کیهان‌شناسی مندایی
کیهان‌شناسی مندایی (به انگلیسی: Mandaean cosmology) جلوه‌های اسطوره‌ای و حماسی و روایت‌های دینی مندائیان را شامل می‌شود که متون دینی منداdی ذکر شده‌اند. دین منداdی با وجود اینکه پیامبران بنی‌اسرائیلی دارد اما اساطیری جداگانه از سنت یهودی داشته و به سنن گنوسی و آئین‌ها و اعتقادات ایرانی نزدیک‌تر است. بنیاد اندیشهٔ مندایی همان ثنویت، یا دوبن‌نگری است. دو گوهرِ روح و مادّه از آغاز آفرینش با هم در ستیزند. اساطیر مندایی بیشتر دربارهٔ اقلیم ازلیِ نور، آفرینش زمین و انسان، و سفر بازگشتِ روح به سرچشمهٔ سرزمینِ نور است.[۱]
خدای بزرگِ نورانی و روحانی در کیش مندایی، هیی یا حیات اعظم نام دارد که برابرنهادِ زروان در کیش مانی است. او همسری دارد به نام گنزالحیات (گنج زندگی)، که با او در کنار اثراها در بهشت برین که نامش اشخنتا است می‌زید.
یکی از این اثراها پتاهیل، آفرینندهٔ جهان مادی و انسان است. روح علوی را در نهاد انسان می‌نهند و معرفت را بدو می‌آموزاند. انسان از طریق همین معرفت است که روح‌القدس را در می‌یابد و باید روح را از قفس آزاد کند. زمان و فضا، دیوی و اهریمنی‌اند. در عین حال، نجات‌بخشان و راهنمایان آسمانی میان آسمان و زمین تردد می‌کنند تا دست‌گیرِ ره‌روان باشند.[۲]
جهان از دید اساطیر مندایی بر سه قسم است. جهان بالا که سرزمین نور است و نامحدود از همه طرف بجز جنوب و مرکز جهان مادی است و به آن آلما دنهورا می‌گویند که به معنی عالم نور است. در جنوب جهان زیرین قرار دارد که منداییان آن را سینیاویس می‌نامند. برزخ میان زمین و جهانِ روشنی قرار دارد، و همچون گذرگاهی سخت برای آزمایش ارواحِ نجات‌یافته است و آن را امشونی کشطا نامیده‌اند. دیوانی هستند که نگاه‌بان برزخ‌اند و گاه پادافراه دهند و آزمون‌کننده‌اند. اساطیر مانوی به طرز مشخصی ملهم از اساطیر مندایی می‌باشد.
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ Aldihisi, Sabah (2008). The story of creation in the Mandaean holy book in the Ginza Rba (PhD). University of London.
- ↑ Buckley, Jorunn Jacobsen (2002). The Mandaeans: ancient texts and modern people. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-515385-5. OCLC 65198443.
