Lingua o'odham

O'odham; O'odham
Outros nomes:	Pima, pápago
Falado en:	Estados Unidos; México
Rexións:	Arizona, Sonora
Total de falantes:	9 600 nos Estados Unidos (2000); 161 en México (2010)
Posición:	Non entre as 100 maiores
Familia:	Linguas uto-aztecas; Uto-aztecas meridionais; Linguas tepimanas; O'odham
Status oficial
Lingua oficial de:	En México ten recoñecemento como lingua nacional.
Códigos de lingua
ISO 639-1:	non ten
ISO 639-2:	non ten
ISO 639-3:	ood
Mapa
Status
	; O o'odham está clasificado como definitivamente en perigo polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO

O o'odham (como se lle chama comunmente a dous pobos indíxenas cuxos dialectos son practicamente idénticos: os pápagos e os pimas) é unha lingua uto-azteca falada por indíxenas do estado de Arizona, nos Estados Unidos, e Sonora, en México. Posúe uns doce mil falantes en territorio estadounidense e unhas cantas centenas no territorio mexicano, onde está considerada unha lingua en perigo de extinción. Segundo o Censo do 2000 dos Estados Unidos e outras enquisas lingüísticas, o o'odham é a sexta lingua indíxena con maior número de falantes, despois do navajo, o dakota, o iupik, o cherokee e o apache occidental.

O'odham ñiok (escrito tamén O'odham ñeok) é a designación nativa desta lingua, onde ñiok é a palabra que designa lingua ou fala, mentres que o'odham é o autónimo co que se chaman a si mesmos.

Clasificación

Segundo o Ethnologue a clasificación do ohodham é:

Linguas uto-aztecas
- Uto-aztecas do sur
  - Linguas tepimanas
    - Lingua o'odham

Status oficial

Esta lingua, canda todas as linguas indíxenas de México e o español foron recoñecidas como "linguas nacionais" debido á Lei Xeral de Dereitos Lingüísticos dos Pobos Indíxenas promulgada e publicada no ano 2003.^[2]

Fonoloxía

Vogais

O pima ten cinco vogais, distinguindo ademais entre vogais longas e breves.^[4]

	Anterior	Central	Posterior
Pechada	i	ɨ	u
Media			o
Aberta		a

Consoantes

O inventario de consoantes do o'odham inclúe:^[4]

	Labial	Alveolar	postalv. palatal	Velar	Glotal
oclusiva xorda	p	t		k	ʔ
oclusiva sonora	b	d	ʒ	g
africada			tʃ
fricativa	v	s	ʃ		h
líquida		l
nasal	m	n	ɲ
semiconsoante	w			j

Notas

↑ INALI (2010). INALI, ed. "Lenguas indígenas en México y hablantes (de 5 años y más) al 2010" (en castelán). México. Arquivado dende o orixinal o 03 de marzo de 2016. Consultado o 23 de outubro de 2014.
↑ ^2,0 ^2,1 Honorable Congreso de la Unión (13 de marzo de 2003). "Ley General de Derechos Lingüísticos de los Pueblos Indígenas" (PDF). Diario Oficial de la Federación (en castelán) (México). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 11 de xuño de 2008. Consultado o 23 de outubro de 2014.
↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.
↑ ^4,0 ^4,1 Saxon, Dean (1982). "Papago" (PDF). En Langacker, Ronald W. Studies in Uto-Aztecan Grammar. Publications in Linguistics; 56 (en inglés). 3. Uto-Aztecan Grammatical Sketches. Summer Institute of Linguistics e University of Texas at Arlington. pp. 93–266. ISBN 0-88312-072-0. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 6 de xuño de 2011. Consultado o 11 de xullo de 2018.

Véxase tamén

Outros artigos

Linguas de México

[1] INALI (2010). INALI, ed. "Lenguas indígenas en México y hablantes (de 5 años y más) al 2010" (en castelán). México. Arquivado dende o orixinal o 03 de marzo de 2016. Consultado o 23 de outubro de 2014.

[HCU-2] 2,0 ^2,1 Honorable Congreso de la Unión (13 de marzo de 2003). "Ley General de Derechos Lingüísticos de los Pueblos Indígenas" (PDF). Diario Oficial de la Federación (en castelán) (México). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 11 de xuño de 2008. Consultado o 23 de outubro de 2014.

[3] Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.

[:0-4] 4,0 ^4,1 Saxon, Dean (1982). "Papago" (PDF). En Langacker, Ronald W. Studies in Uto-Aztecan Grammar. Publications in Linguistics; 56 (en inglés). 3. Uto-Aztecan Grammatical Sketches. Summer Institute of Linguistics e University of Texas at Arlington. pp. 93–266. ISBN 0-88312-072-0. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 6 de xuño de 2011. Consultado o 11 de xullo de 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]