وزارت جهاد کشاورزی
 | |
| وزارت سازمان | |
|---|---|
| بنیان‌گذاری | ۱۳۷۹ |
| سازمان‌های پیشین |
|
| گونهٔ سازمان | وزارت‌خانه |
| حوزهٔ قدرت | ایران |
| ستاد | تهران، خیابان تخت جمشید |
| وزیر مسئول | |
| گروه بالادست | دولت جمهوری اسلامی ایران |
| سازمان‌های زیردست | |
| وبگاه | |
| این مقاله بخشی از رشته مقالات دربارهٔ سیاست در ایران است |
| نظام جمهوری اسلامی ایران |
|---|
 |
| قانون اساسی |
|
|
وزارت جهاد کشاورزی از وزارت‌خانه‌های جمهوری اسلامی ایران است که در سال ۱۳۷۹ با ادغام دو وزارت جهاد سازندگی و کشاورزی تشکیل شد. اکنون تصدی این وزارت را غلامرضا نوری قزلجه برعهده دارد.
تاریخچه
[ویرایش]پیش از دوره قاجاریه نامی از اداره فلاحت یا وزارت فلاحت در هیچ کتابی نیست، بلکه همه جا گفتگو از املاک شاه و دیوان خالصجات یا اداره خالصجات است. در زمان مظفرالدین شاه در سال ۱۲۶۹ طبق تصویب‌نامه هیئت وزرا اداره‌ای به نام اداره‌کل فلاحت و تجارت تأسیس شد. در سال ۱۳۰۹ وزارت فلاحت و تجارت و فواید به ۲ وزارت‌خانه تقسیم شد، وزارت اقتصاد ملی و وزارت راه اداره‌های فلاحت و تجارت و معادن، وزارت اقتصاد ملی را تشکیل می‌داد.
در شهریورماه ۱۳۱۰ وزارت اقتصاد ملی به سه اداره‌کل تقسیم شد که عبارت بود از اداره‌کل فلاحت، اداره‌کل صناعت و اداره‌کل تجارت. در سال ۱۳۱۱ از دو اداره‌کل فلاحت و صناعت، یک اداره‌کل به نام اداره‌کل صناعت و فلاحت شکل گرفت که پس از دو الی سه سال از هم جدا شدند و دوباره اداره‌کل فلاحت و اداره‌کل صناعت هر یک جداگانه تأسیس شد و پس از چند سال نام اداره‌کل فلاحت به اداره‌کل کشاورزی تبدیل شد.
از شهریورماه ۱۳۲۰ اداره‌کل کشاورزی به وزارت کشاورزی ترفیع یافت. ایران هفتم آذرماه ۱۳۳۲ عضو فائو گردید.[۱] کارشناسان این سازمان بین‌المللی در سال‌های ۱۳۳۲ تا ۱۳۵۰ بخش چشمگیری از ذخایر ژنتیکی گندم، جو و یولاف ایران را تحت عنوان تحقیقات و بررسی گردآوری کرده و ارزیابی نمودند اما سپس آنان را از ایران خارج نموده و به بریتانیا، کانادا و دیگر کشورهای خارجی منتقل کردند.[۲]
در سال ۱۳۳۵ هدف و وظایف وزارت کشاورزی و شرح وظایف آن تدوین شد. در سال‌های ۱۳۴۶ و ۱۳۴۷ با تصویب قوانینی چهار وزارت‌خانه کشاورزی، اصلاحات ارضی، منابع طبیعی، تولیدات کشاورزی و مواد مصرفی فعالیت‌های مربوط به بخش کشاورزی را عهده‌دار شدند. در سال ۱۳۵۰ وزارت منابع طبیعی منحل شد و وزارت کشاورزی و منابع طبیعی به وجود آمد. در سال ۱۳۵۶ از ادغام وزارت کشاورزی و منابع طبیعی و وزارت تعاون و امور روستاها وزارت کشاورزی و عمران روستایی تشکیل شد وسازمان آن در سال ۱۳۵۸ به تصویب رسید. در سال ۱۳۵۹ براساس یک لایحه قانونی مراکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری شکل گرفت. در سال ۱۳۶۲ وظایف عمران روستایی و سازمان امور عشایری از وزارت کشاورزی جدا و به وزارت جهادسازندگی محول شد. در سال ۱۳۶۶، سازمان شیلات و آبزیان از وزارت کشاورزی جدا و جزو وزارت جهادسازندگی شد. در سال ۱۳۶۸ بنا به تصویب مجلس شورای اسلامی امور بازرگانی چای از وزارت بازرگانی جدا و به وزارت کشاورزی محول شد. در سال ۱۳۶۹، منابع طبیعی و امور دام براساس قانون تفکیک وظایف وزارت‌خانه‌های کشاورزی و جهادسازندگی مصوب ۱۱ شهریور ۱۳۶۹ مجلس شورای اسلامی به وزارت جهادسازندگی واگذار شد.[۳]
سرانجام به‌منظور رفع نابسامانی‌ها و نارسایی‌ها در بخش کشاورزی براساس قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در جهت اصلاح نظام اداری، کاهش تصدی‌های غیر ضروری، ارتقای بهره‌وری و کارایی نیروی انسانی و مدیریت دستگاه‌های اجرایی، حذف موازی کاری‌ها و تجمع امور کشاورزی و توسعه و عمران روستایی، لایحه ادغام وزارت جهاد سازندگی و وزارت کشاورزی و تشکیل وزارت جهاد کشاورزی توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تهیه شد و در تاریخ ۲۶ مرداد ۱۳۷۹ با قید یک فوریت به مجلس شورای اسلامی رفت.[۴] این لایحه در تاریخ ۶ دی ۱۳۷۹ به تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسید و در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۷۹ توسط شورای نگهبان تأیید شد.[۵]
هک شدن
[ویرایش]یک‌شنبه ۴ اردیبهشت ۱۴۰۱ وب‌سایت وزارت جهاد کشاورزی توسط یک گروه هکری به نام «از قیام تا سرنگونی» هک شد و تصاویری از مسعود رجوی و مریم رجوی رهبران سازمان مجاهدین خلق ایران و شورای ملی مقاومت ایران به همراه تصویر سید علی خامنه‌ای با ضربدر قرمز در صفحه اصلی این وب‌سایت منتشر شد.[۶][۷]
آرم
[ویرایش]نشان رسمی این وزارت‌خانه با الهام گرفتن از نشان جهاد سازندگی سابق، با تفاوت مختصری در شعار آن شکل گرفت. قسمت بالای این نشان آیه «قل إنما اعظکم بواحدة أن تقوموا لله»، شعار مرکز این نشان، «همه با هم جهاد کشاورزی» و در قسمت زیرین این آرم، «۱۳۷۹» سال تشکیل این وزارت‌خانه آمده‌است. این آیه، نماد توجه به خداوند و یادآور این نکته است که گرچه کشاورز، دانه می‌کارد، ولی این خداوند است که آب از آسمان فرو می‌فرستد، زمین را سیراب می‌کند، حاصل آن را از دل زمین بیرون می‌کشد و مواد غذایی به شکل‌های گوناگون به انسان عطا می‌کند. یال سمت راست آرم، یک خوشه گندم به شکل داس و یال سمت چپ آرم، داس به‌عنوان ابزار پایه جمع‌آوری دسترنج کشاورزان است. شعار «همه با هم» این آرم نماد همدلی مردم و وحدت در خدمت‌رسانی از سوی این وزارت‌خانه است. کلمه «جهاد» با تأکید بیشتر و با قلم درشت‌تر در وسط آرم درج شده‌است که نماد روحیه جهادی در آبادانی و تولید کشور است. کل شاکله این نشان به شکل دایره، نمادی از کشاورزی در عرصه کره خاکی است.[۸]
گرسنگی پنهان
[ویرایش]گرسنگی پنهان به‌مفهوم عدم احساس گرسنگی به‌دلیل مصرف فراورده‌های نشاسته‌ای سیرکننده اما فاقد توانایی لازم برای برطرف‌کردن همهٔ نیازهای بدن انسان می‌باشد.[۹] این پدیده بیشتر به‌صورت کمبود آمینواسیدهای ضروری، کمبود آهن، کمبود ویتامین‌ها و کمبود اسیدهای چرب ضروری می‌باشد که در بیشتر موارد منجر به انواع بیماری‌ها، اختلالات رشدی، کم‌خونی، کندذهنی، اختلالات روانی، اختلالات عصبی و همچنین آسیب‌پذیری دربرابر میکروب‌های بیماری‌زا می‌گردد.[۹][۱۰][۱۱]
در ایران اکنون میانگین مصرف گوشت هر ایرانی شش کیلوگرم در سال و برای خانوارهای کارگران سه کیلوگرم در سال است که ۶۰ درصد از میانگین جهانی پایین‌تر و یک‌چهاردهم میانگین میزان مصرف سرانهٔ گوشت در کشورهای توسعه‌یافته است.[۱۲][۱۳] در لبنیات نیز مصرف سرانهٔ هر ایرانی ۵۰ تا ۶۰ کیلوگرم در سال است که ۷۰ درصد کمتر از میانگین جهانی است.[۱۴] این میزان در کشورهای توسعه‌یافته میان ۲۴۰ کیلوگرم در سال تا ۴۳۰ کیلوگرم در سال متغیر است؛ بنابراین مصرف سرانه در ایران یک‌هشتم تا یک‌پنجم کشورهای توسعه‌یافته می‌باشد.[۱۵]
در مقابل میانگین مصرف سرانهٔ گندم، به‌ازای هر ایرانی سالانه ۱۶۷ کیلوگرم است که سه‌برابر مصرف گندم سرانه در کشورهای توسعه‌یافته‌است. همچنین میانگین سرانهٔ مصرف برنج در ایران نیز ۳۶ کیلوگرم در سال است که ۶ تا ۶٫۵ برابر سرانهٔ کشورهای اروپایی است.[۱۶]
ترویج و سلامت کشاورزی
[ویرایش]کودهای شیمیایی
[ویرایش]در دهه‌های نخست جمهوری اسلامی به‌ویژه دوران وزارت عیسی کلانتری، ترویج مصرف کودهای ازته و فسفره در ایران توسط این وزارت انجام گرفت،[۱۷] اما با وجود اهمیت کاربرد درست کودهای شیمیایی، در میان کشاورزان ایرانی تنها استفاده از کودهای نیتروژنه (مانند اوره و آمونیوم) و کودهای فسفره آن‌هم به‌صورت نامتناوب و یکباره رایج است؛ که عدم مصرف کودهای پتاسه و عدم مصرف کودهای ریزمغذی (مانند آهن)، منجر به عدم جذب متوازن کودها نسبت به نیاز گیاه، و بالطبع افت بسیار شدید عملکرد محصولات کشاورزی ایران، به‌علاوه انباشت کودهای نیتروژنه در بافت گیاهان به‌صورت خام و مصرف‌نشده (تجمع نیترات) گردیده که خود منجر به نارسایی‌های گوارشی و حتی سرطان در مصرف‌کنندگان و مرجوعی بسیاری از محصولات کشاورزی ایران از بازارهای صادراتی گشته‌است.[۱۸][۱۹][۲۰][۲۱]
سموم شیمیایی
[ویرایش]برای مصرف سمومی مانند آفت‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها دوره‌ای تحت عنوان دوره کارنس تعریف می‌شود که دیرترین زمان مصرف سم تا برداشت را نشان می‌دهد و برروی بسته‌بندی این محصولات درج می‌گردد؛[۲۲] به‌طور مثال اگر سمی دارای دوره کارنس ۲۰ روزه است، دیرترین زمانی که می‌توان اقدام به مصرف آن در مزرعه، باغ یا گلخانه نمود، ۲۱ روز تا برداشت است و در این مدت نباید محصول برداشت شده تا بقایای آن سم در گیاه زنده، تجزیه شده و به مقدار ناچیز برسد.[۲۳][۲۴] اما در ایران بنابر گزارش‌ها دوره کارنس به‌ندرت مراعات شده و کشاورزان در این زمینه آموزشی ندیده‌اند، به‌علاوه سموم نیز دارای استانداردهای جهانی نیستند؛ درنتیجه محصولات کشاورزی دارای بقایای سموم بالایی می‌باشند که بدون نظارت بازرس و انجام آزمایش‌های کیفی و بهداشتی وارد بازار مصرف می‌گردند.[۲۵][۲۶]
آنتی‌بیوتیک‌ها
[ویرایش]برای مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در پرورش دام، طیور، آبزیان و زنبورعسل استانداردهایی علمی مانند دوره پرهیز یا همان دوره منع مصرف تعیین شده‌است که پیش از سپری‌شدن زمان منع مصرف، دامپزشک نباید اجازه ارسال دام و طیور به کشتارگاه یا مصرف شیر و دیگر فراورده‌های جانوری را بدهد.[۲۷] به‌علاوه از آنتی‌بیوتیک در ایران به‌عنوان محرک رشد در تولید محصولات دام، طیور، آبزیان و زنبورعسل نیز استفاده می‌شود[۲۸] که در ادبیات عامه به‌اشتباه به‌نام گوشت و مرغ هورمونی شناخته شده‌است.[۲۹] اما در بسیاری از کشورها و مناطق توسعه‌یافته مانند اتحادیه اروپا، به‌کارگیری آنتی‌بیوتیک به‌عنوان محرک رشد گیاه یا جانور ممنوع است.[۳۰] از زیان‌های عدم رعایت دوره پرهیز و به‌کارگیری آنتی‌بیوتیک‌ها به‌عنوان محرک رشد، می‌توان به افزایش تولید هورمون‌های رشد و مردانه در بدن مصرف‌کنندگان، ایجاد مقاومت‌های آنتی‌بیوتیکی و ابتلا به سرطان در آنان اشاره کرد.[۳۱][۳۲][۳۳] در پژوهش‌های انجام‌شده، باقیمانده آنتی‌بیوتیکی تخم‌مرغ تا حدود ۱۲ تا ۱۴ درصد بالاتر از حد مجاز و رسوب آنتی‌بیوتیکی شیر تا ۳۰ درصد بالاتر از حد مجاز نیز، در برخی استان‌های ایران گزارش شده‌است.[۳۴]
پسابرداشت
[ویرایش]آلوده‌شدن محصولات کشاورزی و دامپروری ایران به توکسینهای بسیار خطرناک و سرطان‌زا مانند آفلاتوکسین که توسط میکروب‌های گنده‌رو تولید می‌شوند، نیز به‌دلیل عدم رعایت اصول علم پسابرداشت در هنگام برداشت گیاه، کشتار یا دوشش دام، ترابری، نگهداری یا فرآوری تولیدات گیاهی و جانوری در صنایع تبدیلی؛ یکی دیگر از مسائل ترویجی کشاورزی است که توجهی در ایران بدان نشده‌است.[۳۵][۳۶]
وزیران
[ویرایش]- محمود حجتی (۱۳۸۴–۱۳۷۹)
- محمدرضا اسکندری (۱۳۸۸–۱۳۸۴)
- صادق خلیلیان (۱۳۹۲–۱۳۸۸)
- محمود حجتی (۱۳۹۸–۱۳۹۲)
- کاظم خاوازی (۱۴۰۰–۱۳۹۹)
- سید جواد ساداتی‌نژاد (۱۴۰۲–۱۴۰۰)
- محمدعلی نیکبخت (۱۴۰۳–۱۴۰۲)
- غلامرضا نوری قزلجه (تاکنون–۱۴۰۳)
ساختار داخلی
[ویرایش]این وزارت‌خانه شامل هفت معاونت با نام‌های زیر می‌باشد:[۳۷]
- معاونت امور آب و خاک کشاورزی
- معاونت امور باغبانی
- معاونت امور تولیدات دامی
- معاونت امور زراعت
- معاونت برنامه‌ریزی و امور اقتصادی
- معاونت توسعه بازرگانی
- معاونت توسعه مدیریت و منابع
سازمان‌های وابسته
[ویرایش]- سازمان امور اراضی کشور
- سازمان امور عشایر ایران
- سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
- سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور
- سازمان توزیع نهاده‌های دامی
- سازمان حفظ نباتات
- سازمان شیلات ایران
- سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران
- سازمان چای کشور
- سازمان دامپزشکی کشور
مؤسسات و شرکت‌های وابسته
[ویرایش]- صندوق بیمه محصولات کشاورزی
- شرکت مادر تخصصی خدمات کشاورزی
- شرکت مادر تخصصی صندوق حمایت از توسعه سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی
- شرکت شهرک‌های کشاورزی
- شرکت پشتیبانی امور دام
- شرکت سهامی خدمات حمایتی کشاورزی
- مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی
- مؤسسه جهاد استقلال
- مؤسسه جهاد نصر
- شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران[۳۷]
- قرارگاه امنیت غذایی
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ «مذاکرات جلسه ۵۱ دوره دوم مجلس سنا ۲۹ آذر ۱۳۳۳».[پیوند مرده]
- ↑ عبد میشانی، سیروس؛ شاه نجات بوشهری، علی‌اکبر (۱۳۹۴). اصلاح نباتات تکمیلی. ج. یک. انتشارات دانشگاه تهران. ص. ۳۰-۳۱.
- ↑ «تاریخچه وزارت جهاد کشاورزی». سازمان جهاد کشاورزی استان تهران. ۳۱ شهریور ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ اکتبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۰.
- ↑ «قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی». سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی.
- ↑ «تاریخچه وزارت جهاد کشاورزی». سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ ژوئیه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۰۹.
- ↑ «یک گروه هوادار سازمان مجاهدین خلق، از هک حدود ۵۰ دامنه سامانه‌های وزارت جهاد کشاورزی خبر داد». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۲۶.
- ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «حمله هکری به وب‌سایت‌های سازمان‌های دولتی و خصوصی ایران | DW | 25.04.2022». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۲۶.
- ↑ «آرم و نشان جدید وزارت جهاد کشاورزی طراحی و معرفی شد». شبکه علمی کشاورزی و منابع طبیعی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۰۹.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ «گرسنگی پنهان چیست و چه علائمی دارد؟». شهرآرانیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۱.
- ↑ «هشدار نسبت به گرسنگی پنهان در کشور». ایمنا. ۲۰۲۱-۱۰-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۱.
- ↑ «خطرات جسمی و روانی گرسنگی پنهان». همشهری آنلاین. ۲۰۲۱-۱۱-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۱.
- ↑ «کاهش مصرف گوشت در ایران؛ شکاف ۶۰ درصدی با میانگین جهانی». Euronews. ۲۰۱۹-۰۷-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۱.
- ↑ «آمریکا در صدر مصرف گوشت جهان/ایران در چه جایگاهی قرار دارد؟ +اینفوگرافیک». بازار نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۱.
- ↑ «مقایسه سرانه مصرف لبنیات ایران با جهان». پایگاه خبری بهار نیوز. ۲۰۲۱-۰۴-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۱.
- ↑ "List of countries by milk consumption per capita". Wikipedia (به انگلیسی). 2022-06-06.
- ↑ «۸۶ درصد درآمد خانواده چهارنفره ایرانی صرف خوراک می‌شود/ مقایسه با اروپا». بورس پرس. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۱.
- ↑ «خاک ایران، غرق در مرداب مصرف بی‌رویه نیترات و فسفات». خبرگزاری ایانا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۱۰.
- ↑ «بالانس مصرف کود در کشور رعایت نمی‌شود». پایگاه خبری اقتصاد سبز آنلاین. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۶.
- ↑ 10 (۲۰۱۶-۰۷-۱۹). «پایین بودن میزان مصرف کود در بخش زراعی و باغی کشور به نسبت جهان». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۳۱.
- ↑ 2365 (۲۰۲۰-۰۲-۱۲). «حداقل نیاز کود کشور ۲٫۸ میلیون تن است». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۳۱.
- ↑ لیلا تابنده؛ صدیقه صفرزاده شیرازی. «بررسی تجمع نیترات و عوامل مؤثر بر آن در برخی از سبزیجات برگی در منطقه زنجان». سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. doi:10.22092/IJSR.2018.117043.
- ↑ «باقیمانده سموم شیمیایی در محصولات کشاورزی». خبرآنلاین. ۲۰۲۱-۱۲-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۰۶.
- ↑ «باقیمانده سموم در محصولات کشاورزی، توت فرنگی صدر نشین لیست!». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۰۶.
- ↑ 2365 (۲۰۲۱-۱۲-۲۸). «ضرورت رعایت دوره «کارنس سموم» در محصولات کشاورزی». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۰۶.
- ↑ «کمبود منابع مالی در جهاد کشاورزی برای کنترل باقیمانده سموم/ کشاورزان را آگاه نکردیم». خبرگزاری ایلنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۰۶.
- ↑ «رواج آفت‌کش‌های منسوخ دنیا در کشاورزی ایران». ایسنا. ۲۰۲۲-۰۱-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۰۶.
- ↑ «باقیمانده آنتی‌بیوتیک‌ها در فراورده‌های غذایی؛ گوشت مرغ دارای بیشترین باقیمانده آنتی‌بیوتیک است». دانشگاه علوم پزشکی جهرم.
- ↑ «نظارت دقیق دامپزشکی بر مصرف آنتی‌بیوتیک در جمعیت دامی». مرکز ملی تشخیص، آزمایشگاه‌های مرجع و مطالعات. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۱۱.[پیوند مرده]
- ↑ «مرغ‌های هورمونی باور غلط یا واقعیت؟». باشگاه خبرنگاران جوان. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۰۷.
- ↑ 1092 (۲۰۱۹-۰۶-۰۹). «مصرف آنتی‌بیوتیک در پرورش طیور مقاومت دارویی را افزایش می‌دهد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۰۷.
- ↑ «استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها به عنوان محرک رشد در تغذیه دام و گیاهان». ایسنا. ۲۰۱۸-۰۵-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۱۱.
- ↑ «آنتی‌بیوتیک؛ فرصتی که به تهدید تبدیل شده‌است». عصر ایران. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۰۷.
- ↑ «اثرات آنتی‌بیوتیک باقیمانده در مرغ ها». باشگاه خبرنگاران جوان. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۰۷.
- ↑ «رسوب آنتی‌بیوتیک در سفره ایرانی ها». خبرگزاری ایانا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۰۷.
- ↑ 10 (۲۰۱۸-۰۱-۱۴). «محصول پسته چگونه از آفلاتوکسین در امان می‌ماند؟». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۰۶.
- ↑ «میزان افلاتوکسین شیر در ایران رو به کاهش است». ایسنا. ۲۰۲۰-۰۱-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۰۶.
- ↑ ۳۷٫۰ ۳۷٫۱ «ساختار تشکیلات وزارت جهاد کشاورزی». وبگاه وزارت جهاد کشاورزی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۰۷.