پرش به محتوا

بوستان سعدی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
حکایت سعدی از پیر فاریاب، نام اثری است که به حکایت معروفی در بوستان سعدی پرداخته‌است. ماجرای این حکایت که در «باب سوم در عشق و مستی و شور» ذکر شده، به کرامت درویشی فاریابی که از دوستان سعدی شیرازی است اشاره می‌کند که در موقعیتی که از کشتی جامانده، با پهن‌کردن سجاده و بدون این‌که تر شود، از رودخانه عبور می‌کند و خطاب به سعدی که از این واقعه متحیرگشته به کنایه‌ می‌گوید «تورا ناخدا بُرد، ما را خدای».
این اثر در مالکیت مجموعه داوود قرار دارد.

بوستان سعدی یا سعدی‌نامه، نخستین اثر سعدی است که به‌صورت نظم تألیف شده‌است. او این اثر را زمانی که در سفر بوده‌است، سروده و هنگام بازگشت به شیراز، آن را به دوستانش عرضه کرده‌است. این اثر در قالب مثنوی و در بحر متقارب (فعولن) سروده شده و از نظر قالب و وزن شعری «حماسی» است، هر چند که از نظر محتوا به اخلاق و تربیت و سیاست و اجتماعیات پرداخته‌است. • این کتاب در سال ششصد و پنجاه و پنج سروده شده است:

به روز همایون و سال سعیدبه تاریخ فرخ میان دو عید
ز ششصد فزون بود پنجاه و پنجکه پر در شد این نامبردار گنج

بوستان ده باب دارد و هر باب به موضوعی ربط دارد.

این کتاب به انتخاب نشریه گاردین جزو ۱۰۰ کتاب برتر تاریخ بشریت برگزیده شده‌است.[۱]

باب های بوستان

[ویرایش]
برگه‌ای از بوستان سعدی نوشته شده در بخارا به سال ۱۵۳۹ میلادی. این اثر ارزشمند امروزه در موزه هنر نلسون اتکینز واقع در کانزاس سیتی در ایالات متحده نگاهداری می‌شود.

بوستان سعدی به ده باب تقسیم شده‌است:

  1. عدل
  2. احسان
  3. عشق
  4. تواضع
  5. رضا
  6. قناعت
  7. تربیت
  8. شکر
  9. توبه
  10. مناجات

ابواب بوستان در دیباچه بوستان سعدی:

یکی باب عدل است و تدبیر و راینگهبانی خلق و ترس خدای
دوم باب احسان نهادم اساسکه منعم کند فضل حق را سپاس
سوم باب عشق است و مستی و شورنه عشقی که بندند بر خود بزور
چهارم تواضع، رضا پنجمینششم ذکر مرد قناعت گزین
به هفتم در از عالم تربیتبه هشتم در از شکر بر عافیت
نهم باب توبه است و راه صوابدهم در مناجات و ختم کتاب

دیباچه بوستان سعدی

[ویرایش]
به نام خداوند جان آفرینحکیم سخن در زبان آفرین
خداوند بخشندهٔ دستگیرکریم خطا بخش پوزش پذیر
عزیزی که هر کز درش سر بتافتبه هر در که شد هیچ عزت نیافت
سر پادشاهان گردن فرازبه درگاه او بر زمین نیاز
نه گردن کشان را بگیرد به فورنه عذرآوران را براند به جور
وگر خشم گیرد ز کردار زشتچو بازآمدی ماجرا در نوشت
اگر با پدر جنگ جوید کسیپدر بی گمان خشم گیرد بسی
وگر خویش راضی نباشد ز خویشچو بیگانگانش براند ز پیش
وگر بنده چابک نباشد به کارعزیزش ندارد خداوندگار
وگر بر رفیقان نباشی شفیقبه فرسنگ بگریزد از تو رفیق

نمونهٔ اشعار بوستان سعدی

[ویرایش]
به مجنون کسی گفت کای نیک پیچه بودت که دیگر نیایی به حی؟
مگر در سرت شور لیلی نماندخیالت دگر گشت و میلی نماند؟
چو بشنید بیچاره بگریست زارکه ای خواجه دستم ز دامن بدار
مرا خود دلی دردمند است ریشتو نیزم نمک بر جراحت مریش
نه دوری دلیل صبوری بودکه بسیار دوری ضروری بود
بگفت ای وفادار فرخنده خویپیامی که داری به لیلی بگوی
بگفتا مبر نام من پیش دوستکه حیف است نام من آنجا که اوست

بوستان سعدی در زبان‌های دیگر

[ویرایش]

ترجمۀ ترکی تفتازانی

[ویرایش]

ولد چلبی به نسخه‌ای از ترجمۀ منثور بوستان سعدی به زبان ترکی اشاره کرده و آن را به تفتازانی منسوب کرده‌است.[۲]

ترجمه به زبان فرانسوی

[ویرایش]

گارسن دوتاسی (به فرانسوی: Garcin de Tassy)، نخستین کسی بود که در ۱۸۵۹ بوستان سعدی را به‌طور کامل به فرانسه برگرداند. پس از او مترجمان دیگری نیز این اثر را به فرانسه ترجمه کردند که از معروفترین آن‌ها می‌توان از ژان‌باتیست نیکولا (به فرانسوی: J. B. Nicolasباربیه دومنار (به فرانسوی: A. Barbier de Meynard) نام برد.[۳]

ترجمه به زبان آلمانی

[ویرایش]

بوستان سعدی برای نخستین بار در ۱۳۰ سال پیش و برای دومین بار و به‌طور کامل این روزها از سوی بنگاه انتشاراتی والشتاین در ۴۷۲ صفحه به زبان آلمانی نیز منتشر شده‌است. این کتاب با همکاری نشر حافظ و گوته در شهر بن آلمان انتشار یافته و جلال رستمی، سرپرست آن بوده‌است.

ترجمه به زبان کردی

[ویرایش]

بوستان سعدی توسط عبدالسلام مدرسی (خانی) با همان نام اصلی کتاب به شیوۀ شعر و با حفظ وزن به زبان کردی و گویش سورانی ترجمه شده است. این ترجمه در سال ۱۳۹۶ در ارومیه از طرف مؤسسه انتشاراتی حسینی اصل در هزار نسخه به چاپ رسیده است.[۴]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

پای‌نوشته‌ها

[ویرایش]
  1. «The top 100 books of all time». the guardian.
  2. Gibb، E J، ج۱، ص۲۰۱-۲۰۳، W، A History of Ottoman Poetry، Cambridge، ۱۹۸۴
  3. کتابشناسی ادبیات فارسی در زبان فرانسه، انتشارات سخن‌گستر و معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد مشهد، ۱۳۹۳، ص ۷۳–۷۶
  4. سعدی، شیخ مصلح‌الدین. ۱۳۹۶. بوستان سعدی، ترجمۀ عبدالسلام مدرسی (خانی)، ارومیه، مؤسسۀ‌انتشاراتی حسینی اصل، چاپ اول.

منابع

[ویرایش]

پیوند به بیرون

[ویرایش]