Saltar ao contido

Socotra: Diferenzas entre revisións

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Contido eliminado Contido engadido
RedBot (conversa | contribucións)
m r2.7.2) (Bot: Engado: lv:Sokotra
Breogan2008 (conversa | contribucións)
xa en wd, repetido
 
(Non se amosan 38 revisións feitas por 17 usuarios.)
Liña 1: Liña 1:
{{Xeografía política}}
{| class="prettytable float-right" align=right style="width: 300px; font-size: 95%;"
{{Contén texto árabe}}
|- style="background-color: #aaa; font-size: 110%;"
'''Socotra''' ou '''Socotora''' (en [[lingua árabe|árabe]] سقطرى ''Suquṭra'') é un pequeno [[arquipélago]] formado por catro illas no [[océano Índico]], fronte ás costas do [[Corno de África]], a 250 [[quilómetro|km]] ao Leste do [[cabo Guardafui]] e a uns 350 km ao sueste das costas do [[Iemen]], que administra Socotra en nome do [[Sultanato de Mahra e Socotra]].
! colspan="2" | Socotra
|-
| colspan="2" |
{| style="background-color: transparent; text-align: center; width: 100%;" class="centered nogrid"
| style="width:50%;" |
| style="width:50%;" | [[Ficheiro:Sin escudo.svg|80px|]]
|-
| [[Bandeira]] || [[Escudo]]
|}
|- style="background-color: #eee;"
! colspan="2" | Localización
|- style="text-align: center;"
| colspan="2" | [[Ficheiro:Socotra overview.PNG|center|300px]] <br />[[]]
|- style="background-color: #eee;"
! colspan="2" | Datos
|-
| [[Capital]] || [[Hadiboh]]
|-
| País || [[Iemen]]
|-
| [[Lingua]]s ||
|-
| [[Poboación]] (2004) || 80.000 hab.
|-
| [[Superficie]] || 3.625 km²
|-
| [[Densidade]] ||
|-
| [[Concellos]] ||
|-
| Coordenadas || {{Coordenadas|12|29|20.97|N|53|54|25.73|E}}
|-
| Maior Altura || 1.503 m. Monte sen nome nas montañas Haghier
|}


O arquipélago consiste nunha illa montañosa principal, Socotra (3.625 [[quilómetro cadrado|km²]]) e tres illas máis pequenas, coñecidas colectivamente como "Os Irmáns", Abd Al Kuri, Samha, Darsa, máis outros pequenos illotes deshabitados. Abd Al Kuri e Samha suman unha poboación duns poucos centos de persoas, mentres que Darsa está deshabitada. A principal cidade é [[Hadiboh]] (43.000 habitantes en [[2004]]).
[[Ficheiro:Socotra archipelago.png|right|300px|thumb|Mapa do [[arquipélago]] de '''Socotra'''.]]


O [[clima]] en xeral é [[Clima árido|árido]] e [[Clima árido|semiárido]] [[Clima tropical|tropical]] ([[Clasificación climática de Köppen]]: BWh e BSh), con poucas choivas, concentradas no inverno e máis abundantes a maior altura que nas zonas costeiras. Socotra ten tres tipos de terreos principalmente: estreitas planicies costeiras, unha meseta de pedra calcaria con covas [[Karst|kársticas]] e as montañas ''Haghier''. O clima é fortemente [[monzón]]ico, de xuño a setembro tradicionalmente a illa era inaccesible por mor dos fortes ventos e a forte ondaxe. En xullo de [[1999]] un novo [[aeroporto]] permitiu o acceso a Socotra durante todo o ano.
'''Socotra''' ou '''Socotora''' (en [[lingua árabe|árabe]] سقطرى ''Suquṭra'') é un pequeno [[arquipélago]] formado por catro illas no [[Océano Índico]], fronte ás costas do [[Corno de África]], a 250 [[quilómetro|km]] ao Leste do [[cabo Guardafui]] e a uns 350 km ao Sueste das costas de [[Iemen]], que administra Socotra en nome do [[Sultanato de Mahra e Socotra]].


Socotra é unha das [[illa]]s de orixe continental máis illadas do mundo, separándose probablemente de [[África]] como unha [[falla]] durante o [[Plioceno]] medio, no mesmo conxunto de eventos que abriu o [[Golfo de Adén]] cara ao noroeste. O longo illamento xeolóxico do arquipélago e a intensa calor e falta de auga combináronse para dar lugar a unha interesante flora endémica que é moi vulnerable aos cambios; polo menos un terzo das 800 plantas que se atopan en Socotra son endémicas. Os botánicos sitúan á flora de Socotra entre as dez que máis perigo de desaparición corren no mundo. Unha das plantas máis estrañas de Socotra é o ''[[Dracaena cinnabari]]'', unha árbore de estraña aparencia con forma de paraugas. O seu zume, de cor vermella, era buscada na antigüidade para ser usada como medicamento ou tinguidura.
O arquipélago consiste nunha illa montañosa principal, Socotra (3.625 [[quilómetro cadrado|km²]]) e tres illas máis pequenas, coñecidas colectivamente como "Os Irmáns", Abd Al Kuri, Samha, Darsa, máis outros pequenos illotes deshabitados. Abd Al Kuri e Samha suman unha poboación duns poucos centos de persoas, mentres que Darsa está deshabitada. A principal cidade é [[Hadiboh]] (43.000 habitantes en [[2004]]).


Do mesmo xeito que ocorre con outras illas illadas, os [[morcego]]s son os únicos [[mamífero]]s nativos da illa. Como contraste, a diversidade mariña é moi grande, e caracterízase pola presenza de especies orixinarias das rexións biolóxicas próximas, o [[océano Índico]] occidental e o [[Mar Vermello]].
O [[clima]] en xeral é desértico tropical, con poucas choivas, concentradas no inverno e máis abundantes a maior altura que nas zonas costeiras. Socotra ten tres tipos de terreos principalmente: estreitas planicies costeiras, unha meseta de pedra calcaria con covas [[Karst|kársticas]] e as montañas ''Haghier''. O clima é fortemente [[monzón]]ico, de xuño a setembro tradicionalmente a illa era inaccesible por mor dos fortes ventos e a forte ondaxe. En xullo de [[1999]] un novo [[aeroporto]] permitiu o acceso a Socotra durante todo o ano.


A maioría dos habitantes da illa viven aínda sen electricidade, auga corrente ou estradas pavimentadas. A finais dos anos 90, desenvolveuse un [[Programa de Nacións Unidas para o Desenvolvemento]] dedicado á illa. Os habitantes de Socotra crían gando e cabras. Nas illas fálase un idioma [[linguas semíticas|semítico]] propio, o [[lingua soqotri|soqotri]], que está relacionado con outros idiomas da [[península Arábiga]] como o [[Mehri]].
Socotra é un das [[illa]]s de orixe continental máis illadas do mundo, separándose probablemente de [[África]] como unha [[falla]] durante o [[Plioceno]] medio, no mesmo conxunto de eventos que abriu o [[Golfo de Adén]] cara ao noroeste. O longo illamento xeolóxico do arquipélago e a intensa calor e falta de auga combináronse para dar lugar a unha interesante flora endémica que é moi vulnerable aos cambios; polo menos un terzo das 800 plantas que se atopan en Socotra son endémicas. Os botánicos sitúan á flora de Socotra entre as dez que máis perigo de desaparición corren no mundo. Unha das plantas máis estrañas de Socotra é o ''[[Dracaena cinnabari]]'', unha árbore de estraña aparencia con forma de paraugas. A súa savia, de cor vermella, era buscada na antigüidade para ser usada como medicamento ou tinguidura.


== Historia ==
Do mesmo xeito que ocorre con outras illas illadas, os [[morcego]]s son os únicos [[mamífero]]s nativos da illa. Como contraste, a diversidade mariña é moi grande, e caracterízase pola presenza de especies orixinarias das rexións biolóxicas próximas, o [[Océano Índico]] occidental e o [[Mar Vermello]].
Socotra aparece como ''Dioskouridou'' (en alusión a [[Dioscúrides]]) nunha axuda á navegación, o ''[[Periplo polo Mar Eritreo]]'', do [[século I]]. Nas notas da tradución que do mesmo fixese G.W.B. Huntingford, remarca que o nome de ''Socotra'' non é de orixe [[lingua grega|grega]], senón que procede do [[lingua sánscrita|sánscrito]] ''dvipa sukhadhara'' ("illa da felicidade"). Escribiuse que [[Alexandre o Grande]] conquistou a illa de Socotra porque nela había gran cantidade de aloes que servirían para a curación de feridas e enfermidades dos seus soldados durante as campañas, aínda que isto non está totalmente demostrado. Unha lenda local conta que os habitantes foron convertidos ao [[cristianismo]] polo apóstolo [[Tomé, apóstolo|Tomé]] no ano [[52]]. No [[século X]], o xeógrafo árabe [[Abu Zaid Hassan]] comentou que a maioría dos habitantes das illas eran cristiáns.


O explorador [[Tristan da Cunha]] desembarcou nas illas a comezos do [[século XVI]] e considerou a Socotra conquistada por [[Portugal]]. Naquel tempo o cristianismo desaparecera das illas agás por unhas cruces de pedra que Álvares dixo que a xente adoraba. Con todo, durante unha visita á illa por parte de [[Francisco Xavier]], este atopou un grupo de persoas que se declaraban ser os descendentes dos convertidos por Santo Tomás.
A maioría dos habitantes da illa viven aínda sen electricidade, auga corrente ou estradas pavimentadas. A finais dos anos 90, desenvolveuse un [[Programa de Nacións Unidas para o Desenvolvemento]] dedicado á illa. Os habitantes de Socotra crían gando e cabras. Nas illas fálase un idioma [[linguas semíticas|semítico]] propio, o [[lingua soqotri|soqotri]], que está relacionado con outros idiomas da [[península Arábiga]] como o [[Mehri]].


As illas pasaron a estar baixo o control dos sultáns [[Mahra]] en [[1511]] ata que pasaron a ser un protectorado [[Reino Unido|británico]] en [[1886]] debido á súa posición estratéxica, controlando o [[estreito de Adén]]. Coa independencia do Iemen en [[1967]], as illas pasaron á súa soberanía.
== Historia ==

Socotra aparece como ''Dioskouridou'' (en alusión a [[Dioscúrides]]) nunha axuda á navegación, o ''[[Periplo polo Mar Eritreo]]'', do [[século I]]. Nas notas da tradución que do mesmo fixese G.W.B. Huntingford, remarca que o nome de ''Socotra'' non é de orixe [[lingua grega|grega]], senón que procede do [[lingua sánscrita|sánscrito]] ''dvipa sukhadhara'' ("illa da felicidade"). Escribiuse que [[Alexandre o Grande]] conquistou a illa de Socotra porque nela había gran cantidade de aloes que servirían para a curación de feridas e enfermidades dos seus soldados durante as campañas, aínda que isto non está do todo demostrado. Unha lenda local conta que os habitantes foron convertidos ao [[cristianismo]] polo apóstolo [[Tomé, apóstolo|Tomé]] no ano [[52]]. No [[século X]], o xeógrafo árabe [[Abu Zaid Hassan]] comentou que a maioría dos habitantes das illas eran cristiáns.
==Galería==
<gallery mode=packed caption="Other sights">
File:Socotra_-Dixam00.JPG|Dixam
File:Socotra -Qlinsia01.JPG|Qlinsia
File:Socotra -Nawjad01.JPG|Nawjad
File:Socotra_-Ar'ar.JPG|Ar'ar
</gallery>


== Notas ==
O explorador [[Tristán da Cunha]] desembarcou nas illas a comezos do [[século XVI]] e considerou a Socotra conquistada por [[Portugal]]. Naquel tempo o cristianismo desaparecera das illas excepto por unhas cruces de pedra que Álvares dixo que a xente adoraba. Con todo, durante unha visita á illa por parte de [[Francisco Xavier]], este atopou un grupo de persoas que se declaraban ser os descendentes dos convertidos por Santo Tomás.
{{Listaref}}
== Véxase tamén ==
{{Commonscat}}
=== Outros artigos ===


=== Ligazóns externas ===
As illas pasaron a estar baixo o control dos sultáns [[Mahra]] en [[1511]] ata que pasaron a ser un protectorado [[Reino Unido|británico]] en [[1886]] debido á súa posición estratéxica, controlando o [[estreito de Adén]]. Coa independencia de Iemen en [[1967]], as illas pasaron á súa soberanía.
* [https://web.archive.org/web/20170514195233/http://www.socotraproject.org/index.php Socotra Governance and Biodiversity Project], UNDP Yemen, 2008–2013
[[Ficheiro:Dragon tree.jpg|270px|thumb|right|Arbore do xénero ''[[Dracaena]]'']]
* [http://www.latimes.com/travel/la-tr-socotra-pg,0,7583685.photogallery LA Times photogallery]
* [https://web.archive.org/web/20031227145146/http://rbg-web2.rbge.org.uk/soqotra/misty/page01.html Royal Botanic Garden, Edinburgh: ''Soqotra's Misty Future''] (see page 5 for information on [[dragons' blood]])
* [http://www.friendsofsoqotra.org Global organisation of Friends for Soqotra in any aspect based in Edinburgh, Scotland]
* [https://web.archive.org/web/20110317111554/http://www.ulivewhere.com/downloads/download-soqotra.html Audio interview with Socotra resident]
* Carter, Mike. [http://observer.guardian.co.uk/travel/story/0,,1754579,00.html ''The land that time forgot''] [[The Observer]]. Sunday Abril 16, 2006.
* [https://web.archive.org/web/20060806223654/http://www.aiys.org/webdate/socot.html A Historical Genealogy of Socotra as an Object of Mythical Speculation, Scientific Research & Development Experiment]
* [https://web.archive.org/web/20040211074302/http://socotraisland.org/intro/ SCF Organisation]
* [http://travel.nytimes.com/2007/03/25/travel/tmagazine/03well.socotra.t.html?ei=5070 An article in T Style Magazine – NYTimes]
* [https://archive.org/stream/encyclopediaofIslam9/Vol.9san-sze#page/n830/mode/1up/ "Suḳuṭra"] in the [[Encyclopaedia of Islam]]
* [http://www.socotra.info Socotra Information Project]
* [https://www.youtube.com/watch?v=PR0Db98GRrE&list=PLsNB4peY6C6ITAcTNRXjT4btxvKjw9zh_ Scishow Socotra Youtube]
* [http://www.businessinsider.com/socotra-island-pictures-2014-8 "15 Pictures Of 'The Most Alien-Looking Place On Earth'"] - photo essay
* [http://www.socotrathehiddenland.com Documentary film of the Island of Socotra. Socotra: The Hidden Land] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170808153954/http://www.socotrathehiddenland.com/ |date=08 de agosto de 2017 }}


{{Control de autoridades}}
[[Categoría:Illas e arquipélagos]]


[[Categoría:Illas do Índico]]
[[af:Sokotra]]
[[Categoría:Illas do Iemen]]
[[an:Socotra]]
[[Categoría:Patrimonio da Humanidade no Iemen]]
[[ar:سقطرى]]
[[ast:Socotra]]
[[be:Архіпелаг Сакотра]]
[[bg:Сокотра]]
[[br:Sokotra]]
[[ca:Socotra]]
[[cs:Sokotra]]
[[cy:Socotra]]
[[de:Sokotra]]
[[el:Σοκότρα]]
[[en:Socotra]]
[[eo:Sokotra]]
[[es:Socotra]]
[[et:Sokotra]]
[[eu:Sokotra]]
[[fa:سقطرا]]
[[fi:Sokotra]]
[[fr:Socotra]]
[[he:סוקוטרה]]
[[hi:सुक़तरा]]
[[hr:Sokotra]]
[[id:Sokotra]]
[[it:Socotra]]
[[ja:ソコトラ島]]
[[ka:სოკოტრა]]
[[kk:Сокотра қаласы]]
[[ko:소코트라 섬]]
[[lt:Sokotra]]
[[lv:Sokotra]]
[[mk:Сокотра]]
[[mn:Сокотра ольтриг]]
[[ms:Socotra]]
[[nl:Socotra (archipel)]]
[[nn:Sokotra]]
[[no:Socotra]]
[[pl:Sokotra]]
[[pms:Socòtra]]
[[pnb:سقوطرہ]]
[[pt:Socotorá]]
[[ro:Socotra]]
[[ru:Сокотра]]
[[sh:Sokotra]]
[[sk:Sokotra]]
[[so:Soqotra]]
[[sr:Сокотра]]
[[su:Sokotra]]
[[sv:Sokotra]]
[[sw:Sokotra]]
[[ta:சுகுத்திரா]]
[[tl:Socotra]]
[[tr:Sokotra]]
[[uk:Сокотра]]
[[ur:سقوطرہ]]
[[vi:Socotra]]
[[yo:Socotra]]
[[zh:索科特拉岛]]

Revisión actual feita o 1 de outubro de 2024 ás 12:56

Modelo:Xeografía políticaSocotra
سقطرى (ar) Editar o valor en Wikidata
Imaxe

Localización
Mapa
 12°31′N 53°55′L / 12.51, 53.92
EstadoIemen
Subdivisões (pt) TraducirSocotra Archipelago Governorate (en) Traducir Editar o valor en Wikidata
Poboación
Poboación42.842 (2005) Editar o valor en Wikidata (11,29 hab./km²)
Xeografía
Parte de
Superficie3.796 km² Editar o valor en Wikidata
Medición50 (ancho) × 132 (lonxitude) km
Bañado porMar Arábigo Editar o valor en Wikidata
Altitude1.503 m Editar o valor en Wikidata
Identificador descritivo
Fuso horario
Parte dun sitio do Patrimonio da Humanidade
TipoPatrimonio natural
Data2008 (32ª Sesión), Criterios de Patrimonio da Humanidade: (x) Editar o valor en Wikidata
Identificador1263-001

Socotra ou Socotora (en árabe سقطرى Suquṭra) é un pequeno arquipélago formado por catro illas no océano Índico, fronte ás costas do Corno de África, a 250 km ao Leste do cabo Guardafui e a uns 350 km ao sueste das costas do Iemen, que administra Socotra en nome do Sultanato de Mahra e Socotra.

O arquipélago consiste nunha illa montañosa principal, Socotra (3.625 km²) e tres illas máis pequenas, coñecidas colectivamente como "Os Irmáns", Abd Al Kuri, Samha, Darsa, máis outros pequenos illotes deshabitados. Abd Al Kuri e Samha suman unha poboación duns poucos centos de persoas, mentres que Darsa está deshabitada. A principal cidade é Hadiboh (43.000 habitantes en 2004).

O clima en xeral é árido e semiárido tropical (Clasificación climática de Köppen: BWh e BSh), con poucas choivas, concentradas no inverno e máis abundantes a maior altura que nas zonas costeiras. Socotra ten tres tipos de terreos principalmente: estreitas planicies costeiras, unha meseta de pedra calcaria con covas kársticas e as montañas Haghier. O clima é fortemente monzónico, de xuño a setembro tradicionalmente a illa era inaccesible por mor dos fortes ventos e a forte ondaxe. En xullo de 1999 un novo aeroporto permitiu o acceso a Socotra durante todo o ano.

Socotra é unha das illas de orixe continental máis illadas do mundo, separándose probablemente de África como unha falla durante o Plioceno medio, no mesmo conxunto de eventos que abriu o Golfo de Adén cara ao noroeste. O longo illamento xeolóxico do arquipélago e a intensa calor e falta de auga combináronse para dar lugar a unha interesante flora endémica que é moi vulnerable aos cambios; polo menos un terzo das 800 plantas que se atopan en Socotra son endémicas. Os botánicos sitúan á flora de Socotra entre as dez que máis perigo de desaparición corren no mundo. Unha das plantas máis estrañas de Socotra é o Dracaena cinnabari, unha árbore de estraña aparencia con forma de paraugas. O seu zume, de cor vermella, era buscada na antigüidade para ser usada como medicamento ou tinguidura.

Do mesmo xeito que ocorre con outras illas illadas, os morcegos son os únicos mamíferos nativos da illa. Como contraste, a diversidade mariña é moi grande, e caracterízase pola presenza de especies orixinarias das rexións biolóxicas próximas, o océano Índico occidental e o Mar Vermello.

A maioría dos habitantes da illa viven aínda sen electricidade, auga corrente ou estradas pavimentadas. A finais dos anos 90, desenvolveuse un Programa de Nacións Unidas para o Desenvolvemento dedicado á illa. Os habitantes de Socotra crían gando e cabras. Nas illas fálase un idioma semítico propio, o soqotri, que está relacionado con outros idiomas da península Arábiga como o Mehri.

Socotra aparece como Dioskouridou (en alusión a Dioscúrides) nunha axuda á navegación, o Periplo polo Mar Eritreo, do século I. Nas notas da tradución que do mesmo fixese G.W.B. Huntingford, remarca que o nome de Socotra non é de orixe grega, senón que procede do sánscrito dvipa sukhadhara ("illa da felicidade"). Escribiuse que Alexandre o Grande conquistou a illa de Socotra porque nela había gran cantidade de aloes que servirían para a curación de feridas e enfermidades dos seus soldados durante as campañas, aínda que isto non está totalmente demostrado. Unha lenda local conta que os habitantes foron convertidos ao cristianismo polo apóstolo Tomé no ano 52. No século X, o xeógrafo árabe Abu Zaid Hassan comentou que a maioría dos habitantes das illas eran cristiáns.

O explorador Tristan da Cunha desembarcou nas illas a comezos do século XVI e considerou a Socotra conquistada por Portugal. Naquel tempo o cristianismo desaparecera das illas agás por unhas cruces de pedra que Álvares dixo que a xente adoraba. Con todo, durante unha visita á illa por parte de Francisco Xavier, este atopou un grupo de persoas que se declaraban ser os descendentes dos convertidos por Santo Tomás.

As illas pasaron a estar baixo o control dos sultáns Mahra en 1511 ata que pasaron a ser un protectorado británico en 1886 debido á súa posición estratéxica, controlando o estreito de Adén. Coa independencia do Iemen en 1967, as illas pasaron á súa soberanía.

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]