Weestsiie

Täkst aw mooringer frasch

Jü Weestsiie (Nordsiie, ö-f. Nuurdsia) as en siie önjt norden foon Euroopa twasche Grut Britanie, Norwäi, et Dåånsch, Tjüschlönj, e Naaserlönje, Bälgie än Frånkrik. Tut norden gungt jü ouer önj di Atlantische Oseåån än tut sööden as er uk en smeel ferbining tu e Atlantik döör di Änglische Kanool. Widere as jü önjt ååsten döört Skagerrak ma e Ååstsiie ferbünen. Jü siie lait awt europääsch kontinentoolschälf än streeket ham üt ouer 570.000 km² ma ambai en längde foon 970 km än en brååtj foon 580 km.

Da küste trinam e Weestsiie san gåns ünlik. Önj Norwäi än Schotlönj san er huuge bärje än klife än diipe fjorde. Önjt dåånsch san er fort mååst soonströnje än hu latje fjorde. Da söödlike küste foon söödänglönj bit tut dåånsch bestönje üt wåt än läich mjarschlönj, wat döörtäägen as foon rindele än wilms bai stormflödj blånk stoont. En latj stuk ouf e küst jeeft et heer uk maning ailönje.

E Weestsiie as uk bekånd for da maning diirte wat heer laawe. Besuners häiringe, siihüne än poorne jeeft unti jäif et heer önj mase. Ouers uk aw boowrie et wååder jeeft et maning gäis, ünlike kube än wåtföögle, än scharpföögle suk as di gooseoodler.

Uner e Weestsiie san grute resärwe foon gas än ööle tu finen. Da lönje trinam hääwe åål unernaamene wat daheere ööle än gasresärwe üt di boum hååle.

Döör da maning inboogere än e industrialisiiring besuners långs da söödlike kånte än uk di intensiiwe brük foon e siie, jeeft et maning keere, wat probleeme for e amwråål mååge. Deer made san et ouerfaschen, mjuks än fööl wååder foon e industrii än loonbrük, et ütbagern än ütspäilen foon huuwene än siiweege, än fooles möör.

Noome

Önjt dånsch än önjt nordfriisk wårt Weestsiie brükt. Oudere spräke brüke mååstens Nordsiie, wat üt jü üüljfrasch perspektiiwe önjtstiinjen as.

Önj e röömisch tid wus di noome Mare Frisicum, önj e klassisch tid wus dåt Oceanum Germanicum unti Mare Germanicum.

Katastroofe

Di grute storm foon 1287 heet e form foon di söödlike siikånt feranerd. Deerdöör as jü ferbining ma di Söödersiie (diling Iselsiie) önj e Neederlönje önjtstiinjen.
Jü jarst grut Moondrånkels 1362, weer önj da frasche gebiite amenbai 50.000 manschne bai störwen.
Jü ouder grut Moondrånkels di 11. oktoober 1634 rungeniird 21 schöspele aw e Strönj, weer 6.123 manschne bai störwen.
Jü katastroof foon 1953 önj e neederlönjsch prowins Siielönj weer 1.835 manschne bai störwen.