جنبش روشنایی
| جنبش روشنایی | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| تاریخ | ۱۴ ثور ۱۳۹۵-اکنون | ||
| موقعیت | |||
| علت(ها) | تغییر مسیر پروژه لین برق ۵۰۰ کیلوولت از مسیر بامیان-میدان وردک به مسیر سالنگ توسط دولت افغانستان. | ||
| اهداف | مبارزه با تبعیض علیه هزارهها انکشاف متوازن انتقال خط برق توتاپ از مسیر بامیان | ||
| روش‌ها | تظاهرات نافرمانی مدنی/ مبارزه عاری از خشونت | ||
| وضعیت | در حال فعالیت | ||
| شخصیت‌های پیشرو | |||
| تلفات و کشته‌ها | |||
| |||
| صفحه رسمی فیسبوک جنبش روشنایی | |||
جنبش روشنایی به معترضان اکثراً هزاره در افغانستان گفته می‌شود که علیه تغییر پروژه لین برق۵۰۰ کیلوولت پلخمری به کابل از مسیر بامیان-میدان وردک به مسیر سالنگ، اعتراض نمودند.[۱]
تغییر مسیر خط برق ترکمنستان به افغانستان
[ویرایش]یک مسیر خط برق ۵۰۰ کیلو ولت که قرار بود از ترکمنستان به افغانستان وارد شود طرحی بود که طراحی اولیه آن توسط شرکت آلمانی فیشنر انجام شد و قرار بود این خط برق از مسیر ولایات مرکزی افغانستان از جمله بامیان عبور کند. اما دولت با ادعای کوتاه بودن مسیر سالنگ و کاهش هزینه‌ها مسیر سالنگ را به عنوان مسیر عبور این خط برق اعلام کرد. تصمیم جایگزینی مسیر سالنگ با مسیر بامیان در جلسه ۱۱ ثور/اردیبهشت ۱۳۹۵ کابینه افغانستان تصویب شد.[۲] این جایگزینی، اعتراض‌های قشرها مختلف مردم را در افغانستان و سایر کشورها ـ مخصوصاً هزارهها و شماری از مقامات سیاسی این کشور را در پی داشت و این تصمیم را یک اقدام غیر ملی و تبعیض‌آمیز دانستند و دست به اعتراض زدند.[۳][۴] شورای علمای شیعه افغانستان در بیانیه‌ای خواستار عبور پروژه توتاپ از مسیر بامیان شدند.[۵]
محمد اشرف غنی در جواب به اعتراضات مدعی شد که تصمیم تغییر مسیر خط برق در زمان دولت حامد کرزی و به پیشنهاد محمد اسماعیل‌خان و با امضا محمدقسیم فهیم گرفته شده‌است.[۶] دولت پس از تشکیل یک کمیسیون و طی بررسی اعلام کرد که یک مسیر فرعی ۲۲۰ کیلو ولت را به بامیان انتقال می‌دهد، اما خط برق ۲۲۰ کیلو ولت دوشی-بامیان مورد قبول معترضان قرار نگرفت.[۱]
رهبران جنبش روشنایی
[ویرایش]رهبری این جنبش را شورای عالی مردمی جنبش روشنایی بر عهده داشت که در هنگام شکل‌گیری متشکل از شماری از احزاب سیاسی، نمایندگان پارلمان، استادان و دانشجویان دانشگاه‌ها و فعالان مدنی عمدتاً هزاره بود.[۲] احزاب شناخته شده که توسط سیاستمداران مشهور هزاره مانند کریم خلیلی، محمد محقق، سرور دانش رهبری می‌شدند، نمایندگان خود را برای عضویت در این شورای مردمی معرفی کرده بودند. علاوه بر آن شمار زیادی از نمایندگان پارلمان نیز در شواری عالی مردمی جنبش روشنایی حضور داشتند که بعدها به دلایلی عده‌ای از آن‌ها از جنبش خارج شدند.
اعضای شورای عالی مردمی جنبش روشنایی
[ویرایش]- داکتر محمد تقی امینی: استاد دانشگاه کاتب
- احمد بهزاد: نماینده مردم هرات در پارلمان.
- محمد نبی احمدی: استاد دانشگاه دنیا
- یعقوب علی مطهری: استاد دانشگاه پروان
- انجنیر خراسانی (رضا حیدری): استاد دانشگاه کاتب
- عبدالرحمان شهیدانی: نماینده مردم بامیان در پارلمان.
- غلامحسین ناصری: نماینده میدان وردک در پارلمان.
- اصغر سروش: مدافع حقوق بشر و فعال رسانه ای
- بسم الله رنجبر: عضو آکادمی علوم افغانستان
- داوود ناجی: فعال رسانه ای
- محمد علی حیدری (کیامهر): استاد دانشگاه
- عبدالحمید اعتمادی: استاد دانشگاه
- سردار قلندری: استاد دانشگاه
- محمد ظریف جویا فعال مدنی از ولایت کابل
- مرتضی دانش فعال مدنی از ولایت کابل
- محمد علی اخلاقی نماینده مردم غزنی در پارلمان
- شاه‌گل رضایی: نماینده مردم غزنی در پارلمان.
- ذوالفقار امید: رهبر حزب کار و توسعه.
- لیلا محمدی: فعال مدنی و مدافع حقوق زنان.
- محمدعارف رحمانی: نماینده مردم غزنی در پارلمان.
- جعفر مهدوی: نماینده پارلمان.
- ریحانه آزاد: نماینده پارلمان.
حامیان جنبش روشنایی
[ویرایش]- لطیف پدرام: نماینده مردم بدخشان در پارلمان.
- ناهید فرید: نماینده مردم هرات در پارلمان.
- عزیز رویش: مؤسس و استاد لیسه عالی خصوصی معرفت.
تظاهرات جنبش روشنایی
[ویرایش]تظاهرات ۲۷ ثور ۱۳۹۵
[ویرایش]معترضان جنبش روشنایی در ۲۷ ثور ۱۳۹۵ به دلیل فیصله دولت در خصوص انتقال برق از مسیر سالنگ و تبعیض دست به تظاهرات زدند. در این تظاهرات جنبش روشنایی اعلان کرد که دولت باید مصوبه ۱۱ ثور که مسیر خط برق را از سالنگ اعلان کرده بود لغو کند. این تظاهرات تحت شرایط امنیتی شدید و هشدار دولت مبنی بر برخورد جدی با کارمندان دولتی که در این تظاهرات شرکت کند و در صورت بروز هرگونه آشوب، رهبران جنبش را دستگیر می‌کند برگزار شد. این تظاهرات در حالی برگزار شد که دولت در مسیر تظاهرات اقدام به قرار دادن کانتینرهایی زده بود برگزار شد و تظاهرات کنندگان با شعار دادن خواستار عدالت و انتقال برق از مسیر اصلی آن بامیان شدند. در جریان برگزاری تظاهرات اعضای جنبش روشنایی با پاک کردن مسیر تظاهرات و اهدا گل به پلیس مدنیت خود را نشان دادند.[۷] چندی بعد و همزمان با چهارمین نشست کنفرانس بین‌المللی گفت‌وگوهای افغانستان و آسیای مرکزی در ولایت بامیان، صدها تن از اعضای جنبش روشنایی در این ولایت تظاهرات کردند.[۸]
درد ما برق نیست درد ما فرق است
تظاهرات ۲ اسد ۱۳۹۵
[ویرایش]شورای عالی جنبش روشنایی در اعلامیه‌ای اعلان کرد که گفتگوها با دولت به توافق نرسیده و خواهان تظاهرات نامحدود از دوم اسد شدند.[۹][۱۰] هرچند برخی از اعضای اولیه جنبش از جمله سرور دانش، محمد محقق، کریم خلیلی، صادق مدبر خواستار لغو این مراسم شدند، اما اعضای دیگر، آن تظاهرات را حق مسلم مردم دانسته و خواستار برگزاری تظاهرات شدند.[۱۱][۱۲] این تظاهرات که قرار بود در ابتدا در ده مسیر و تجمع نهایی آن در میدان پشتونستان باشد به درخواست فرماندهی گردان کابل تنها از یک مسیر و انتهای مسیر به میدان دهمزنگ تغییر یافت.[۱۳] در روز تظاهرات صدها هزار تن از هواداران جنبش روشنایی به خیابان‌ها آمده و شعارهای علیه تبعیض و خواستار انتقال برق از مسیر اصلی آن یعنی از بامیان شدند. این تظاهرات که از اوایل صبح شروع شده بود و دولت به ادعای تأمین امنیت کانتینرهایی در مسیر تظاهرات قرار داده بود.[۱۴]
حمله تروریستی به هواداران جنبش روشنایی
[ویرایش]در حدود ساعت ۱۴:۳۰ هنگامی که تظاهرات کنندگان در میدان دهمزنگ تجمع کرده بودند و در حال ایجاد محل‌های برای تحصن نامحدود بودند، سه حمله‌کننده به تظاهرات کنندگان حمله کردند. فرد اول توانست دست به انتحار بزند، نفر دومی انتحار ناقص انجام داد و تروریست سومی به اثر شلیک گلوله نیروهای امنیتی از بین برده شده‌است. زخمیان و جان باختگان این حمله به بیمارستان‌های ابن سینا و استقلال و بعدها عده‌ای از اشخاص که وضعیتی وخیم‌تر داشتند به هند برای درمان فرستاده شدند. در جریان این حمله انتحاری حدود ۸۶ تن جان باختند و بیش از ۲۳۰ تن دیگر زخمی شدند. داعش مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت. جان باختگان این حمله در تپه موسوم به تپه شهدای جنبش روشنایی به خاک سپرده شدند.[۱۵][۱۶]
مواد انفجاری این حمله
[ویرایش]ریاست امنیت ملی افغانستان در گزارشی اعلام کرد که مواد انفجاری که روز گذشته در میان تظاهرات کنندگان جنبش روشنایی بکار رفته از نوع «آر دی ایکس» است که تنها در اختیار دولت‌ها قرار دارد.[۱۷]
کشته شدن سازمان دهنده این حمله
[ویرایش]ریاست امنیت ملی در خبری اعلام کرد که مولوی خراسانی یکی از سازمان‌دهندگان داعشی این حمله در عملیات نیروهای دولتی در ولسوالی اچین در ولایت ننگرهار کشته شده‌است.[۱۸]
تأمین امنیت تظاهرات
[ویرایش]اعضای شواری عالی مردمی جنبش روشنایی در روزهای قبل از تظاهرات اعلان کردند که تظاهرات روز دوم اسد به عهده حکومت و مشخصاً پولیس ملی است و شورای عالی از حکومت می‌خواهد که برای تأمین امنیت و حفظ نظم عمومی، فردا دوم اسد را رخصتی عمومی اعلام کند.[۱۰]
واکنش‌ها پس از حمله به تظاهرات کنندگان جنبش روشنایی
[ویرایش]- پس از حمله به دولت یک روز عزای عمومی اعلام کرد و برای ۱۰ روز هرگونه تظاهرات ممنوع اعلام شد.[۱۹]
- شورای امنیت سازمان ملل در اعلامیه‌ای این حمله را نکوهش کرده و از بحرانی بودن وضعیت در افغانستان نگرانی کرد.[۲۰]
- نماینده سازمان ملل در افغانستان این حمله را جنایت جنگی خواند.[۲۱]
- دیدبان حقوق بشر نیز با تقبیح کردن حمله تروریستی، گفته‌است که هیچ تعهدی مبنی بر هدف قرار ندادن غیر نظامیان در نزد طالبان وجود ندارد.[۲۰]
- آمریکا این حمله را به شدت محکوم کرد و از آمادگی در مبارزه علیه افراط گرایی و تروریزم در کنار دولت افغانستان خبر داد. همچنین سخنگوی کاخ سفید بیان کرد که این حمله «شرم‌آور» را بیشتر «نفرت‌انگیز» می‌کند، آن است که این حمله مردمانی را که در یک راهپیمایی صلح‌آمیز شرکت داشتند، هدف گرفته‌است.[۲۰][۲۲]
- وزارت امور خارجه آمریکا در گزارش سالانه حقوق بشر خود این حمله را یک جنایت علیه قوم هزاره یادآور شد.[۲۳][۲۴]
- ولادیمیر پوتین با محکوم کردن این حمله آمادگی کشورش روسیه را برای همکاری با دولت افغانستان برای مبارزه با تروریستان اعلان کرد.[۲۵]
- نارندرا مودی نخست‌وزیر هند همچنان این حمله را تقبیح کرده آن را حمله ناجوانمردانه به جان مردمان بی‌گناه خوانده‌است.[۲۰]
- جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در صفحه توئیترش نوشته‌است: بمب‌گذاری‌های تروریستی افغانستان نمونه دیگری از عمق شرارت داعش است.[۲۶]
- طالبان با محکوم کردن این حمله آن را عاملی برای تفرقه پراکنی در میان مردم افغانستان عنوان کرده‌است.[۲۷]
- ژنرال جان نیکلسون، فرمانده کل ناتو در افغانستان نیز این حمله را محکوم کرد و آن را کار دشمنان صلح افغانستان خواند.[۲۲]
گزارش یوناما از حمله به تظاهرات کنندگان جنبش روشنایی
[ویرایش]هیئت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان، یوناما حمله تروریستی به هواداران جنبش روشنایی در میدان دهمزنگ را مورد بررسی قرار داده و نتایج آن را در گزارشی اعلام کرد. در این گزارش نکات زیر آمده‌است:[۲۸][۲۹][۳۰][۳۱]
- تاکنون نیروهای امنیتی، سندی که ثابت سازد که این حمله توسط داعش انجام شده‌است، در دست ندارند.
- در این حمله هشتاد و پنج نفر کشته و ۴۱۳ تن دیگر زخمی شدند.
- در حادثه دوم اسد دو انتحارکننده نقش داشته‌اند (به ادعای اعضای جنبش روشنایی سه نفر بوده که نفر سوم توسط نیروهای امنیتی در محل بیرون برده شده‌است).
- اقدام انتحارکننده دوم چهار دقیقه پس از حمله اول صورت گرفت، به کسی آسیب نرسیده‌است.
- تصاویری که توسط کمره‌های امنیتی ضبط شده و خسارات وارده بر اشیاء نشان می‌دهد که حمله‌کنندگان از یک نوع «ساچمه» جاسازی شده در جلیقه‌های انتحاری خود استفاده کرده‌اند.
- ساچمه‌ها جراحاتی شبیه شلیک گلوله به‌وجود آورده‌است.
- دو تن از نیروهای امنیتی ۱۵ گلوله شلیک کرده و نفر دوم حمله‌کننده را از پای درآورده و به شخص دیگری آسیبی نرسیده‌است.
- در روز تظاهرات دوم اسد، شصت سرباز پولیس از برای تأمین امنیت محل تعیین شده بودند.
- به نقل از نیروهای امنیتی، جنبش روشنایی مسیر تظاهرات را به آنان اعلام نکرده و هماهنگی لازم وجود نداشته‌است.[۱]
- حمله دوم اسد یک اقدام عمدی به منظور گسترش وحشت در میان غیرنظامیان به ویژه آسیب زدن به افراد یک قوم و مذهب مشخص بوده‌است.
- شواهدی برای اثبات ادعاهایی مبنی‌بر این که دولت در این حمله دست داشته وجود ندارد.
- یوناما نتوانست شواهدی را دریافت کند که غفلت نیروهای امنیتی افغانستان در برنامه‌ریزی و برخورد با این حادثه را ثابت سازد.
تظاهرات ۶ میزان ۱۳۹۵
[ویرایش]شورای عالی مردمی «جنبش روشنایی» تظاهراتی که اعلام کرده بود در تاریخ ۶ میزان ۱۳۹۵ به راه می‌اندازد را با توجه به درخواست شماری از نهادهای مدنی، سازمان ملل، کمسیون حقوق بشر و اعلام آمادگی حکومت برای گفتگو با سران جنبش روشنایی و تا روشن شدن نتیجه مذاکرات به تعویق انداخت تا با حکومت تحت نظارت نماینده سازمان ملل متحد وارد گفت‌وگو شود.[۳۲][۳۳]
تظاهرات ۱۴ میزان ۱۳۹۵ بروکسل بلژیک
[ویرایش]در چهارشنبه، ۱۴ میزان ۱۳۹۵ هواداران جنبش روشنایی از سراسر اروپا همزمان با کنفرانس بروکسل که با حضور رئیس‌جمهور افغانستان همراه بود در کنار پارلمان اروپا گرد هم آمدند و در اعتراض به تصمیم رئیس‌جمهور اشرف غنی و حکومت افغانستان در مورد عبور خط ۵۰۰ کیلوولت از مسیر بامیان - میدان وردک و تبعیض نژادی علیه هزارهها شعار سر دادند و خواستار بهره‌مندی یکسان اقوام پشتون و غیر پشتون از خدمات و نعمات حکومتی شدند.[۳۴][۳۵][۳۶][۳۷]
تظاهرات کنندگان در این تظاهرات از سران کشورهایی اروپایی خواستار تشکیل یک نهاد برای نظارت از درست مصرف شدن پول‌ها و کمک‌هایی که به افغانستان می‌شود به منظور تطبیق انکشاف متوازن، رعایت عدالت اجتماعی و جلوگیری از فساد دولتی ایجاد نمایند.[۳۸]
در اعلامیه‌ای که هواداران جنبش روشنایی در این تظاهرات اعلان کردند آمده‌است:
«انتظار و خواست ما از جامعه جهانی، به خصوص اتحادیه اروپا، آن است که با اقدامات مشخص از هزینه شدن پول مالیات دهندگان جامعه جهانی در راستای سیاست‌های تبعیض‌آمیز، به صورت مشخص در قبال هزارهها و تشدید شکاف‌های قومی در افغانستان جلوگیری نماید و رهبران دولتی را وادار به رفتار برابر در قبال شهروندان عاری از وابستگی‌های قومی، زبانی، عقیدتی و جنسیتی نماید.»[۳۸]
همچنین در این تظاهرات علیه توافق‌نامه راه پیشرو که منجر به اخراج اجباری مهاجرین افغانستانی پس از دریافت جواب منفی از کشورهای اروپایی به افغانستان می‌شد نیز اعتراض کردند.[۳۹]
تظاهرات ۲ حوت ۱۳۹۵ مونیخ آلمان
[ویرایش]همزمان با سفر اشرف غنی به مونیخ و شرکت در کنفرانس امنیتی مونیخ، هزاران تن از هواداران جنبش روشنایی از سراسر اروپا در مونیخ جمع شدند و علیه اقدامات دولت و تبعیض علیه هزارهها دست به تظاهرات زدند. معترضان در این تظاهرات خواهان انتقال مسیر برق از مسیر بامیان شدند و اقدام دولت در خصوص تغییر خط برق از بامیان به مسیر سالنگ را تبعیض سیستماتیک علیه هزارهها عنوان کردند.[۴۰]
- در بیانیه جنبش روشنایی در خصوص حضور در این تظاهرات آمده بود:[۴۰]
حضور گسترده مهاجران در حاشیه «کنفرانس امنیتی مونیخ»، با هدف رساندن صدای دادخواهی خود به گوش جامعه جهانی، این حقیقت را روشن کرد که چراغ روشنایی خاموش نمی‌شود.
- داوود ناجی از رهبران جنبش روشنایی که در این تظاهرات شرکت کرده بود در جریان این تظاهرات خطاب به اشرف غنی بیان کرد:[۴۱]
هیچ راهی فرار از عدالت وجود ندارد، گستردگی عدالتخواهی جنبش روشنایی تمامی قلمرو آفتاب را در سراسر جهان گرفته و ما دیگر نمی‌خواهیم که تبعیض پیشه گان از تیررس اعتراضات مدنی و فریاد عدالتخواهی ما به هزاره قرار بگیرند، در لندن، بروکسل، ورشو و اکنون در مونیخ و در آینده در استرالیا به اعتراض‌های خود ادامه می‌دهیم.
- داوود ناجی همچنین در این تظاهرات از رهبران کشورهای اروپایی خواست:
از کمک‌های شما برای افغانستان مدرن و خون سربازان تان که برای امنیت ما ریخته شده تقدیر و سپاس‌گزاری می‌کند اما می‌خواهیم که از این کمک‌ها به افغانستان نظارت کنید زیرا؛ پول‌های شما برای رهایی کسانی استفاده می‌شود که خون سربازان شما را ریخته‌اند.
همزمان با این تظاهرات عده دیگری از هواداران جنبش روشنایی در توئیتر با هشتگ رسمی این کنفرانس «MSC2017» این تظاهرات را پشتیبانی می‌کردند.[۴۲]
تظاهرات ۱۴ حمل ۱۳۹۶ کانبرا استرالیا
[ویرایش]
همزمان با سفر اشرف غنی به استرالیا و دیدار با سران این کشور، هزاران تن از هواداران جنبش روشنایی در کانبرا در مقابل ساختمان خانه دولت در محل ملاقات اشرف غنی با پیتر کازگرو دست به تظاهرات زدند.[۴۳] این تظاهرات به دلیل سیاست‌های تبعیض‌آمیز دولت و احتمال گفتگو در خصوص اخراج مهاجرین از استرالیا برگزار شده بود. در این تظاهرات، مظاهره‌کنندگان خواستار بازنگری قرار داد اخراج مهاجرین که در سال ۲۰۱۱ میان افغانستان و استرالیا به امضا رسیده بود شدند.[۴۴]
شبکه‌ای بی سی استرالیا تظاهرات کنندگان را بیش از ۴۰۰۰ نفر برآورده کرده بود و در بسیاری از رسانه‌های دنیا از جمله گاردین٫ واشینگتن پست بایگانی‌شده در ۴ آوریل ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine، ای بی سی استرالیا، اسکای نیوز استرالیا، رادیو آزادی و بسیاری از رسانه‌های خارجی و داخلی افغانستان قرار گرفت.[۴۵]
شاه حسین مرتضوی معاون سخنگوی دولت افغانستان در پستی در صفحه فیسبوک خود هواداران جنبش روشنایی را مقلدین مجاهدین خلق خطاب کرده بود٫ مورد اعتراض هواداران این جنبش قرار گرفت.[۴۶]
تظاهرات و تجمع ۱ جوزا ۱۳۹۶ واشینگتن آمریکا
[ویرایش]در ۱ جوزا ۱۳۹۶ هواداران جنبش روشنایی به اعتراض به انتقال مسیر برق توتاپ و تبعیض علیه هزارهها در مقابل کاخ سفید و بانک انکشاف آسیایی دست به تجمع و تظاهرات زدند. معترضان در این تظاهرات خواستار توجه جامعه جهانی به خواسته‌های جنبش روشنایی و حمایت مالی بانک انکشاف آسیایی در خصوص حمایت از پروژه توتاپ که مورد مناقشه هست را خلاف اساس‌نامه آن‌ها اعلام کردند و خواستار انتقال برق از مسیر بامیان شدند. همزمان با این تظاهرات هواداران دیگر جنبش روشنایی در طوفان توییتری نیز اعتراضات خود را مطرح کردند.[۴۷][۴۸]
دیگر تظاهرات هواداران جنبش روشنایی
[ویرایش]- تحصن صدها تن از هواداران جنبش روشنایی در مقابل پارلمان بریتانیا در اعتراض به تغییر خط برق از مسیر اصلی بامیان.[۱۰]
- تظاهرات صدها تن از هواداران جنبش روشنایی در تاریخ ۲۲ ثور ۱۳۹۵ در هرات.[۴۹]
- تظاهرات صدها تن از هوادارن جنبش روشنایی در تاریخ ۲۸ ثور ۱۳۹۵ در کانبرا استرالیا مقابل سفارت افغانستان.[۵۰]
- تظاهرات در نشست سران ناتو در تاریخ ۱۹ تیر ۱۳۹۵ در ورشو لهستان.[۵۱]
مراسم سالگرد درگذشت عبدالعلی مزاری
[ویرایش]در ۱۳ حوت ۱۳۹۵ جنبش روشنایی مراسمی را برای بیست و دومین سالگرد ترور عبدالعلی مزاری در کابل برگزار کردند. این مراسم در حالی برگزار شد که گردان امنیت کابل در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که امنیت این مراسم را بر عهده نمی‌گیرد. با اینکه این مراسم به دلیل تأمین نشدن امنیت توسط پلیس لغو شده بود هزاران تن از هواداران جنبش در این مراسم حضور یافتند.[۵۲] در این مراسم رهبران جنبش برنامه‌هایی در خصوص ساختارمند شدن جنبش و برگزاری کنگره‌ای در بامیان به منظور تصمیم‌گیری در خصوص وضعیت هزارهها را اعلام کردند.[۵۳]
طوفان‌های توییتری هواداران جنبش روشنایی
[ویرایش]همزمان با تظاهرات جنبش روشنایی در شهرهای گوناگون، عده‌ای از حامیان این جنبش از سراسر دنیا با نوشتن توییت‌هایی در خصوص عدالتخواهی و رفع تبعیض علیه اقوام دست به اعتراض می‌زنند. هواداران جنبش در توییت‌هایی که برای مطرح شدن وضعیت هزارهها در توییتر زدند، خواستار توجه جدی جامعه جهانی در خصوص وضعیتشان در افغانستان شدند. دلایل برپا کردن طوفان‌های توییتری پر مخاطب بودن این رسانه در فضای مجازی و حضور اکثریت توسط سیاستمداران، رسانه‌ها و ژورنالیستان در این رسانه اجتماعی عنوان شده‌است.[۵۴]
طوفان توییتری با هشتگ Enlightenment
[ویرایش]پس از ممنوع شدن تظاهرات در پس از حمله خونین دوم اسد، هزاران تن از هواداران جنبش روشنایی از طریق توییتر دست به اعتراض علیه دولت زدند. این طوفان توییتری که از ابتدای صبح آغاز شده بود با استفاده از هشتگ Enlightenment توییت‌هایی با مضمون عدالتخواهی، انکشاف متوازن و رفع تبعیض علیه هزاره را به نشر می‌رساندند. آن‌ها با داغ کردن این موضوع خواستار توجه جهانیان به تبعیض علیه هزارهها شدند. در این طوفان توییتری ۸ هزار نفر شرکت کرده بودند و بیش از ۳۸۰ هزار توییت به نشر رساندند.[۵۵][۵۶]
طوفان توییتری با هشتگ Justice4Hazaras
[ویرایش]همزمان با مراسم چهلم جان باختگان فاجعه دوم اسد در تاریخ ۱۱ سنبله ۱۳۹۵ دست به طوفان توییتری زدند تا صدای عدالتخواهی خود را به گوش جهانیان برسانند. طرفداران جنبش روشنایی در توییت‌های خود پیام‌هایی با موضوعات عدالتخواهی برای تمام اقوام افغانستان، عدالت برای هزارهها، نفی تبعیض، تأکید بر عبور برق وارداتی ترکمنستان از مسیر بامیان، انتقاد از عملکرد تبعیض‌آمیز سران حکومت افغانستان از جمله اشرف غنی و حنیف اتمر و مخالفت با اخراج اجباری پناهجویان از کشورهای اروپایی به نشر رساندند.[۴۲][۵۷]
طوفان توییتری با هشتگ MSC2017
[ویرایش]همزمان با تظاهرات هواداران جنبش روشنایی در مونیخ که همزمان با برگزاری کنفرانس امنیتی مونیخ برگزار شده بود، هوادارن جنبش روشنایی از سراسر جهان با استفاده از هشتگ رسمی این کنفرانس که از سوی مقامات و خبرنگاران کشورهای مختلف برای اطلاع‌رسانی کنفرانس استفاده می‌شد توییت‌های با مضامین عدالتخواهی برای تمام اقوام افغانستان، عدالت برای هزارهها، نفی تبعیض، تأکید بر عبور برق وارداتی ترکمنستان از مسیر بامیان، انتقاد از عملکرد تبعیض‌آمیز سران حکومت افغانستان از جمله اشرف غنی و حنیف اتمر و مخالفت با اخراج اجباری پناهجویان از کشورهای اروپایی در توییتر پست می‌کردند.[۴۲]
خبرگزاری Warefare Today این اقدام هواداران جنبش روشنایی را نوعی نبرد در رسانه‌های اجتماعی توصیف کرده‌است.[۵۸]
طوفان توییتری با هشتگ CanberraRally
[ویرایش]همزمان با تظاهرات جنبش روشنایی در کانبرا استرالیا٫ هزاران تن از هواداران این جنبش از سراسر دنیا با هشتگ CanberraRally این تظاهرات را پشتیبانی می‌کردند. آن‌ها در این طوفان خواستار توجه جهانیان به تبعیض علیه هزاره در افغانستان، کشتار هزارهها و همچنین اقدامات تبعیض‌آمیز دولت در برابر هزارهها، جلوگیری از اخراج اجباری مهاجرین به افغانستان توییت نشر می‌کردند.[۵۹] هشتگ CanberraRally توانست در لیست مطالب داغ استرالیا و افغانستان قرار بگیرد.[۶۰]
طوفان توئیتری با هشتگ Enlightenment و ۲۲ May
[ویرایش]همزمان با تظاهرات هواداران جنبش روشنایی در واشینگتن آمریکا و در مقابل کاخ سفید و بانک انکشاف آسیایی، از سوی هواداران و اعضای جنبش در افغانستان و کشورهای جهان طوفانی توئیتری با هشتگ Enlightenment و ۲۲ May به راه انداخته شد.[۶۱]
نا فرمانی مدنی هواداران جنبش روشنایی
[ویرایش]در ۱۸ قوس (آذر) اعضای شورای عالی جنبش روشنایی اعلام کردند که دولت وارد گفتگو با سران جنبش روشنایی نشده و جنبش خواهان ورود به فاز جدیدی از مبارزه مدنی با پرداخت نکردن مالیات و قبوض برق شده تا دولت را وادار بسازد به خواسته آنان عمل کنند. پس از این اقدام عده زیادی از مردم از پرداخت مالیات و قبوض برق سرباز زدند که منجر به قطع برق منازل و مکان‌هایشان شد، اما اعضای جنبش برق قطع شده مردم را دوباره وصل کردند.[۶۲][۶۳]
اهداف جنبش روشنایی
[ویرایش]در مراسم سالگرد ترور عبدالعلی مزاری رهبران جنبش روشنایی از ساختارمند شدن و هدفمند شدن فعالیت‌های جنبش در سال ۱۳۹۶ خبر دادند.[۵۳] به همین دلیل نمایندگان جنبش روشنایی در سفرهایی به کشورهای مختلف دنیا به دیدار و گفتگو با مردم و افراد پرداختند تا در کنگره‌ای که قرار هست در آینده در بامیان برگزار شود در خصوص وضعیت هزارهها و برون رفت از وضعیت فعلی تصمیم‌گیری کنند.[۶۴]
اولین سالگرد حملات مرگبار
[ویرایش]- در مرداد ۱۳۹۶ در سالگرد حملات انتحاری مرگبار به تظاهرات اعضای جنبش روشنایی در میدان دهمزنگ در غرب کابل، اشرف غنی رئیس‌جمهور افغانستان با سران این جنبش نشست برگزار کرد.[۲]
- روز دوشنبه ۲ اسد/مرداد ماه ۱۳۹۶ فعالان جنبش روشنایی طی بیانیه‌ای برگزاری تظاهراتی که قرار بود در سالگرد فاجعه میدان دهمزنگ در این روز برگزار شود را لغو کرده‌اند. در بیانیه منتشر شده علت لغو تظاهرات عدم امکان تأمین امنیت آن توسط نیروهای امنیتی اعلام شده‌است.[۶۵]
مذاکره با دولت
[ویرایش]پس از لغو تظاهرات ۲ اسد ۱۳۹۶، دولت افغانستان اعلام کرد که حاضر به گفتگو با سران جنبش روشنایی هست. در نتیجه آن در شب دوم اسد ۱۳۹۶ دولت و جنبش روشنایی برای مذاکرات جدی و جامع توافق اولیه را بدست آوردند. دولت افغانستان دو ماه پس از این توافق در حکمی در تاریخ ۲۶ سنبله/شهریور ۱۳۹۶ اعلام کرد که آغاز گفتگوها برای بررسی مطالبات جنبش روشنایی در ۴ میزان/مهر ۱۳۹۶ آغاز و کمیسیونی به این منظور تشکیل می‌شود.[۶۶] مهلت کاری این کمیسیون در ۱۳ قوس/آذر ۱۳۹۶ پایان یافت و نتیجه آن به رئیس‌جمهور افغانستان نیز ارسال شد، اما پس از دو هفته از پایان کمیسیون و ارسال نتیجه مذاکرات، دولت هیچ پاسخی به نتیجه کمیسیون نداد و به همین منظور سران جنبش روشنایی در ۳ جدی/دی ۱۳۹۶ در کنفرانسی نتیجه مذاکرات ۵ ماهه خود را در اختیار رسانه‌ها قرار داد و اعلام کرد که طبق این گزارش بهترین مسیر برای انتقال برق توتاپ از مسیر بامیان هست و دولت با انتقال این خط برق از بامیان مرتکب اشتباه شده‌است.[۶۷]
جستارهای وابسته
[ویرایش]
منابع
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «جنبش روشنایی چیست؟». بی‌بی‌سی فارسی. ۸ آبان ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ «جنبش روشنایی؛ از دهمزنگ تا ارگ». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۷ ژوئیه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۵ ژوئیه ۲۰۱۷.
- ↑ حمله انتحاری به تظاهرکنندگان جنبش روشنایی در کابل بایگانی‌شده در ۲۹ اوت ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine خبرگزاری ابنا
- ↑ واکاوی اعتراض «جنبش روشنایی» و کشتار شیعیان هزاره افغانستان خبرگزاری مهر
- ↑ بیانیه شورای علمای شیعه افغانستان در مورد تغییر مسیر برق از شهر بامیان بایگانی‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine خبرگزاری ابنا
- ↑ «تظاهرات کابل در اعتراض به تغییر مسیر خط انتقال برق پایان یافت». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۰۸.
- ↑ «راهپیمایی میلیونی «جنبش روشنایی» در کابل/ پایتخت افغانستان تعطیل شد + عکس». خبرگزاری تسنیم. ۲۷ ثور ۱۳۹۵.
- ↑ خبرگزاری افغان تلکس. «تظاهرات صدها تن از اعضای جنبش روشنایی در ولایت بامیان». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ آوریل ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۵ ژوئیه ۲۰۱۷.
- ↑ «جنبش روشنایی دوباره به تظاهرات خود آغاز می‌کند». صدای آمریکا. ۱۹ سرطان ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۱ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ «جنبش روشنایی: مذاکرات با حکومت به نتیجه نرسید، دوم اسد آغاز تظاهرات نامحدود خواهد بود». اطلاعات روز. ۱ اسد ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۱ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ «تظاهرات دوم جنبش روشنایی و مسئله مشارکت». خبرگزاری جمهور. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۱ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ خیرالله رسولی (۲ اسد ۱۳۹۵). «دومین تظاهرات گستردهٔ جنبش روشنایی در کابل». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۱ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ «دوم اسد روز تظاهرات نامحدود عدالت خواهانه_ جنبش روشنایی». دری نیوز. ۲۸ سرطان ۱۳۹۵.[پیوند مرده]
- ↑ «تظاهرات 'جنبش روشنایی' در کابل تحت تدابیر شدید امنیتی آغاز شد». بی‌بی‌سی فارسی. ۲ مرداد ۱۳۹۵.[پیوند مرده]
- ↑ ظفرشاه رویی (۳ اسد ۱۳۹۵). «هشتاد کشته و ۲۶۵ زخمی در انفجارهایی در میان معترضان جنبش روشنایی». روزنامه ۸ صبح. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۴ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ «انفجار بمب جنبش روشنایی را خونین کرد/80 کشته و 231 زخمی/داعش مسئولیت پذیرفت/اعلام عزای عمومی در افغانستان». خبرگزاری فارس. ۲ اسد ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۴ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ «مواد انفجاری بکار رفته در تظاهرات جنبش روشنایی فقط در اختیار دولت‌هاست». امروز آنلاین. ۴ مرداد ۱۳۹۵.[پیوند مرده]
- ↑ «کشته شدن سازمانده حمله تروریستی بر جنبش روشنایی در ننگرهار». برچی نیوز. ۲۱ حوت ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ مه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰.
- ↑ «سوم اسد عزای عمومی است، تظاهرات برای ده روز ممنوع شد». خاورمیانه. ۲ اسد ۱۳۹۵.
- ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ ۲۰٫۲ ۲۰٫۳ «واکنش‌ها پس از حمله به جان اعضای جنبش روشنایی در کابل». خاورمیانه. ۳ اسد ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۸ مه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۷ ژانویه ۲۰۲۰.
- ↑ ««حمله داعش به تظاهرات هزارهها جنایت جنگی است»». رادیو زمانه. ۳ اسد ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۲ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ «۳۱۰ کشته و زخمی در تظاهرات "جنبش روشنایی" درکابل. جانیان داعشی مسئولیت انفجار را به عهده گرفتند». روزنه. ۳ مرداد ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۲ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ «گزارش وزارت خارجه آمریکا از اعمال تبعیض علیه هزارهها در افغانستان». خبرگزاری مرکزی. ۱۷ حوت ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ ژوئیه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۷ اکتبر ۲۰۱۹.
- ↑ «گزارش وزارت امور خارجه آمریکا». خبرگزاری رصد. ۱۷ حوت ۱۳۹۵.[پیوند مرده]
- ↑ «پوتین: روسیه آماده است که افغانستان را در پیکار با هراس‌افگنی همکاری کند». طلوع نیوز.
- ↑ جواد ظریف (۲ اسد ۱۳۹۵). «توییتر رسمی جواد ظریف». توییتر. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۸ ژوئن ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۲ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ «افغانستان در سوگ جان باختگان حمله انتحاری به تظاهرات «جنبش روشنایی»». یورو نیوز فارسی. ۲۰۱۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۲ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ «گزارش یوناما از بررسی‌ها دربارهٔ حمله دوم اسد». روزنامه هشت صبح. ۲۸ میزان ۱۳۹۵.[پیوند مرده]
- ↑ «یوناما نتیجه بررسی‌هایش دربارهٔ حمله دهمزنگ را منتشر کرد». اسپوتنیک دری. ۲۰۱۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۱ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ «حمله بر تظاهرات دوم اسد در کابل عمدی و علیه قوم خاصی صورت گرفته‌است». آوا پرس. ۲۷ میزان ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۳ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۱ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ «یوناما: تروریستان در دوم اسد عمداً بر افراد ملکی حمله کرده‌اند». اطلاعات روز. ۲۸ میزان ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۳ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۱ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ خبرگزاری آریانا نیوز. «مظاهرهٔ جنبش روشنایی لغو شد!».
- ↑ «تظاهرات 'جنبش روشنایی' فردا برگزار نمی‌شود». بی‌بی‌سی فارسی. ۵ میزان ۱۳۹۵.[پیوند مرده]
- ↑ خبرگزاری افغان تلکس. «برگزاری تظاهرات نابخردانهٔ جنبش روشنایی در بروکسل!». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۵ ژوئیه ۲۰۱۷.
- ↑ «تظاهرات جنبش روشنایی در بروکسل». تلویزیون 1. ۲۰۱۶.[پیوند مرده]
- ↑ «تظاهرات طرفداران جنبش روشنایی در برابر مقر برگزاری کنفرانس بروکسل». آژانس افغان خبر. ۱۴ میزان ۱۳۹۵.[پیوند مرده]
- ↑ «آغاز کنفرانس بروکسل و تظاهرات جنبش روشنایی در بلژیک». خبرگزاری مرکزی. ۱۴ میزان ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ مه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۷ اکتبر ۲۰۱۹.
- ↑ ۳۸٫۰ ۳۸٫۱ «هزاران تن از هواداران جنبش روشنایی در بروکسل تظاهرات کردند». اطلاعات روز. ۱۴ میزان ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۴ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۴ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ «توافق در بروکسل: ۱۵ میلیارد دلار طی چهار سال آینده به افغانستان کمک خواهد شد». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۴ مهر ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۴ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۴ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ ۴۰٫۰ ۴۰٫۱ «حاشیه نشست امنیتی مونیخ». خبرگزاری مرکزی. ۱ حوت ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۷ اکتبر ۲۰۱۹.
- ↑ «تظاهرات جنبش روشنایی در آلمان همزمان با حضور اشرف غنی در کنفرانس مونیخ». پیام آفتاب. ۱ حوت ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۷ ژانویه ۲۰۲۰.
- ↑ ۴۲٫۰ ۴۲٫۱ ۴۲٫۲ «گزارشی از درخشش دومین طوفان توییتری جنبش روشنایی». برچی نیوز. ۲ حوت ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ مه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰.
- ↑ «تظاهرات ضد اشرف غنی در استرالیا». خبرگزاری جمهور. ۱۴ حمل ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۴ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ «شهروندان افغانستان مقیم استرالیا همزمان با سفر اشرف غنی تظاهرات کردند». دری نیوز. ۱۴ حمل ۱۳۹۶.[پیوند مرده]
- ↑ "Young Hazaras fear Afghan President's visit to Australia could lead to deportations". ABC (به انگلیسی). ۳ آوریل ۲۰۱۷. Archived from the original on 25 April 2017. Retrieved 24 April 2017.
- ↑ «تظاهرات بزرگ جنبش روشنایی در استرالیا در برابر سیاست‌های دولت غنی». پیام جوان. ۲۰۱۷. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۴ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۴ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ «این بار در آمریکا؛ تظاهرات حامیان جنبش روشنایی در مقابل بانک توسعه آسیایی». خبرنامه. ۲ جوزا ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۷ مه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۴ مه ۲۰۱۷.
- ↑ «تظاهرات هواداران جنبش روشنایی مقابل مقر بانک توسعه آسیایی در واشینگتن». خاورمیانه. ۲ جوزا ۱۳۹۶.[پیوند مرده]
- ↑ «معترضان تغییر خط برق توتاپ از بامیان به سالنگ در هرات تظاهرات کردند». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۲ ثور ۱۳۹۵.[پیوند مرده]
- ↑ «تظاهرات جنبش روشنایی در استرالیا برگزار شد». خبرگزاری افق. ۲۸ ثور ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۴ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۴ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ داراب کیان (۲۱ سرطان ۱۳۹۵). «جنبش روشنایی افغانستان به "فریب‌کاری و نفاق‌افکنی" متهم شد». آر اف ای فارسی.[پیوند مرده]
- ↑ «جنبش روشنایی مراسم خود را در غیاب نیروهای امنیتی برگزار کرد». روزنامه ۸ صبح. ۱۴ حوت ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ اوت ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۷ ژانویه ۲۰۲۰.
- ↑ ۵۳٫۰ ۵۳٫۱ «جنبش روشنایی برای حکومت خط و نشان تازه کشید/ ۹۶، سال ساختارمند شدن خیزش‌های مردمی است». پیام آفتاب. ۱۴ حوت ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۷ ژانویه ۲۰۲۰.
- ↑ «تا ساعاتی دیگر طوفان توییتری جنبش روشنایی آغاز می‌شود». صفحه رسمی احمد بهزاد. ۳۱ اوت ۲۰۱۶.
- ↑ «موج 'جنبش روشنایی در توییتر». بی‌بی‌سی فارسی. ۸ مرداد ۱۳۹۵.[پیوند مرده]
- ↑ «هواداران جنبش روشنایی " توفان توییتر" به راه انداختند». آر اف ای فرانسه. ۸ مرداد ۱۳۹۵.[پیوند مرده]
- ↑ «گزارشی از درخشش دومین طوفان توییتری جنبش روشنایی». فیسبوک رسمی احمد بهزاد. ۱۹ فوریه ۲۰۱۶.
- ↑ "Hazaras Tweet Bombing the Munich Security Conference MSC2017". warfare today (به انگلیسی). Archived from the original on 23 April 2017. Retrieved 22 April 2017.
- ↑ «طوفان توییتری برای عدالت». Hazara International Network. ۳۱ مارس ۲۰۱۷.
- ↑ «هشتگ CanberraRally در رده هشتم ترند برتر استرالیا قرار گرفت». جنبش روشنایی. ۳ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ «تجمع اعتراضی هواداران جنبش روشنایی در واشینگتن». اسپوتنیک. ۲ جوزا ۱۳۹۶.
- ↑ «جنبش روشنایی شهروندان را به نافرمانی مدنی دعوت کرد». یورو نیوز فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ «جنبش روشنایی نافرمانی مدنی خود را آغاز کرد». جمهور. ۱۸ قوس ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ محمدرضا جعفری (۲۲ حوت ۱۳۹۵). «جنبش روشنایی نظام‌مند؛ به‌زودی کنگره بزرگی در بامیان برگزار خواهد شد». خبرنامه. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۶ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۵ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ «لغو تظاهرات جنبش روشنایی در کابل و بیانیه خانواده‌های قربانیان دهمزنگ». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۵ ژوئیه ۲۰۱۷.
- ↑ «جنبش روشنایی: مذاکرات ما با دولت رسماً آغاز شد». خبرگزاری رخ. ۶ میزان ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۹ فوریه ۲۰۱۸.
- ↑ «جنبش روشنایی حکومت افغانستان را تهدید کرد». خبرگزاری رخ. ۳ جدی ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۹ فوریه ۲۰۱۸.
