درگاه:ساسانیان
درگاه ساسانیان
شاهنشاهی ساسانی سومین شاهنشاهی ایران باستان تا پیش از حمله اعراب بود که توسط خاندان ساسانی از سال ۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی بر ایران‌زمین حکومت کرد. بنیان این دولت یکپارچه را اردشیر بابکان پایه‌ریزی کرد. شاهنشاهان ساسانی که ریشه‌شان از سرزمین پارس بود توانستند به مدت چهار سده افزون بر ایرانشهر، بر پهنه بزرگی از آسیای غربی چیرگی یابند و گستره قلمرو‌شان در اوج خود در زمان خسرو پرویز از چین تا مصر کشیده بود. در این دوره مزدیسنا تبدیل به دین رسمی ایران‌زمین شد. نام این دودمان از ساسان، جد اردشیر بابکان گرفته شده که او را از نوادگان داریوش سوم دانسته‌اند. ساسانیان هویت فرهنگی، نظامی و مذهبی ایرانشهر را نزدیک به چهارصد سال گسترش داده و مرزهای ایران را تا سال‌های پایانی برپایی‌شان، به گستره زمان شاهنشاهی هخامنشی نزدیک‌تر کردند. ایران در این دوران شاهد پادشاهان بزرگ و کشورسازی چون اردشیر بابکان، شاپور یکم، شاپور دوم، یزدگرد یکم، قباد یکم، خسرو انوشیروان و خسرو پرویز بود. شاهنشاهی ساسانی نخستین دولت در ایران بود که مفهوم ایرانشهر را به عنوان یک ایده سیاسی و فرهنگی برپا کرد. نوشتار برگزیده نقش رستم مجموعه‌ای باستانی در زنگی‌آباد واقع در شمال شهرستان مرودشت استان فارس ایران است که در فاصلهٔ ۶ کیلومتری شمال تخت جمشید قرار دارد. این محوطهٔ باستانی یادمان‌هایی از ایلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را در خود جای داده است و از حدود سال ۱۲۰۰ پیش از میلاد تا ۶۲۵ میلادی همواره مورد توجه بوده است؛ زیرا آرامگاه چهار تن از شاهنشاهان هخامنشی، نقش برجسته‌های پرشماری از وقایع مهم دوران ساسانیان، بنای کعبه زرتشت و نقش‌برجستهٔ ویران شده‌ای از دوران ایلامیان در این مکان قرار دارند. در دورهٔ ساسانی، محوطهٔ نقش رستم از نظر دینی و ملی نیز اهمیت بسیار داشته است. در گذشته، نام این مکان سه‌گنبدان یا دوگنبدان بوده است که در میان مردم منطقه، به نام‌های کوه حاجی‌آباد، کوه استخر یا کوه نِفِشت نیز خوانده می‌شد و احتمالاً نام نقش رستم پس از آنکه ایرانیان میان رستم، پهلوان شاهنامه و سنگ نگاره‌های شاهان ساسانی ارتباط برقرار کردند به این مکان داده شد. کهن‌ترین نقش موجود در نقش رستم مربوط به دورهٔ ایلام است که نقش دو ایزد و ایزدبانو و شاه و ملکه را به تصویر کشیده بود؛ اما سپس در دورهٔ ساسانی، بهرام دوم بخش‌هایی از آن را پاک کرد و نقش خود و درباریانش را به جای آن تراشید. کعبه زرتشت بنای سنگی و بُرج مانند موجود در این محوطه است که به احتمال بسیار در دورهٔ هخامنشی ساخته شده بود و کاربرد آن تاکنون مشخص نشده است؛ بر سه گوشهٔ این بنا دو کتیبه از شاپور یکم و کرتیر نوشته شده است که از نظر تاریخی ارزش بسیاری دارند. چهار آرامگاه دخمه‌ای در سینهٔ کوه رحمت کنده شده‌اند که متعلق به داریوش بزرگ، خشایارشا، اردشیر یکم و داریوش سوم هستند که همهٔ آن‌ها از ویژگی‌های یکسانی برخوردارند. از میان پادشاهان ساسانی اردشیر بابکان نخستین کسی است که در این محوطه، سنگ نگاره‌ای تراشید. وی در حال دریافت دیهیم شاهی از دست اهورامزدا به نقش کشیده شده است. پس از وی نیز شاهان ساسانی صحنه‌های تاجگذاری‌شان یا شرح نبردها و افتخاراتشان را بر سینهٔ کوه نقش کردند. اینکه اردشیر و پسرش شاپور یکم نقش‌برجسته‌هایی را در کنار نقش برجسته‌های همتایان هخامنشی خود در نقش رستم تراشیدند، احتمالاً نشان از راهبردی فرهنگی و سیاسی در پیروی از گذشته داشته است. افراد سرشناسرستم فرخزاد سپه‌سالار کل سپاه ایران در زمان پادشاهی ساسانیان بود. باستان گرایان ایران او را بزرگترین قهرمان ملی خود در قرن هفتم میلادی می‌دانند که در پایان حکومت ساسانیان حکومت خراسان را نیز در دست داشت. رستم فرخزاد در سال‌های بعد قهرمان فردوسی در شاهنامه بود. گفتارود‌ها
— فردوسی نوشتارهای برگزیدهنگارهٔ برگزیده فلک‌الافلاک قلعه‌ای تاریخی در مرکز شهر خرم‌آباد در استان لرستان است.این بنا مربوط به دورهٔ ساسانیان است. شاهان ساسانی شاپور یکم پادشاه قدرتمند قرن سوم میلادی و نویسنده کتیبه‌های صخره‌ای متعدد و کعبه زرتشت است. شاپور یکم پسر اردشیر یکم و بانو می‌رود بود.اردشیر او را آرامترین، باهوش‌ترین، شجاع‌ترین و تواناترین فرزندش تشخصیص داد و در مجمع نجیب‌زادگان، کاندید جانشینی‌اش کرد. او در کتیبه اعطای نشان در نقش رستم و فیروزآباد اردشیر یکم به عنوان وارث نمایان است. فرهنگ و هنر سازه‌های آبی شوشتر در دوران ساسانیان، جهت بهره‌گیری از نیروی آب به‌عنوان محرک آسیاب‌های صنعتی ساخته شده‌است. در این مجموعه بزرگ، ساختمان آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها و تونل‌های عظیم هدایت آب و سیکا که محلی جهت استراحت و تفریح است قابل توجه و جالب هستند. در سفرنامه مادام ژان دیولافوآ باستان‌شناس نامدار فرانسوی از این محوطه به عنوان بزرگترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی یاد شده‌است.سازه‌های آبی شوشتر با عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسیده است. پایتخت‌ها تیسفون یا تیسپون (به پارسی میانه: 𐭲𐭩𐭮𐭯𐭥𐭭، به سُریانی: ܩܛܝܣܦܘܢ، قطیسفون) شهری باستانی، واقع در کرانهٔ شرقی رود دجله، در حدود ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی بغداد در کشور عراق امروزی بود. این شهر برای بیش از ششصد سال پایتخت سلطنتی ایران باستان در دوران شاهنشاهی اشکانی و ساسانی بود تا اینکه در سال ۶۳۷ میلادی و در جریان سقوط تیسفون به دست اعراب مسلمان افتاد. تیسفون در دوران اشکانی به‌عنوان پایتخت غربی ایران در منطقهٔ میان‌رودان ساخته شد و در دوران ساسانیان ارزش خود را به‌عنوان مرکز نیروی سیاسی و اقتصادی نگه داشت. پس از حمله اعراب به ایران، شهر تیسفون به تاراج رفت و رفته‌رفته شهری متروکه گشت. شهر تیسفون خود متشکل از هفت شهر بود و به همین دلیل، ساکنان آرامی‌ها و عرب در عراق، شام و شبه‌جزیره عربستان به آن «مدائن» (به معنی شهرها) می‌گفتند. این شهرها عبارت بودند از: تیسفون، اسپانبر، وه اندیو خسرو، وه اردشیر، درزنیدان، ساباط یا والاش‌آباد و ماحوزا. گوناگونآنچه می‌توانید انجام دهید
سراسرنماردههاموضوعاتشاهنشاهی ساسانی • فهرست نبردهای شاهنشاهی ساسانی • گاه‌شمار ساسانیان • ساسانیان (شاهنامه) • خاندان ساسانی • خط پهلوی • زبان پارسیگ • منبع‌شناسی تاریخ ساسانی • سکه‌های ساسانی • هنر ساسانی • ارتش ساسانی • هفت خاندان ممتاز ساسانی • دین در دوران ساسانی • فهرست شاهان ساسانی • معماری ساسانی • شهرسازی ساسانی • شهرهای ساسانی • ضرابخانه‌های ساسانی • زنان در شاهنشاهی ساسانی درگاه‌های وابستهدر دیگر پروژه‌های ویکی‌مدیا |
.svg)
.svg)
.svg){kind=small}
