مهندسی صدا

با مهندسی صوت‌شناسی اشتباه نشود.

مهندسی صدا و سیستم‌های تشخیص خودکار گفتار به متن

مهندسی صدا یا مهندسی شنیداری (به انگلیسی: Audio engineering)، تخصصی است بین رشته‌ای که در آن به پردازش سیگنال‌های صوتی دیجیتال پرداخته می‌شود. مهندسی صدا با صدابرداری متفاوت است. همچون رشته مهندسی تصویر و پردازش تصویر این رشته بر روی پردازش صوت و صدا متمرکز است. امروزه به دلیل گسترش ارتباط انسان با رایانه‌ها از طریق رابط کاربری صوت و هم چنین گسترش هوش مصنوعی در این زمینه، حجم عظیمی از کارهای انجام شده در حوزه‌های فناوری به مهندسی صدا مرتبط می‌باشد.

از لحاظ آکادمیک رشته کارشناسی ارشد مهندسی صدا تخصصی بین رشته‌ای است و در ایران تنها در دانشگاه صدا و سیما و در گروه مهندسی صدا در آن دانشگاه ارائه می‌شود.

تحقیق و توسعه

دیسک های صوتی از سقف رویال آلبرت هال لندن آویزان شده است

مهندسین صدا تحقیق و توسعه فناوری‌های جدید، نرم‌افزارهای صوتی، تجهیزات و تکنیک‌های جدید را برای ارتقای فرآیند و هنر مهندسی صدا ابداع می‌کنند. آنها ممکن است شبیه‌سازی‌های صوتی اتاق‌ها، الگوریتم‌های شکل‌ دهی برای پردازش سیگنال‌های صوتی، مشخص کردن الزامات سامانه صوتی عمومی، انجام تحقیقات در مورد صدای قابل شنیدن برای سازندگان کنسول بازی ویدئویی و سایر زمینه‌های پیشرفته مهندسی صوتی را طراحی کنند. ممکن است از آنها به عنوان مهندسان آکوستیک نیز یاد شود.

پردازش سیگنال صوتی

مهندسان صدا الگوریتم‌های پردازش سیگنال صوتی را توسعه می‌دهند تا امکان دستکاری الکترونیکی سیگنال‌های صوتی را فراهم کنند. اینها می توانند در قلب بسیاری از تولیدات صوتی مانند ریورب، تنظیم خودکار (Auto-Tune) یا کدگذاری ادراکی (کدک) (مانند MP3 یا اپاس) پردازش شوند. روش دیگر، الگوریتم‌ها ممکن است سرکوب اکو را انجام دهند، یا محتوای صوتی را از طریق بازیابی اطلاعات موسیقی یا شناسایی هویت موسیقی دسته‌بندی کنند.

دروس رشته مهندسی صدا

طبق معرفی دکتر محمد ابراهیم صادقی، مدیر گروه مهندسی صدا در دانشگاه صدا و سیما؛ رشته مهندسی صدا برای دو تا دو و نیم سال تحصیلی برنامه‌ریزی شده‌است. دروس اولیه و پایه این رشته به دروس مهندسی مخابرات سیستم بسیار نزدیک است و دروس تخصصی تر در حوزه پردازش سیگنال‌های دیجیتال صوتی (اعم از صدا و صحبت و موسیقی) متمرکز می‌باشد.

دانشجویان این رشته در دروس جبرانی ترم اول در کنار آموختن پردازش سیگنال‌های صوتی با ماهیت صدا و محیط انتشار صدا و سیستم ادراک شنوایی انسان و آکوستیک صدا نیز آشنایی پیدا کرده و لذا درک کاملی از بحث صدا دارند و طبیعتاً بهتر و تخصصی‌تر می‌توانند بر روی پردازش سیگنال دیجیتال صوتی اعم از صدا و صحبت و موسیقی یا در حوزه‌های آکوستیک صدا به انتخاب خود کار کنند.

چارت رشته مهندسی صدا

تهران - دانشگاه صدا و سیما- دانشکده فنی و مهندسی رسانه

در این راستا از دروس پایه این رشته درس‌های پردازش نشانه‌های صوتی و دیجیتال، ریاضیات مهندسی پیشرفته، فیزیک آکوستیک، فرایندهای تصادفی و مخابرات دیجیتال است. هم چنین دروس اصلی همچون کدینگ و فشرده سازی صدا، آکوستیک معماری، شبکه‌های عصبی و بازشناسی الگو، ASR، به دانشجویان ارائه می‌شود.

بازار کار و استخدام مهندسی صدا در سازمان صدا و سیما

در ایران این رشته تحصیلی فقط در دانشگاه صدا و سیما و فقط در مقطع کارشناسی ارشد ارائه می‌شود و از سال ۱۳۹۲ پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد این رشته از کارمندان سازمان صدا و سیما صورت گرفته‌است و بعدها صرفاً از طریق کنکور سراسری و طبق رتبه کنکور انجام می‌شود. در حال حاضر پذیرش رشته کارشناسی ارشد مهندسی صدا، همچون سایر رشته‌های این دانشگاه صرفاً از طریق کنکور و دفترچه انتخاب رشته سازمان سنجش امکان‌پذیر است. داوطلبان به میزان ۵ برابر ظرفیت به مصاحبه علمی و تخصصی و عمومی دعوت می‌شوند و در نهایت افراد نهایی بصورت متمرکز اما با مصاحبه پذیرش خواهند شد. در خصوص جزئیات انتخاب رشته و معرفی رشته و توضیحات مصاحبه هر ساله کتابچه راهنما در وب سایت دانشگاه صدا و سیما تحت عنوان همیار انتخاب رشته منتشر می‌شود که شامل اطلاعاتی کامل از رشته و دانشگاه است.

از لحاظ بازار کار و شرایط اشتغال با توجه به ارائه این رشته توسط دانشگاه صدا و سیما، فارغ‌التحصیل‌های مقطع روزانه این رشته در صورت داشتن شرایط مطلوب آموزشی و پژوهشی و اخلاقی و جدول امتیازی، در حال حاضر شرایط بسیار مناسبی با توجه به نیاز سازمان صدا و سیما به نیروی انسانی در حوزه فنی و مهندسی دارند که برای انتخاب رشته‌های فنی و مهندسی این دانشگاه حائز اهمیت است.

در حال حاضر فارغ التحصیلان این رشته همچون سایر رشته‌های فنی و مهندسی این دانشگاه در مقطع روزانه با عنوان شغلی مهندس فنی در سازمان صدا و سیمای تهران و مراکز استان‌ها مشغول به خدمت می‌شوند و می‌توان گفت شغلی که در سازمان بدان اشتغال خواهند داشت ارتباطی با مهندسی صدا ارتباط ندارد و همانند دانشجویان ارشد مهندسی مخابرات عنوان شغلی مهندس فنی است. انتخاب این دانشگاه توسط رتبه‌های برتر در دوره روزانه به دلیل شرایط استخدامی این رشته بسیار پر متقاضی می باتشد ذکر شده‌است.

در سایت این دانشگاه، یک کتابچه در خصوص معرفی رشته مهندسی صدا تحت عنوان همیار انتخاب رشته هر ساله در ایام انتخاب رشته کارشناسی ارشد توسط روابط عمومی دانشگاه در وب سایت رسمی دانشگاه صدا و سیما قرار می‌گیرد که شامل معرفی کامل رشته مهندسی صدا و چارت دروس تحصیلی، امکانات دانشکده و عناوین پایان‌نامه‌های تحصیلی در رشته مهندسی صدا می‌باشد.

آخرین رتبه قبولی در این رشته هر ساله متفاوت است اما میانه رتبه دعوت به مصاحبه ۵ برابر ظرفیت برای خواهران در مقطع روزانه حدود رتبه ۲۰۰ و برای برادران حدود رتبه ۴۰۰ می‌باشد. هر ساله داوطلبان بسیاری با رتبه‌های زیر ۱۰۰ کنکور کارشناسی ارشد مهندسی برق این رشته را به دلیل مشخص بودن آینده شغلی آن در کنار خاص بودن این رشته انتخاب می‌کنند.

تجهیزات

تصحیح پاسخ فرکانسی اتاق

یک مهندس صدا به انواع مختلف رسانه های ضبط مانند نوار آنالوگ، ضبط کننده های دیجیتال چند آهنگی و ایستگاه های کاری، پلاگین ها و دانش کامپیوتر مسلط است. با ظهور عصر دیجیتال، درک یکپارچه‌سازی نرم‌افزار و سخت‌افزار، از همگام‌سازی گرفته تا انتقال آنالوگ به دیجیتال، برای مهندس صدا اهمیت فزاینده‌ای دارد. مهندسان صدا در کار روزانه خود از ابزارهای زیادی استفاده می کنند که عبارتند از:

• ضبط صوت
• مبدل آنالوگ به دیجیتال
• مبدل دیجیتال به آنالوگ
• محیط کار صوتی دیجیتال(DAWs)
• Audio plug-in
• Dynamic range compressors
• فشرده‌سازی داده‌ها
• Music sequencers
• پردازش سیگنال
• هدفون
• میکروفون
• پیش‌تقویت‌کننده
• دستگاه صداآمیزی
• تقویت‌کننده الکترونیکی
• بلندگو

جستارهای وابسته

• مهندسی برق
• دانشگاه صدا و سیما
• سازمان صدا و سیما
• صدا

منابع

• «دانشگاه صدا و سیما». دریافت‌شده در ۱۲ ژوئیه ۲۰۱۴.
• «آزمایشگاه مهندسی صدا». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئیه ۲۰۱۴.