درگاه:ساسانیان
درگاه ساسانیان
شاهنشاهی ساسانی سومین شاهنشاهی ایران باستان تا پیش از حمله اعراب بود که توسط خاندان ساسانی از سال ۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی بر ایران‌زمین حکومت کرد. بنیان این دولت یکپارچه را اردشیر بابکان پایه‌ریزی کرد. شاهنشاهان ساسانی که ریشه‌شان از سرزمین پارس بود توانستند به مدت چهار سده افزون بر ایرانشهر، بر پهنه بزرگی از آسیای غربی چیرگی یابند و گستره قلمرو‌شان در اوج خود در زمان خسرو پرویز از چین تا مصر کشیده بود. در این دوره مزدیسنا تبدیل به دین رسمی ایران‌زمین شد. نام این دودمان از ساسان، جد اردشیر بابکان گرفته شده که او را از نوادگان داریوش سوم دانسته‌اند. ساسانیان هویت فرهنگی، نظامی و مذهبی ایرانشهر را نزدیک به چهارصد سال گسترش داده و مرزهای ایران را تا سال‌های پایانی برپایی‌شان، به گستره زمان شاهنشاهی هخامنشی نزدیک‌تر کردند. ایران در این دوران شاهد پادشاهان بزرگ و کشورسازی چون اردشیر بابکان، شاپور یکم، شاپور دوم، یزدگرد یکم، قباد یکم، خسرو انوشیروان و خسرو پرویز بود. شاهنشاهی ساسانی نخستین دولت در ایران بود که مفهوم ایرانشهر را به عنوان یک ایده سیاسی و فرهنگی برپا کرد. نوشتار برگزیده.jpg) کعبهٔ زرتشت یک بنای سنگی چهارگوش و پله‌داری در محوطهٔ نقش رستم در کنار روستای زنگی‌آباد شهرستان مرودشت استان فارس در ایران است. محوطهٔ نقش رستم علاوه بر بنای مذکور، یادمان‌هایی از ایلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را نیز در خود جای داده است. فاصلهٔ کعبهٔ زرتشت تا کوه، ۴۶ متر است و دقیقاً روبه‌روی آرامگاه داریوش دوم قرار دارد و شکلش مکعب مستطیل است و تنها یک در ورودی دارد. این بنا در دورهٔ هخامنشی ساخته شده و از نام بنا در آن دوران اطلاعی در دست نیست؛ اما در دورهٔ ساسانی آن را بُن خانک می‌نامیدند؛ نام محلی این بنا نیز، کُرنای‌خانه یا نقاره‌خانه بوده و اصطلاح کعبهٔ زرتشت در دوران اخیر و از حدود قرن چهاردهم میلادی به این بنا اطلاق شده است. دربارهٔ کاربرد این اتاقک، دیدگاه‌ها و تفسیرهای متفاوتی ارائه شده است و نمی‌توان هیچ‌کدام از آن‌ها را به قطعیت پذیرفت؛ چنان‌که برخی این برج را آتشگاه و آتشکده می‌دانند و معتقدند که این بنا، مکان روشن کردن آتش مقدس و محلی برای عبادت بوده است اما عده‌ای دیگر با ردّ آتشگاه بودن آن، این بنا را به دلیل شباهتش به آرامگاه کورش بزرگ و زندان سلیمان (پاسارگاد) و برخی از آرامگاه‌های لیکیه و کاریا، آرامگاه یکی از شاهان یا بزرگان هخامنشی می‌دانند و برخی دیگر از ایران‌شناسان این اتاقک سنگی را بنایی برای نگهداری اسناد و کتابهای مقدس دانسته‌اند اگرچه اتاقک کوچک کعبهٔ زرتشت برای نگاهداری کتابهای دینی و اسناد شاهی بسیار کوچک به نظر می‌رسد. البته نظریات دیگری همچون معبدی برای ایزد آناهیتا یا تقویم آفتابی هم ذکر شده است که کمتر مورد توجه هستند. بر بدنهٔ شمالی، جنوبی و خاوری این برج، سه کتیبه به سه زبان پهلوی ساسانی، پهلوی اشکانی و یونانی در دورهٔ ساسانیان نوشته شده است که یکی به شاپور یکم ساسانی و دیگری به موبد کرتیر تعلق دارند. این بنا امروزه بخشی از محوطهٔ نقش رستم است و در اختیار سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران قرار دارد که از طریق جادهٔ شیراز به اصفهان قابل دسترسی است و دسترسی محلی آن از طریق جادهٔ قدیمی حاجی‌آباد-زنگی‌آباد و جادهٔ تخت جمشید-نقش رستم امکان‌پذیر است. افراد سرشناسرستم فرخزاد سپه‌سالار کل سپاه ایران در زمان پادشاهی ساسانیان بود. باستان گرایان ایران او را بزرگترین قهرمان ملی خود در قرن هفتم میلادی می‌دانند که در پایان حکومت ساسانیان حکومت خراسان را نیز در دست داشت. رستم فرخزاد در سال‌های بعد قهرمان فردوسی در شاهنامه بود. گفتارود‌ها
— فردوسی نوشتارهای برگزیدهنگارهٔ برگزیده تاق کسری بقایای تالار بزرگ عهد ساسانی در تیسفون در عراق کنونی می‌باشد که جزء کاخ سلطنتی بزرگ معروف به ایوان کسری بوده‌است. شاهان ساسانی شاپور یکم پادشاه قدرتمند قرن سوم میلادی و نویسنده کتیبه‌های صخره‌ای متعدد و کعبه زرتشت است. شاپور یکم پسر اردشیر یکم و بانو می‌رود بود.اردشیر او را آرامترین، باهوش‌ترین، شجاع‌ترین و تواناترین فرزندش تشخصیص داد و در مجمع نجیب‌زادگان، کاندید جانشینی‌اش کرد. او در کتیبه اعطای نشان در نقش رستم و فیروزآباد اردشیر یکم به عنوان وارث نمایان است. فرهنگ و هنر سازه‌های آبی شوشتر در دوران ساسانیان، جهت بهره‌گیری از نیروی آب به‌عنوان محرک آسیاب‌های صنعتی ساخته شده‌است. در این مجموعه بزرگ، ساختمان آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها و تونل‌های عظیم هدایت آب و سیکا که محلی جهت استراحت و تفریح است قابل توجه و جالب هستند. در سفرنامه مادام ژان دیولافوآ باستان‌شناس نامدار فرانسوی از این محوطه به عنوان بزرگترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی یاد شده‌است.سازه‌های آبی شوشتر با عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسیده است. پایتخت‌ها تیسفون یا تیسپون (به پارسی میانه: 𐭲𐭩𐭮𐭯𐭥𐭭، به سُریانی: ܩܛܝܣܦܘܢ، قطیسفون) شهری باستانی، واقع در کرانهٔ شرقی رود دجله، در حدود ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی بغداد در کشور عراق امروزی بود. این شهر برای بیش از ششصد سال پایتخت سلطنتی ایران باستان در دوران شاهنشاهی اشکانی و ساسانی بود تا اینکه در سال ۶۳۷ میلادی و در جریان سقوط تیسفون به دست اعراب مسلمان افتاد. تیسفون در دوران اشکانی به‌عنوان پایتخت غربی ایران در منطقهٔ میان‌رودان ساخته شد و در دوران ساسانیان ارزش خود را به‌عنوان مرکز نیروی سیاسی و اقتصادی نگه داشت. پس از حمله اعراب به ایران، شهر تیسفون به تاراج رفت و رفته‌رفته شهری متروکه گشت. شهر تیسفون خود متشکل از هفت شهر بود و به همین دلیل، ساکنان آرامی‌ها و عرب در عراق، شام و شبه‌جزیره عربستان به آن «مدائن» (به معنی شهرها) می‌گفتند. این شهرها عبارت بودند از: تیسفون، اسپانبر، وه اندیو خسرو، وه اردشیر، درزنیدان، ساباط یا والاش‌آباد و ماحوزا. گوناگونآنچه می‌توانید انجام دهید
سراسرنماردههاموضوعاتشاهنشاهی ساسانی • فهرست نبردهای شاهنشاهی ساسانی • گاه‌شمار ساسانیان • ساسانیان (شاهنامه) • خاندان ساسانی • خط پهلوی • زبان پارسیگ • منبع‌شناسی تاریخ ساسانی • سکه‌های ساسانی • هنر ساسانی • ارتش ساسانی • هفت خاندان ممتاز ساسانی • دین در دوران ساسانی • فهرست شاهان ساسانی • معماری ساسانی • شهرسازی ساسانی • شهرهای ساسانی • ضرابخانه‌های ساسانی • زنان در شاهنشاهی ساسانی درگاه‌های وابستهدر دیگر پروژه‌های ویکی‌مدیا |
.svg)
.svg)
.svg){kind=small}
