Río Amu Daria

Río Amu Daria

Tipo	río
Inicio
Continente	Asia
País da cunca	Turkmenistán, Uzbekistán, Taxiquistán e Afganistán
División administrativa	Ghowr, Afganistán (pt)
Final
División administrativa	Aqtöbe, Casaquistán (pt)
Localización	South Aral Sea (en)
37°06′22″N 68°18′23″L B 44°06′30″N 59°40′52″L
Afluente	Kunduz River (en) , Kofarnihon River (en) , Rio Surcã Dária (pt) , Sherabad River (en) , Rio Zeravshan (pt) , Khulm River (en) , Rio Vakhsh (pt) , Rio Panj (pt)
Características
Altitude	29 m
Tamaño	2.620 () km
Superficie da cunca hidrográfica	309.000 km²
Medicións
Caudal	1.400 m³/s

O río Amu Daria, (en taxiko, Омударё ou дарёи Ому, Omudaryo ou Daryoi Omu; en persa آمودریا, Âmudaryâ; en uzbeko, Amudaryo, onde darya en persa antigo significa mar ou gran río), é un longo río de Asia Central, antigumente chamado Pamir e Oxus, polos gregos.

Nace na cordilleira do Pamir, serve de fronteira natural entre Afganistán, Taxikistán, Turkmenistán e Uzbekistán, e desemboca no mar de Aral; antigamente desembocaba no mar Caspio.

Ten un curso aproximado de 2 540 km.

Recibe o nome da cidade de Āmul, actual Türkmenabat, pola cal flúe.

Xeografía

O Amu Daria nace na unión do río Vakhsh (786 km) e o río Panj (1 125 km).

A poboación local refírese ao río como Jayhoun (جيحون) cuxo nome se pensaba que derivaba de Gihon, o nome bíblico dun dos catro ríos do xardín do Edén ou paraíso. O río tamén foi coñecido por este nome pola maior parte dos escritores islámicos medievais.

O río é navegábel ao longo de 1450 km, sendo a súa lonxitude total de 2 540 km, e a súa conca de 534 739 km².

Cada ano verte ao mar de Aral ao redor de 55 km³ de auga, que ven das montañas do sur, onde a precipitación anual rolda os 1 000 mme. Incluso antes de comezar a irrigación masiva, a gran evaporación durante o verán impide que gran parte da súa auga alcance o mar.

Historia

Hai evidencias de que os glaciares do Pamir subministraban bastante auga ao río durante os séculos XIV e XIII a.C.^{[Cómpre referencia]}

Os escritos históricos indican que en diversos períodos o río fluíu até o mar de Aral (polo sur), ao mar Caspio (polo leste) ou a ambos os dous. O último cambio de desembocadura documéntase no século XIII, cando se produce a conquista de Kunya-Urgench por parte dos mongois tras desviar o Amu Daria e propiciar así a inundación da cidade; antes o río discorría atravesando a conca do lago Sariqamish, formando rápidos e cataratas a través do leito actualmente seco do Uzboy, para desembocar nunha gran baía existente nese momento ao leste do Caspio.

Galería de imaxes

• 
  Mapa do curso do Amu Daria
• 
  Vista de satélite do antigo delta do Amu Daria (1994)
• 
  O río Amu Daria nas proximidades de Urganch
• 
  O río ao seu paso por Corasmia
• 
  Bombeando auga do río

Véxase tamén

Outros artigos

• Mar de Aral
• Tesouro do Oxus
• Bactriana
• Corasmia

Ligazóns externas

• The Course of the Oxus River (en inglés).