Guinea

Guinea
	République de Guinée (fr)
	Bandeira Brasón
Himno	Liberté
Lema	«Traballo, Xustiza, Solidariedade»
Localización
	10°N 11°O / 10, -11
Capital	Conakry
Contén a división administrativa	Conakry ; Rexión de Boké ; Rexión de Faranah ; Rexión de Kankan ; Rexión de Kindia ; Rexión de Labé ; Rexión de Mamou ; Rexión de Nzérékoré
Poboación
Poboación	12.717.176 (2017) (51,73 hab./km²)
Lingua oficial	lingua francesa
Xeografía
Parte de	África Occidental
Superficie	245.857 km²
Bañado por	Océano Atlántico
Punto máis alto	Monte Nimba (1.752 m)
Punto máis baixo	Océano Atlántico (0 m)
Comparte fronteira con	Costa do Marfil ; Malí ; Senegal ; Liberia ; Guinea-Bissau ; Serra Leoa
Datos históricos
Precedido por	África Occidental Francesa
Creación	2 de outubro de 1958
Organización política
Forma de goberno	república
• Presidente da Guinea	Mamady Doumbouya (2021–)
• Primeiro ministro da Guinea	Bah Oury (2024–)
Órgano lexislativo	Asemblea Nacional de Guinea , (Escano: 114)
Membro de	Organización para a Harmonización en África do Dereito dos Negocios ; Unión do Río Mano ; Grupo de Estados de África, Caribe e Pacífico ../... 26+
PIB nominal	16.091.817.842 $ (2021)
Moeda	franco guineano
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC±00:00; África/Conacri
Dominio de primeiro nivel	.gn
Prefixo telefónico	+224
Teléfono de emerxencia	117, 18 e 442-020
Código de país	GN
Sitio web	presidence.gov.gn

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Guinea (homónimos).

Guinea,^[1] oficialmente República de Guinea (en francés: République de Guinée), é un país da África Occidental, limitado ao norte por Guinea-Bissau e polo Senegal, ao norte e leste por Malí, ao leste pola Costa do Marfil, ao sur por Liberia e Serra Leoa e ao oeste polo océano Atlántico. A súa capital é Conakry.

Historia

En parte do que é agora Guinea, moitos imperios xurdiron e caeron. Entre eles o Imperio de Malí creado por Sundiata Keita, quen derrotou ao rei dos Sosso, Soumaoro Kanté na batalla de Kirina en 1235, coa cal terminou o Imperio Sosso.

O Imperio de Malí comprendía partes da área norte de Guinea que foi gobernada por mansa (emperadores). O máis famoso foi Kankan Musa I, que fixo unha famosa peregrinación cara a A Meca en 1324. O Imperio de Malí caeu presa dos invasores almorávidas que viñan do norte de África, que estableceu o Imperio Songhai, o cal caeu a mans dos marroquís en 1591.

Os musulmáns fulani migraron a Fouta Djalon en Guinea Central e estableceron un estado islámico de 1735 ata 1898 cunha constitución escrita e gobernadores alternados.

Os aventureiros europeos comezaron o comercio de escravos na rexión costeira de Guinea desde o século XVI ata o século XIX.

A actual Guinea foi creada como colonia por Francia en 1890 con Noël Balley, sendo o primeiro gobernador. A capital, Conakry, foi fundada na illa Tombo en 1890. En 1895 o país incorporouse á África Occidental Francesa.

Independente de Francia desde 1958, Guinea non tivo eleccións democráticas ata 1993, cando o xeneral Lansana Conté (xefe do goberno militar) foi elixido presidente nunha votación. As supresións da seguridade continúan, aínda que non tan severas como nas primeiras décadas. Reelixido en 1998, o presidente enfrontouse á crecente crítica en 1999 polo seu encarceramento dun principal líder da oposición e o extenso malestar económico. As desordes en Serra Leoa tamén continuaron ameazando a estabilidade de Guinea.

En 2008, á morte de Lansana Conté, tomou o poder Moussa Dadis Camara, que ten como primeiro ministro a Cellou Dalein Diallo.

Xeografía

Pódense diferenciar catro zonas xeográficas:

a zona costeira, a Baixa Guinea (ou Guinea marítima);
a zona montañosa, a Guinea Central, na que se comprende o macizo do Fouta Djalon, que acada unha altura media de 900 metros, e que se estende por algúns países veciños;
a zona de sabana no Norte, ou Alta Guinea;
a zona boscosa do sueste, ou Guinea Forestal, dominada polas chuvias.

Estas catro zonas, ás veces denominadas "rexións naturais", non se corresponden coas rexións administrativas.

Hidrografía e orografía

O país ten 320 km de costa, na que con frecuencia medran mangleiros. Abundan as augas interiores: vinte e dous grandes ríos da África Occidental nacen en Guinea, sendo o Fouta Djalon o gran centro difusor. Entre eses ríos salientan o Níxer, o Senegal e o Gambia. As montañas máis elevadas son interiores, no confín fronteirizo con Costa do Marfil e Liberia, érguese a maior elevación do país o Monte Nimba, con 1.764 metros.