicas. Raramente, poden producir dores de cabeza e problemas de visión.

As tetraciclinas son teratóxenos debido a que poden actuar sobre o feto (despois das 18 semanas de xestación) e causar decoloración dos dentes cando saen na infancia. Por esta razón, está contraindicado o seu uso en nenos de menos de 8 anos, aínda que o seu uso é seguro nas primeiras 18 semanas de embarazo.

Algúns pacientes que toman tetraciclinas requiren supervivsión médica porque poden causar esteatose e hepatotoxicidade.[5][6][7]

Precaucións

[editar | editar a fonte]

As tetraciclinas deben utilizarse con precaución nos casos de disfuncións hepáticas e as que son solubles en auga e urina empeoran a insuficiencia renal (pero non no caso de tetraciclinas liposolubles como a doxiciclina e minociclina). Poden incrementar a debilidade muscular en casos de miastenia gravis e exacerbar o lupus eritematoso sistémico. Os antácidos reducen a absorción de todas as tetraciclinas, e os produtos lácteos reducen notablemente a absorción de todas as tetraciclinas agás a minociclina.

Os produtos da degradación das tetraciclinas son tóxicos e poden causar a síndrome de Fanconi, unha doenza potencialmente letal que afecta ao túbulo proximal dos nefróns do ril. Debe terse en conta a posible hepatotoxicidade.

Antes pensábase que as tetraciclinas diminuían a efectividade de moitos tipos de contraceptivos hormonais, pero as investigacións máis recentes indican que non hai unha perda significativa de efectividade dos contraceptivos orais co uso da maioría das tetraciclinas. Aínda así, moitos médicos aínda recomendan o uso de métodos contraceptivos de barreira cando se están tomando tetraciclinas.[8][9][10]

Contraindicacións

[editar | editar a fonte]

O uso da tetraciclina debería evitarse en mulleres lactantes ou preñadas, e en nenos aos que lles están saíndo os dentes porque pode orixinarlles manchas permanentes nos dentes, e posiblemente afectar ao crecemento dos dentes e ósos.

O uso durante as primeiras 12 semanas de embarazo non parece incrementar o risco de ningún defecto de nacemento importante.[11] Podería haber un pequeno incremento do risco de defectos de menor importancia, como hernia inguinal, pero o número de informes nese sentido é moi pequeno para asegurar que existe realmente un risco.[11]

Na preparación da tetraciclina debe terse en conta a súa estabilidade para evitar a formación de epi-anhidrotetraciclinas tóxicas.

Modo de acción

[editar | editar a fonte]

As tetraciclinas son inhibidores da síntese proteica, xa que inhiben a unión do aminoacil-ARNt ao complexo ARNm-ribosoma, principalmente porque se unen á subunidade de 30 S do ribosoma no complexo de tradución do ARNm.[12]

Tamén se comprobou que as tetraciclinas inhiben as metaloproteinases de matriz, que están presentes en tumores metástases e procesos inflamatorios. Este mecanismo non ten efecto antibiótico [13], pero levou a facer unha extensa investigación sobre tetraciclinas quimicamente modificadas ou CMTs (como a inciclinida) para utilizalas no tratamento da rosácea, acne, diabetes e varios tipos de neoplasias [14][15][16] (inhiben a anxioxénese [17][18] en metástases). En setembro de 2007 anunciouse que a inciclinida non era efectiva para tratar a rosácea.[19]

Realizáronse varios ensaios sobre tetraciclinas modificadas e non modificadas para o tratamento de cánceres humanos, nos cales se obtiveron resultados prometedores co CMT-3 en pacientes con sarcoma de Kaposi.[20]

Farmacocinética

[editar | editar a fonte]

En canto á súa farmacocinética [21] as tetraciclinas absórbense de forma rápida e completa a nivel do tubo dixestivo, fundamentalmente no intestino delgado, e atinguen a súa máxima concentración en sangue nun prazo de entre tres e seis horas. Por vía parenteral absórbense de forma óptima, especialmente a rolitetraciclina. A súa unión a proteínas plasmáticas é moi variable: desde o 20% da oxitetraciclina ao 90% da doxiciclina. Distribúense por todos os tecidos, especialmente no tecido óseo, e penetran no interior das células. Atravesan a barreira placentaria, pero non a hematoencefálica, e como consecuencia poden contrindicarse no embarazo. Metabolízanse en todo o organismo de forma parcial, eliminándose a maior parte en forma inalterada pola urina. Debido á súa alta concentración en bile presentan o fenómeno da recirculación entero-hepática, e poden encontrarse parcialmente excretadas nas feces. A nivel renal presentan fenómenos de reabsorción tubular máis ou menos intensos en función do tipo de tetraciclina, o que explica as diferenzas respecto á vida media dentro do grupo. A clortetraciclina é a de menor vida media (unhas 5 horas), mentres que a doxiciclina ten máis de 15.

Resistencia

[editar | editar a fonte]

As bacterias fanse resistentes á tetraciclina polo menos por tres mecanismos: inactivación encimática da tetraciclina, bombeo, e protección do ribosoma. A inactivación é o tipo máis raro de resistencia, e consiste na adición dun grupo acetilo á molécula, o que causa a inactivación do fármaco. No bombeo ou efluxo do produto, un xene de resistencia codifica unha proteína de membrana que bombea activamente a tetraciclina fóra da célula. Este é o mecanismo de acción que se observa no xene de resistencia á tetraciclina do plásmido artificial pBR322. No mecanismo de protección ribosómica, un xene de resistencia codifica unha proteína que pode ter varios efectos, dependendo de en que xene sexa transferido. Atopáronse seis clases de xenes/proteínas de protección dos ribosomas, todos con moita homoloxía na súa secuencia, o que suxire un antepasado común na evolución destes organismos.

Posibles mecanismos de acción destas proteínas protectoras son:

  1. bloqueo da unión ao ribosoma das tetraciclinas
  2. unión ao ribosoma e distorsión da estrutura que permite que se una o ARN-t ao ribosoma a pesar de que a tetraciclina está tamén unida
  3. unión ao ribosoma e expulsión de alí da tetraciclina.

Todos estes cambios no ribosoma son reversibles (non covalentes) porque os ribosomas illados de organismos tanto resistentes coma susceptibles á tetraciclina poden unirse á tetraciclina igualmente ben in vitro.

Administración

[editar | editar a fonte]

Cando se inxire, recoméndase xeralmente que as tetraciclinas máis hidrosolubles e de curta acción (tetraciclina, clortetraciclina, oxitetraciclina, demeclociclina e metaciclina) se tomen cun vaso cheo de auga, dúas horas antes de comer ou dúas horas despois de comer. Isto débese en parte a que a maioría das tetraciclinas se unen coa comida e tamén co magnesio, aluminio, ferro e calcio, o que reduce a súa capacidade de seren absorbidas polo corpo. Recoméndase evitar o consumo de produtos lácteos, antácidos, ou de preparacións que conteñan ferro cerca do momento en que se vai a tomar o fármaco. Hai excepcións parciais a estas regras no caso da doxiciclina e minociclina, que poden tomarse coa comida (pero non con ferro, antácidos, ou suplementos de calcio). A minociclina, pode tomarse con produtos lácteos porque non quela facilmente o calcio, aínda que os lácteos diminúen lixeiramente a absorción da minociclina.[22]

Historia

[editar | editar a fonte]

O primeiro membro do grupo que foi descuberto foi a clortetraciclina (aureomicina) a finais da década de 1940 por Dr. Benjamin Duggar, un científico dos Lederle Laboratories que obtivo a substancia dunha bacteria do solo chamada Streptomyces aureofaciens.[23] A oxitetraciclina (terramicina) foi descuberta pouco despois por A. C. Finlay et al.; e procedía doutra bacteria similar chamada Streptomyces rimosus.[24] Robert Burns Woodward determinou a estrutura da oxitetraciclina permitindo a Lloyd H. Conover producir con éxito a tetraciclina como un produto sintético (a pesar de que a tetraciclina tamén a producen as bacterias Streptomyces).[25] O desenvolvemento de moitos antibióticos quimicamente alterados deu lugar a diversas tetraciclinas. En xuño de 2005 foi utilizada a tigeciclina, o primeiro membro dun novo subgrupo de tetraciclinas chamado glicilciclinas, para tratar infeccións resistentes a outros antimicrobianos incluíndo as tetraciclinas convencionais.[26]

Exemplos

[editar | editar a fonte]

Indícanse os exemplos principais de tetraciclinas naturais e semisintéticas, a súa vida media e o seu código ATC [27]

A tixeciclina, que xeralmente se clasifica como unha glicilciclina, pode considerarse tamén unha tetraciclina. Unha tetraciclina que se está probando experimentalmente é a PTK 0796 [28][29]. Outras tetraciclinas son: penimepiciclina (J01AA10) e clomociclina (J01AA11).

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ IUPAC GoldBook - tetracyclines
  2. ↑ "Antibiotics Used to Treat Acne". Arquivado dende o orixinal o 22 de maio de 2015. Consultado o 03 de xuño de 2015. 
  3. ↑ Bhattacharya SK, National Institute of Cholera and Enteric Diseases (2003). "An evaluation of current cholera treatment". Expert Opin Pharmacother 4 (2): 141–6. PMID 12562304. doi:10.1517/14656566.4.2.141. 
  4. ↑ Parsi VK (2001). "Cholera". Prim. Care Update Ob Gyns 8 (3): 106–109. PMID 11378428. doi:10.1016/S1068-607X(00)00086-X. 
  5. ↑ Deboyser D, Goethals F, Krack G, Roberfroid M. (1989). "Investigation into the mechanism of tetracycline-induced steatosis: study in isolated hepatocytes.". Toxicology and Applied Pharmacology 97 (3): 473–9. PMID 2609344. doi:10.1016/0041-008X(89)90252-4. 
  6. ↑ Amacher DE, Martin BA. (1997). "Tetracycline-induced steatosis in primary canine hepatocyte cultures.". Fundamental and Applied Toxicology 40 (2): 256–63. PMID 9441722. doi:10.1006/faat.1997.2389. 
  7. ↑ Ekwall B, Acosta D. (1982). "In vitro comparative toxicity of selected drugs and chemicals in HeLa cells, Chang liver cells, and rat hepatocytes.". Drug and Chemical Toxicology 5 (3): 219–31. PMID 7151717. doi:10.3109/01480548209041054. 
  8. ↑ Archer JS, Archer DF (2002). "Oral contraceptive efficacy and antibiotic interaction: a myth debunked". Journal of the American Academy of Dermatology 46 (6): 917–23. PMID 12063491. doi:10.1067/mjd.2002.120448. 
  9. ↑ Dréno B, Bettoli V, Ochsendorf F, Layton A, Mobacken H, Degreef H (2004). "European recommendations on the use of oral antibiotics for acne". European journal of dermatology : EJD 14 (6): 391–9. PMID 15564203. 
  10. ↑ DeRossi SS, Hersh EV (2002). "Antibiotics and oral contraceptives". Dental clinics of North America 46 (4): 653–64. PMID 12436822. doi:10.1016/S0011-8532(02)00017-4. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Tetracycline and Pregnancy Arquivado 27 de agosto de 2011 en Wayback Machine. from Organization of Teratology Information Specialists. July 2010.
  12. ↑ "Mechanism of Action of Tetracyclines". Arquivado dende o orixinal o 05 de xuño de 2012. Consultado o 03 de xuño de 2015. 
  13. ↑ Tetracyclines: Nonantibiotic properties and their clinical implications [1]
  14. ↑ H. Spreitzer (July 2, 2007). "Neue Wirkstoffe - Incyclinid". Österreichische Apothekerzeitung (en German) (14/2007): 655. 
  15. ↑ Viera, MH, Perez, OA, Berman, B (2007). "Incyclinide". Drugs of the Future 32 (3): 209–214. doi:10.1358/dof.2007.032.03.1083308. 
  16. ↑ Ryan, M. E.; Usman, A.; Ramamurthy, N. S.; Golub, L. M.; Greenwald, R. A. (2001). "Excessive matrix metalloproteinase activity in diabetes: Inhibition by tetracycline analogues with zinc reactivity". Current medicinal chemistry 8 (3): 305–316. PMID 11172685 [2]
  17. ↑ Changhung Z. Lee et al. Doxycycline Suppresses Cerebral Matrix Metalloproteinase-9 and Angiogenesis Induced by Focal Hyperstimulation of Vascular Endothelial Growth Factor in a Mouse Model [3]
  18. ↑ S. Gilbertson-Beadling et al. The tetracycline analogs minocycline and doxycycline inhibit angiogenesis in vitro by a non-metalloproteinase-dependent mechanism [4] Arquivado 18 de setembro de 2019 en Wayback Machine.
  19. ↑ Reuters: CollaGenex says incyclinide ineffective for rosacea
  20. ↑ ^ Richards, C.; Pantanowitz, L.; Dezube, B. J. (2011). "Antimicrobial and non-antimicrobial tetracyclines in human cancer trials". Pharmacological Research 63 (2): 151–156. doi:10.1016/j.phrs.2010.10.008. PMID 20951804.
  21. ↑ Martindale. The Extra Pharmacopoeia. 28ª ed. Ed.: The Pharmaceutical Press. 1982 pg 714s {ISBN 0-85369-160-6} ISSN 02635364
  22. ↑ Piscitelli Stephen C., Keith Rodvold (2005). Humana Press, ed. Drug Interactions in Infectious Diseases. ISBN 1588294552. 
  23. ↑ The Pharmaceutical Century
  24. ↑ SAO/NASA ADS
  25. ↑ Inventor of the Week: Lloyd Conover
  26. ↑ Olson MW, Ruzin A, Feyfant E, Rush TS, O'Connell J, Bradford PA (2006). "Functional, biophysical, and structural bases for antibacterial activity of tigecycline". Antimicrobial agents and chemotherapy 50 (6): 2156–66. PMC 1479133. PMID 16723578. doi:10.1128/AAC.01499-05. 
  27. ↑ Véxase Índice ATC-2008 para as Tetraciclinas, da páxina web do WHO Collaborating Centre for Drug Statistics Methodology do Instituto Noruego de Saúde Pública (consultado o 27 de outubro de 2011).
  28. ↑ Search of: PTK 0796 - List Results - ClinicalTrials.gov
  29. ↑ "Paratek Reports Positive Phase 2 Clinical Data on its New Antibiotic PTK 0796 in Late Breaker Presentation at the 48th Annual Interscience Conference on Antimicrobial Agents a...". Arquivado dende o orixinal o 03 de marzo de 2016. Consultado o 03 de xuño de 2015. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tetraciclinas&oldid=6801146»