Alfabeto etrusco

Historia do alfabeto
Idade de Bronce Medio ss –XIX - -XV Protocananeo s. –XIV. Ugarítico s. –XIII. Fenicio s. –XI. Samaritano s. –VI. Arameo s. –IX. Brāhmī s. –VI. Hebreo s. –III. Siríaco s. –II. Avéstico s. -III. Árabe s. IV. Grego s. –VIII. Itálico antigo s. –VIII. Latino s. –VII. umbro s. -VI osco s. -V falisco s. -V alf. alpinos s. -III Rúnico s. II. Copto s. I. Gótico s. IV. Armenio 405. Glagolítico 862. Cirílico s. X. Ibérico s. –III. Celtibérico s. –II. Surarábico s. –IX. Ge'ez ss. III-IV.
Meroítico s. –III.
Xenealoxía completa

O alfabeto etrusco consta de 26 letras (alfabeto modelo) das que catro nunca se empregaron (B C D O). Serve para transcribir o etrusco. Os textos máis antigos son abecedarios. O exemplo máis coñecido é o alfabeto de Marsiliana (século -VII), que comporta 26 letras das que cinco son vogais: 22 letras gregas de orixe fenicia e 4 letras propias do alfabeto grego (da variante chamada vermella).

Alfabeto de orixe eubea (unha variante vermella do alfabeto grego chamado clásico) que foi empregada polos latinos, que repectaron a mesma orde agás pola letra G, inventada polos romanos e que ocupou o lugar do Z, que non facía falta para a escritura do latín clásico, aínda que despois se retomou para os préstamos do grego e relegada ao final do alfabeto. As letras que non se empregaban en latín desapareceron (como Th, S, S', Ph, Kh e 8).

O lugar onde se tomou prestado este alfabeto é probabelmente a colonia grega de Ischia (Pitecusas), fronte a Cumas, a mediados do século -VII.

A B C (=[k]) D E F (=v) Z (=ts) H Th (como no inglés ten) I K L M N S O P S' (=sh?) Q R S T U X (=ś) Ph (como no inglés pen) Kh 8 (=f)

Lenda etrusca PUPLUNA (Populonia) nunha moeda etrusca, reproducida por Giuseppe Micali.

O alfabeto etrusco clásico chamado «neoetrusco» aparece sobre o -400 e presenta modificacións en relación ao alfabeto de Marsiliana d'Albegna (primeiro modelo de alfabeto sobre unha taboíña de marfil, destinada a ser un pendente):

• o grafema 8 para a consoante f ;
• B e D abandonadas porque os sons correspondentes non existían en etrusco — que ignoraba as consoantes sonoras (mais habían ser utilizadas polos romanos que as necesitaban para transcribiren os sons do latín);
• K abandonada tamén, agás ante A como no latín KALENDAE (cf. : Calendas) (que deu calendario) e nas cidades setentrionais de Etruria;
• O desaparece, substituído por U/Y;
• as letras de orixe fenicia, samek e sadi, non se empregan.

Pódense notar tamén dous tipos de signos de puntuación:

• a puntuación externa: serve para separar as frases e as palabras.
• a puntuación interna, que se atopa, como indica a palabra, no interior das palabras; o seu significado non foi definido claramente aínda.

Alfabeto

A seguinte táboa presenta os alfabetos etruscos arcaico e clásico, así como as letras equivalentes nos alfabetos grego e latino (cando existe correspondencia). Indícase ademais a pronuncia reconstruída:

Etrusco arcaico	Etrusco clásico	Equivalente grego	Equivalente latino	Pronuncia
			A	[a]
			B	[b]
,	,		C	[k]
			D	[r], [d]
			E	[e]
				[v], [w], [u]
	,		Z	[z], [ts]
	,		H	[h]
,	,			[th]
			I	[i]
			K	[k]
			L	[l]
			M	[m]
			N	[n]
	,		O	[thi], [u], [o]
			P	[p]
,				[ch]
	,		Q	[q], [phi]
	,		R	[r]
			S	[s]
			T	[t]
	,		V	[u]
			X	[ch]
Φ	Φ			[phi]
Ψ	Ψ			[khi]
			F	[f], [fh]

Codificación informática

Unicode inclúe un bloque «itálico antigo» que, aínda que non é propiamente etrusco, contén caracteres que proveñen directamente del. Os creadores de tipos de letras se inspiran principalmente nas inscricións latinas arcaicas, que utilizan o primeiro estadio das letras etruscas. Non son utilizábeis con facilidade. Son estes:

𐌀𐌁𐌂𐌃𐌄𐌅𐌆𐌇𐌈𐌉𐌊𐌋𐌌𐌍𐌎𐌏𐌐𐌑𐌒𐌓𐌔𐌕𐌖𐌗𐌘𐌙𐌚

Véxase tamén

Outros artigos

• Etruscos
• Civilización etrusca
• Lingua etrusca
• Uncial