استان اصفهان
این مقاله نیازمند تمیزکاری است. لطفاً تا جای امکان آنرا از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این برچسب را بردارید. محتویات این مقاله ممکن است غیر قابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد. |
استان اصفهان از استان‌های مرکزی ایران است که مرکز آن، شهر اصفهان است. این استان ششمین استان پهناور و سومین استان پرجمعیت ایران است و جایگاه نخست شهرنشینی را در کشور دارد. این استان با گستره‌ای نزدیک به ۱۰۶۷۸۶ کیلومترمربع میان ۳۰ درجه و ۴۳ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۲۷ دقیقه عرض شمالی خط استوا و ۴۹ درجه و ۳۶ دقیقه تا ۵۵ درجه و ۳۱ دقیقه طول شرقی نصف‌النهار گرینویچ، واقع شده‌است. استان اصفهان بیشترین استان‌های همسایه را در کنار خود دارد که از شرق با استان‌های یزد و خراسان جنوبی، از شمال با استان‌های سمنان، قم و مرکزی، از غرب با استان‌های لرستان و چهارمحال و بختیاری، از جنوب با استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و فارس همسایه است. از نظر طبیعی نیز استان به دشت کویر در شرق و شمال، رشته‌کوه‌های زاگرس در غرب و جنوب بسته شده‌است که این موقعیت طبیعی، از یک سو چارچوب‌هایی و از سوی دیگر پتانسیل‌ها و برتری‌هایی را برای استان فراهم نموده‌است.[۱۲][۱۳]
استان اصفهان | |
|---|---|
 نقشه | |
 نشان | |
 | |
| کشور | ایران |
| منطقه | ۲ |
| تأسیس | ۱۳۱۶ |
| تعداد شهرستانها | ۲۹ |
| حکومت | |
| • نوع | مرکز |
| • نهاد | |
| • استاندار | مهدی جمالی‌نژاد[۱] |
| مساحت | |
| • کل | ۱۰۷۰۲۷ کیلومتر مربع (۴۱۳۲۳ مایل مربع) |
| ارتفاع | ۱۵۰۰ متر (۴۹۰۰ فوت) |
| جمعیت (۱۳۹۵) | |
| • کل | ۵۱۲۰۸۵۰ نفر[۲][۳] |
| اهلیت‌نام | اصفهانی |
| منطقهٔ زمانی | یوتی‌سی +۰۳:۳۰ (ساعت رسمی ایران) |
| کد منطقه | ۰۳۱ |
| کد ایزو ۳۱۶۶ | IR-10 |
| پلاک خودرو | فهرست پلاک وسایل نقلیه استان |
| زبان اصلی | فارسی |
| شاخص توسعه انسانی | ۰/۸۳۰[۴] بسیار بالا · سوم[۵] |
| زبان‌های رایج | زبان‌های ایران مرکزی[۶] راجی،[۷][۸] ترکی،[۹]، ارمنی، عبری و گرجی[۱۰][۱۱] |
| وبگاه | ostan-es |
اصفهان قطب تولید قهوه، آهن، فولاد، طلا و همچنین صنایع دستی در ایران است.[نیازمند منبع]
.jpg)
آمار
ویرایشجمعیت
ویرایشبر پایه داده‌های دستامده از سرشماری عمومی نفوس و مسکن در دوره‌های گذشته، جمعیت استان اصفهان در سال ۱۳۵۵، نزدیک به ۲ میلیون نفر بوده‌است که با رشدی فزآینده به ۶ میلیون نفر در سال ۱۳۹۵ رسیده‌است. کاوش آمار جمعیتی استان هنگام بازهٔ زمانی ۱۳۵۵ تا ۱۳۹۵، نشان می‌دهد نرخ شهرنشینی در استان اصفهان به پیروی از کشور از رشد چشمگیری برخوردار بوده است و به پیروی از الگوی رشد جمعیتی در کشور در استان اصفهان نیز شهرنشینی با افزایش رشد روبه‌رو بوده‌است که این افزایش همراه با کاهش روند رشد روستا نشینی در استان همراه بوده است به‌گونه‌ای که از ۳۷ درصد در سال ۱۳۵۵ به ۱۲ درصد در سال ۱۳۹۵ رسیده است.[۱۴] در این باره باید گفت گسترش گستره شهرها، تبدیل روستاها به شهر و ایجاد شهرهای نو مایه تغییرات گسترده‌ای در گذشت ۶۰ سال گذشته در نظام سکونتگاهی استان اصفهان شده است.[۱۵]
منابع طبیعی و محیط‌زیست
ویرایش
نزدیک به ۳۳ درصد از گستره استان را بیابان تشکیل می‌دهد[۱۲] و ۱۰ درصد از بیابان‌های ایران در استان اصفهان است که بخش بزرگ آن را شهرستانهای شهرضا، نائین، ورزنه، نجف آباد، اردستان، نطنز، آران و بیدگل، کاشان، خمینی‌شهر و اصفهان شامل می‌شود. البته بخشهای از این استان کوهستانی بوده و دارای آب و هوای معتدل است. از مهم‌ترین شهرستانهای کوهستانی این ناحیه می‌توان از شهرستان گلپایگان، خوانسار، فریدن، فریدونشهر، سمیرم، دهاقان، چادگان، تیران، کرون، بویین و میاندشت نام برد. گستره جنگل‌های استان ۴۱۲ هزار هکتار است که از این میزان ۳۴۷ هزار هکتار آن اعم از بیابانی و غیربیابانی دست‌کاشت است و مابقی یعنی ۶۵ هزار هکتار جنگل‌های زاگرس هستند.[۱۲] پوشش جنگلی ناحیه زاگرسی بیشتر در جنوب و جنوب غرب استان و در ۲ شهرستان فریدونشهر و سمیرم واقع شده اما ناحیه جنگلی ایران و توران در استان اصفهان به گونه پراکنده در شرق، شمال، شمال شرقی و منطقه مرکزی استان واقع شده که سطح زیادی از استان را شامل می‌شود این جنگل‌های پراکنده بیشتر در شهرستانهای کاشان، نطنز، آران و بیدگل، لنجان، دهاقان و نایین واقع شده‌اند.[۱۶]
حوضه‌های آبریز استان اصفهان شامل حوضه‌های آبریز کارون، گاوخونی، دریاچهٔ نمک، کویر ریگ زرین و کویر مرکزی است (دو حوضهٔ آبریز ابرقو-سیرجان و مهارلو–بختگان گستره بسیار ناچیزی را از استان به خود اختصاص می‌دهند).[۱۴] بر پایه داده‌های موجود، ۷ رود دائمی (مرغاب کرون، زایندهرود، ماربر، گلپایگان، آب ونک، وهرگان، گوکان و سمیرم)، ۲۱۸ رود فصلی، ۸٬۸۱۶ چشمه، تعداد ۴۷٬۸۴۷ چاه عمیق و نیمه‌عمیق مجاز، تعداد ۴٬۰۵۱ رشته قنات و ۷ سد شامل یک سد بتنی (سد زایندهرود) و ۶ سد خاکی (حنا، کمانه، خمیران، آغچه، قره‌قاچ و گلپایگان) در استان اصفهان وجود دارد.[۱۲]
مناطق تحت مدیریت ادارهٔ کل حفاظت محیط زیست استان شامل مناطق چهارگانهٔ سازمان حفاظت محیط‌زیست با گستره ۹۷۶٬۰۰۰ هکتار (۲ پارک ملی، ۴ پناهگاه حیات وحش و ۴ منطقه حفاظت شده) یعنی بیش از ۹ درصد گستره استان، ۱۲ منطقه شکار-ممنوع با گستره ۱/۰۸۰/۰۰۰ هکتار و یک تالاب بین‌المللی با گستره ۶۳/۰۰۰ هکتار است.[۱۲] استان اصفهان به لحاظ موقعیت جغرافیایی و اقلیمی و واقع شدن در فلات مرکزی ایران دارای تنوع گونه‌ای ویژه‌ای است. وجود گونه‌های گوناگون در رده‌های انبوه جانوری و گیاهی در زیستگاه‌های گوناگون استان دلالت بر همین موضوع دارد. بر پایه گاوش‌ها و پژوهشهای روی داده تا کنون در استان اصفهان بیش از ۲۰۰۰ گونه گیاهی مربوط به نزدیک ۷۰۰ جنس و در چارچوب ۱۳۰ خانواده شناسایی شده است. از این تعداد ۳۵۰ گونه دارویی، ۴۵ گونه ویژه، ۵۴ گونه آسیب‌پذیر، ۱۶ گونه کم‌یاب و ۱۹ گونه دیگر هستند. از گونه‌های گیاهی در معرض انقراض می‌توان به زرین‌گیاه (Deracocephelum otschyi) اشاره نمود. در استان اصفهان ۴۸۵ گونه مهره‌دار شامل ۶۳ پستاندار، ۲۹۶ پرنده، ۴۰ گونه خزنده ۸ گونه دوزیست و ۴۱ گونه ماهی شناسایی گردیده است. بر پایه فهرست اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت از گونه‌های جانوری حیات وحش استان تعداد ۱۸ گونه شامل ۵ گونه پستاندار، ۸ گونه پرنده، یک گونه خزنده، و ۴ گونه ماهی در زمره گونه‌های در معرض تهدید هستند. بر پایه سرشماری پستانداران در سال ۱۳۹۴ جمعیت ۳ گونه کل و بز، قوچ و میش و آهوی ایرانی در مناطق چهارگانه استان بالغ بر ۲۵۰۰۰ رأس گزارش شده است. همچنین، تعداد ۹۱۶۴ قطعه پرنده در سرشماری پرندگان آبزی و کنار آبزی در سال ۱۳۹۴ شمارش گردیده است.[۱۲] در حال حاضر مجموع گستره مناطق حفاظت‌شده استان بیش از ۲ میلیون هکتار است که این مقدار حدود ۲۰ درصد از گستره استان اصفهان را شامل می‌شود.[۱۷]
تاکنون نزدیک به ۱۷۰۰ کوره فعال آجر در سطح کشور، نزدیک به ۴۵۷ واحد آن در سطح استان اصفهان مستقر هستند. ظرفیت تولید سالانه این واحدها ۱۰ میلیون تن و رُس مورد نیاز برای این مقدار تولید نیز ۱۰ میلیون تن در سال است. قسمت عمده‌ای از این تعداد واحد در محور شرق، شمال شرقی و شمال اصفهان متمرکز می‌باشند که باعث افزایش بار آلودگی و پدیده گرد و غبار هوای شهرستان اصفهان می‌شوند. برداشت رس از زمین‌ها در سالیان گذشته افزون بر ویران چشم‌انداز و ایجاد گودال‌هایی تا عمق بیش از ۱۰ متر، شرایط را جهت ایجاد کانون‌های محلی گرد و غبار فراهم نموده‌است.[۱۲]
کشاورزی
ویرایشاستان اصفهان در سال ۱۳۹۷ در بخش کشاورزی با داشتن نزدیک به ۵۶۸ هزار هکتار زمین کشاورزی و ۶ میلیون واحد دامی در مجموع نزدیک به ۵/۷ میلیون تن تولید محصولات کشاورزی داشته که نزدیک به ۵ درصد از تولیدات کشاورزی کشور را تشکیل می‌دهد.[۱۸] این استان در ساخت گلخانه جایگاه نخست در کشور را دارد اما از نظر سطح گلخانه‌ها در جایگاه سوم است.
بهداشت و سلامت
ویرایشکل بیمارستان‌های استان اصفهان ۶۲ بیمارستان است که ۵۴ بیمارستان زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و ۸ بیمارستان زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی کاشان هستند.[۱۲] استان اصفهان از لحاظ ارائه خدمات درمانی، استان‌های همسایه یعنی یزد، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، فارس و برخی اتباع خارجی را تحت پوشش داشته و به عنوان قطب خدمات درمانی برای منطقه محسوب می‌گردد.[۱۴]
میراث فرهنگی
ویرایشدر فهرست میراث جهانی یونسکو از میان ۲۶ مکان ثبت شده از ایران، ۴ مورد شامل میدان نقش جهان، باغ ایرانی (باغ چهلستون و باغ فین کاشان)، مسجد جامع اصفهان و قنات‌ها (مزدآباد میمه، وزوان در بخش میمه و قنات دوطبقه اردستان) در استان اصفهان هستند. همچنین تعداد آثار تاریخی شناسایی شده در استان ۲۲۱۱۱ مورد و تعداد آثار ثبت شده تاریخی استان تا پایان سال ۱۳۹۴ در فهرست آثار ملی ۱۷۳۱ اثر می‌باشد. در استان اصفهان تعداد ۲۴ موزه شامل موزه‌های محلی، استانی دولتی یا مشارکتی وجود دارد که در آنها حدود ۲۱ هزار شیء تاریخی نگهداری می‌شود. در استان اصفهان ۵۴۸ محوطه و منطقه باستانی با وسعت و قدمت مختلف وجود دارد.[۱۴]
از رسوم خاص مراسم نخل‌گردانی یا نخل بندان، مراسم چاووشی، مراسم دعای باران، مراسم ماه رمضان، مراسم عید نوروز و سیزده نوروز، مراسم گلاب‌گیری کاشان و قمصر و نیاسر، مراسم مشهد اردهال یا مشهد قالی‌شویی، مراسم لایروبی قنات، جوی کنی، و برداشت محصول، غوره گ‌چینی، پنبه‌چینی، زنان چادرسفید ورزنه، میوه‌چینی و غیره، نشاکاری نهال‌کاری، بیل‌زنی، ساختن بند و سد، ساختن قنات و بقیه است.[۱۹]
برخی از مکانهای باستانی استان عبارتند از:[۲۰]
- تپه آشنا در چادگان (هزاره چهارم ق. م)
- تپه باستانی اریسمان در شهرستان نطنز
- تپه سیلک کاشان (اولین تمدن یکجانشینی و شهرنشینی جهان)
- تپه سبا در ورزنه
- تپه گورتان اصفهان
- تپه باستانی گزبرخوار
- تپه و قلعه وداغ گلپایگان مربوط به دوره مادها
- تپه چغا حسن در گلپایگان (هزارهٔ ششم ق. م)،
- نپه تلشاهی سمیرم
- تپه جوزک تیران وکرون (هزارهٔ سوم ق. م)،
- تپه‌های ننادگان
- سنگ‌نگاره‌های تیمره گلپایگان از هزاره پنجم پیش از میلاد تا دوران اسلامی
- غار های قلعه بزی مبارکه
استان اصفهان، ۱۰ میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار وسعت دارد.[۲۱]
توپوگرافی
ویرایشپوشش گیاهی
ویرایش
سه میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار بیابان و ۱۰۰ هزار هکتار جنگل است که از نوع درختانی از نوع بلوط، بنه، بادام، داغداغان، گردو و ارس است. همچنین ۳۰۷ هزار هکتار پوشش گیاهی جنگلی دست‌کاشت در مناطق بیابانی استان در شهرستانهای نطنز، اردستان، برخوار، اصفهان، نائین، ورزنه، خور و بیابانک، کاشان و آران و بیدگل است.[۲۱]
گیاهان و جانوران
ویرایشاز عمده‌ترین گیاهان دارویی زراعی استان اصفهان پس از گل محمدی و زعفران، می‌توان به بابونه، آلوئه ورا، کاسنی، رازیانه، زیره سبز، به لیمو، مریم گلی، بادرنجویه و نعناع فلفلی اشاره کرد.[۲۲] از گیاهان که در مراتع و منابع طبیعی اصفهان می‌روید می‌توان کرفس کوهی، زرین گیاه، آویشن دنایی، موسیر، باریجه و آنغوزه را نام برد.[۲۳] از گونه‌های موجود در مناطق حفاظت شده، پارک‌ها، پناهگاه‌ها و مناطق شکار ممنوع پستانداران مثل، قوچ، میش، پلنگ، خرس قهوه ای، کفتارراه راه، گرگ، شغال، روباه و پرندگانی مانند عقاب، شاهین، کرکس، کبک، تیهو و خزندگانی مانند انواع مارها، سوسمارها و لاک پشت زندگی می‌کنند. همچنین، از نظر زندگی گیاهی انواع گیاهان علفی مانند درمنه، بوته‌های مختلف به ویژه گون، درختانی مانند تاغ، گز، بادام کوهی و انواع گیاهان دارویی به‌طور عمده دیده می‌شود.
- منطقه شکار ممنوع کهیاز - کوه‌ها و دشتهای اطراف کهیاز و سیاه کوه زیستگاه هوبره (جاندار گونه در خطر انقراض)
- منطقه شکار ممنوع کرکس،
- منطقه شکار ممنوع حنا،
- منطقه شکار ممنوع عباس‌آباد- زیستگاه گونه‌های منحصر به فرد ناحیه بیابان یوزپلنگ ایرانی، گربه شنی، روباه شنی و گربه وحشی کاراکال
آب‌وهوا
ویرایش
_khafr_village_In_iran-_Isfahan_Province_28.jpg)
تفاوت ارتفاعات مناطق مختلف استان از سطح دریا موجب تنوع آب و هوا (بارندگی، درجه حرارت، رطوبت نسبی و غیره) در استان گردیده‌است. به‌طور کلی استان دارای سه نوع آب‌وهوا به شرح زیر است:
- آب‌وهوای بسیار خشک تا خشک گرم، شامل قسمت اعظم استان از جمله نواحی پست شرقی و دشتهای مرکزی و شمال‌شرقی استان.
- آب‌وهوای نیمه‌مرطوب تا مرطوب سرد، شامل نواحی مرتفع غربی و جنوبی استان.
- آب‌وهوای نیمه‌خشک، شامل نواحی مرتفع مرکزی و شمالی استان.
کوه‌های زاگرس در قسمت غرب، مانع نفوذ رطوبت به نواحی مرکزی و شرق استان است، از طرفی وجود نواحی پست و کویری شرق استان هوای بخش وسیعی از استان را تحت تأثیر می‌گذارد.
متوسط بارش سالیانه استان ۱۶۰ میلیمتر و متوسط بارش شهر اصفهان حدود ۱۲۰ میلیمتر است. تنوع رژیم حرارتی در استان تحت تأثیر مناطق کوهستانی و کویری و وزش بادهای غربی است به طوری که میانگین درجه حرارت سالانه در مناطق غرب و جنوب به حدود ۴ درجه سانتیگراد می‌رسد. در بین مناطق استان، خور با میانگین دمای سالانه ۱۹/۵ درجه سانتیگراد گرمترین و بوئین میاندشت با دمای میانگین سالانه ۱۰/۶ درجه سانتیگراد سردترین منطقه استان اصفهان است.[۲۴]
کل آب مصرفی در استان اصفهان برابر با ۳/۷ میلیارد متر مکعب است که از این مقدار ۹۱ درصد در بخش کشاورزی، ۶ درصد در شهرها و روستاها و حدود ۳ درصد در بخش صنعت استفاده می‌شود. ۷۲ درصد کل آب مورد مصرف از منابع زیر زمین تأمین می‌شود.[۲۵]
آلودگی خاک کشاورزی
ویرایشآلودگی خاک کشاورزی ناشی از آفتکش و سموم در کانال‌های بتنی و زه‌کشی مثل رودشتین و سگزی صورت می‌گیرد.[۲۶]
شرق اصفهان بیشترین موارد ابتلا به بیماری سالک را دارد.[۲۷]
آلودگی هوا
ویرایشبیش از ۴۳ شهرک و مجتمع صنعتی بزرگ و کوچک و بیش از ۳۰ واحد صنعتی بزرگ مانند فولاد، ذوب آهن، پتروشیمی، نیروگاه، پالایشگاه، سیمان، پلی‌اکریل و … در این استان فعال است. تصفیه‌خانه فاضلاب، کوره‌های آجرپزی و کوره‌های تولید گچ، کارخانهٔ قند، سیمان در محدوده شهری و سکونتگاه هستند و از فناوری قدیم استفاده می‌کنند، ۶۰۰ هزار واحد مسکونی از سوخت فسیلی استفاده می‌کنند. بیش از یک میلیون خودرو در شهر اصفهان و پیرامون تردد می‌کنند (۶۰ درصد آلودگی هوا)، و از سوخت غیراستاندارد و تکنولوژی استاندارد مصرف سوخت کهنه استفاده می‌کنند.[۲۸]
تقسیمات استانی
ویرایششهرها و شهرستانها
ویرایشآمار نشان می‌دهد شهرستان نائین با گستره ۲۵۱۲۳ کیلومتر مربع گسترده‌ترین و شهرستان خمینی‌شهر با گستره ۱۸۱ کیلومتر مربع کوچک‌ترین شهرستان استان است. از لحاظ مسافت نیز مرکز شهرستان خمینی‌شهر و مرکز شهرستان فلاورجان با حدود مسافت ۱۵ کیلومتر تا مرکز استان نزدیک‌ترین و مرکز شهرستان خور و بیابانک با مسافت نزدیک‌به ۳۹۱ کیلومتر دورترین شهرستان دربرابر به مرکز استان است.[۱۴]
روی‌هم رفته سازگان رده بندی شهرهای استان اصفهان به این گونه است که پس از کلان‌شهر اصفهان به عنوان شهر سطح اول و سپس شهرهای کاشان،نجف آباد،خمینی شهر،فلاورجان ، فولادشهر ، گلپايگان و نائین در سطح دوم و شهرهای زرین شهر ، شهرابریشم، مبارکه، شهرضا، چادگان و شاهین شهر در سطح سوم و دیگر شهرهای استان در سطوح چهارم و پنجم قرار دارند.[۱۵]
|
تاریخ و هنر
ویرایشپیشینه زندگی انسان در استان اصفهان به بیش از ۴۲ هزار سال پیش می‌رسد.[۲۹]
استان اصفهان یکی از بزرگ‌ترین مراکز تولید گونه‌های گوناگون صنایع دستی ایران به‌شمار می‌رود. این استان از دیرباز گهوارهٔ هنرهای زیبا و صنایع دستی بوده‌است. تزئینات آجری، کاشی کاری، گچ بری و انواع خط در بناهای باستانی اصفهان، از قرن‌ها پیش تا دوره معاصر، بر کناره‌های مناره‌ها و میان و بیرون مسجدها، قصرها و هنرهای زری دوزی و قلم کاری، ترمه و نقره‌کاری و زرنگاری و رونویسی کتاب‌های گوناگون، قرآن و قطعات نگارگری و نقاشی جملگی به مرکزیت هنری اصفهان گواهی می‌دهند.
سیم‌کشی، زرکشی، زربافی، گلابتون دوزی، منبت گلپایگان، پولک‌دوزی، زنجیره‌بافی، قالی‌بافی و نساجی از صنایع دستی رایج اصفهان است. این صنایع در دوران شاهان صفوی رواج فراوان داشت. در دوران قاجاریه، بازار صنایع دستی در اصفهان از رواج افتاد؛ ولی پس از انقلاب مشروطه باز گسترش یافت. روی‌هم رفته طرح و نقش عموم دست ساخته‌های اصفهان اعم از فرش و قلمکار و ظروف قلم‌زنی و کاشی، دوختنی‌های روی پارچه تحت تأثیر طرح‌های تزئینی دوران صفویه قرار دارد و طراحان اصفهان، به نسبت قدرت درک و مهارت خود از آثار قدیمی برمی‌گیرند و با خلاقیت خود، آنها را زیباتر می‌سازند. از مهم‌ترین لباس سنتی مردم: ابیانه، چادر سفید ورزنه است.
بازی‌های دسته جمعی شامل بازی یه قل دو قل، تخم مرغ بازی، الک دولک، گرگم و گله می‌برم، هفتسنگ، طنابکشی و … هستند. بقیه آثار فرهنگی استان شامل موسیقی و ساخت آلات موسیقی، سبک معماری، بافتن فرش دستباف، گلیم و عبا، پارچه‌های نخی تهیه سفال و کاشی و سوغات منحصر به فرد است. افسانه‌ها و حکایتهای محلی از جمله ماه‌پیشونی، کلاغ و روباه، هفت در و نمکی، کاوه آهنگر، در مناطق مختلف نقل می‌شود. در مناطق مختلف استان اصفهان، لالایی و دوبیتی‌های محلی، به طور خودجوش توسط زنان و مردان سروده شده است. نمایش‌های محلی شامل تعزیه و روضه محرم، شمایل گردانی، نقالی و پرده خوانی پهلوانی و حماسی و مذهبی بوده است.[۳۰]
مردم‌شناسی و فرهنگ
ویرایشجمعیتشناسی
ویرایشبه ترتیب بیشترین مهاجران به استان از استان تهران ۲۲ درصد، خوزستان ۲۱ درصد، فارس ۷ درصد و لرستان ۴ درصد بوده است. خارج‌شدگان از استان نیز ۳۵ درصد به تهران، ۹ درصد خوزستان، ۸ درصد به چهارمحال و بختیاری، ۷ درصد به فارس و ۴ درصد به یزد بوده است. در فاصله سال‌های ۸۵–۱۳۷۵، شهرستان برخوار و میمه بیشترین مهاجرپذیری را داشته‌اند. مناطق کوهستانی فریدن و فریدونشهر مهاجر فِرست بوده‌اند.
نرخ باروری عمومی در استان کاهش یافته و به عدد ۱٫۴ رسیده است.[۳۱] عشایر استان اصفهان برپایه آمار سال ۱۳۸۷ با جمعیتی بالغ بر ۹۶۰۵ خانوار و ۵۲۹۸۴ نفر از سه ایل بختیاری، قشقایی و عرب نصرآباد (جرقویه) تشکیل شده‌اند که با داشتن ۱۲۷۶۰۰۰ رأس دام از ۴/۱ میلیون هکتار چراگاه‌ها استان بهره‌برداری می‌کنند.[۳۲]
- جدول رشد
| سال | جمعیت -هزار نفر | نسبت جنسیت | میانگین سن | میانگین رشد سالی |
|---|---|---|---|---|
| ۱۳۸۵ | ۴۵۵۹ | ۱۰۵ | ۲۶/۴ | |
| ۱۳۹۰ | ۴۸۲۶ | ۱۰۴/۸ | ۲۹ | ۱/۱۴ |
| ۱۳۹۵ | ۵۱۱۴ | ۱۰۴/۶ | ۳۱/۷ | ۱/۱۷ |
| ۱۴۰۰ | ۵۳۷۱ | ۱۰۴/۴ | ۳۴/۵ | ۱/۰۰ |
| ایل | ییلاق | قشلاق |
|---|---|---|
| بختیاری | فریدونشهر، داران، چادگان، بوئین میاندشت | استان خوزستان |
| قشقایی | سمیرم، شهرضا، دهاقان | استان فارس |
| عرب جرقویه | استان فارس، اصفهان | شهرستانهای جرقویه و آباده |
قومیت و زبان
ویرایش
بیشتر مردم استان اصفهان را فارس‌ها تشکیل می‌دهند. قوم‌های مختلف دیگری چون: ترک‌های قشقایی، لرهای بختیاری ، ارمنی‌ها، کُردستانی‌ها، گرجی‌ها، یهودی‌ها و مازندرانی ها و گیلک ها و عشایر عرب جرقویه، گبرها (نایین، اردستان، نطنز، میمه، برخوار) در این استان ساکن هستند.
فارس‌ها: بزرگ‌ترین گروه قومی استان اصفهان هستند که در دشتهای استان ساکن هستند. فارس‌ها حدود ۹۰ درصد از جمعیت استان اصفهان را شامل می‌شوند. در استان اصفهان لهجه‌های گوناگونی از زبان فارسی به چشم می‌خورد مانند:
۱- گویش نواحی شرقی استان همچون شهرستانهای نائین و مناطق شرق شهرستان اصفهان (شامل شهرستانهای کوهپایه، جرقویه، ورزنه، رودشت، جلگهٔ رودشت غربی) نطنز، اردستان، گزبرخوار، خوانسار و گلپایگان که به گویش فارسی پهلوی یا تاتی معروف است و تا جایی شبیه به مردم یزد و زرتشتیان یزد است.
۲-لهجهٔ مردم اصفهان، خمینی‌شهر و فلاورجان که به لهجهٔ اصفهانی شهرت دارد (واژگان به گونه کشیده ادا می‌شوند).
۳-لهجهٔ مردم نجف‌آباد، مبارکه، لنجان، شهرضا و دهاقان که به لحاظ واژگان و آوا شبیه به لهجهٔ اصفهانی است. روی‌هم رفته فارس‌ها در نزدیک به ۹۰ درصد جمعیت استان اصفهان را تشکیل می‌دهند. این آمار برابر پژوهش سال ۱۳۸۹ تأیید شده است.[۳۳][۳۴]
ایل قشقایی: به‌گونه بومی و بخش چشمگیری از جمعیت شهرستانهای سمیرم، شهرضا، دهاقان و نیز جمعیت‌های کمتری در دیگر شهرستانهای استان مانند مبارکه، اصفهان، شاهین‌شهر و میمه و ... را تشکیل می‌دهند. همچنین عشایر قشقایی ییلاق خود را در سه شهرستان سمیرم، شهرضا و دهاقان در استان اصفهان و قشلاق را در استان فارس سپری می‌کنند.[۳۵] همچنین گروه‌های دیگری از ترک‌ها در استان مانند شهرستانهای چادگان و فریدن هستند و گویش‌شان به ترکی قشقایی بسیار نزدیک است.
لر زبانان: بختیاری‌های بومی استان بخشی از جمعیت شهرستانهای فریدونشهر، داران، چادگان و بوئین و میاندشت را شامل می‌شوند. اما بخش بزرگی از بختیاری‌ها نیز از چهارمحال و بختیاری و خوزستان به استان اصفهان مهاجرت کرده‌اند. به عنوان مثال، در دورهٔ آماری ۱۳۸۵–۱۳۹۰، نزدیک ۵۶٫۶ درصد مهاجرانی که استان چهارمحال و بختیاری را ترک کرده‌اند، مقصدشان استان اصفهان بوده‌است.[۱۲] مهم‌ترین دلیل مهاجرت بختیاری‌ها به استان اصفهان کار در مراکز صنعتی است.[۳۶]
ارمنی‌ها: ارمنی‌ها را در زمان صفویه را به اصفهان و به ویژه مناطق فریدن و فریدونشهر کوچاندند. ارمنی‌ها از گذشته تا به امروز نقش پر رنگی را در شهر اصفهان داشته‌اند و نمونه‌های بارز حضور پر رنگ‌شان، کلیسای وانک و بسیاری از تعمیرگاه‌ها در شهر اصفهان است. امروزه بیشتر ارمنیان فریدن و به ویژه روستای خویگان علیا در فریدونشهر که زمانی بزرگ‌ترین روستای ارمنی‌نشین ایران بوده به اصفهان و در منطقه‌ای به نام جلفا زندگی می‌کنند.
کُردستانی‌ها: کُردها در شهرهای اصفهان، گلپایگان، کاشان و همچنین نایین زندگی می‌کنند. آنها منسوب به استان کُردستان هستند و در زمان پهلوی اول به استان‌های اصفهان و یزد کوچانده شدند. [۳۷][۳۸]
گرجی‌ها: گرجی‌ها نیز همانند ارمنی‌ها در زمان شاه عباس یکم از قفقاز به استان اصفهان کوچانده شدند. آنان نخست در شهر تازه بنا شدهٔ نجف‌آباد سکنا گزیدند سپس به دلیل ناسازگاری با آب و هوای نجف‌آباد و دلایل دیگر به فریدن و فریدونشهر رفتند. امروزه زبان و نوشتن گرجی در فریدونشهر آموزش داده می‌شوند.
- نظرسنجی سال ۱۳۸۹
در پژوهشی که به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۱۳۸۹ انجام شد و برپایه یک پژوهش میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و نزدیک به ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظرسنجی نمونه‌گیری شد در این استان به گونه زیر بود:
جاها و مکانهای گردشگری
ویرایشآتشگاه دژ ماربین، ساروبه، مشهد کاوه، کهندژ، تپه اشرف نمونه آثار جامانده از پیش از اسلام است.[۴۰]
جلفای نو و کلیساهای آن (کلیسای بیت اللحم، کلیسای مریم و هاکوپ، کلیسای گئورگ مقدس اصفهان و …)
مسجد شاه اصفهان (مسجد جامع عباسی)
آرامستان تاریخی تخت فولاد
پارک جنگلی ناژوان (باغ پرندگان، باغ خزندگان، آکواریوم اصفهان، موزه صدف‌ها، باغ پروانه‌ها، تله سیژ)
باغ ابریشم اردوگاه هفتاد هکتاری شهید بهشتی اصفهان
پارک کوهستانی صفه (تله کابین، بولینگ، شهربازی، باغ وحش)
شهربازی شهر رؤیاها
استخر و پارک آبی آبسار
دهکده تفریحی سد زاینده رود چادگان
سد خمیران تیران و کرون
سد حنا و سد قره آقاچ سمیرم
سد باغکل خوانسار
دشت لاله‌های واژگون دره بید فریدن، گلستانکوه خوانسار، دهاقان و …
شهر تاریخی ورزنه[۴۱]
روستای ابیانه
تالاب بین‌المللی گاوخونی
آبشار نمکی پتاس خور و بیابانک
روستا و ارگ تاریخی قورتان در شهرستان ورزنه دومین بنای خشتی جهان بعد از ارگ بم
شهر تاریخی گزبرخوار
آبشارهای سمیرم و فریدون شهر
جنگل‌ها و چراگاه‌های و کوهستان‌های فریدونشهر و سمیرم
تونل‌های برفی فریدون شهر
پیست اسکی فریدون شهر
خانه‌های تاریخی کاشان[۴۴](خانه طباطبایی‌ها، خانه بروجردی‌ها، خانه عامری‌ها، خانه عباسیان، خانه شریفیان)
مسجدهای تاریخی کاشان
مزارع گل محمدی و فصل گل و گلاب کاشان و قمصر
تپه سیلک کاشان
کویر خارا، کویر مصر، کویر مرنجاب
ارگ گوگد و مسجد جامع گلپایگان
اقتصاد
ویرایش۱۵ درصد تولید ناخالص ملی صنعت مربوط به استان است، با بیش از ۹ هزار واحد صنعتی به عنوان صنعتی‌ترین استان کشور است. صادرات در استان سالیانه ۱٫۴ میلیارد دلار است. ۷۰ درصد تولید فولاد کشور، ۵۰ درصد صنایع ساختمانی و سنگ و ۶۰ درصد مصنوعات طلای کشور در استان اصفهان تولید می‌شود.[۴۵] اصفهان بیش از ۷۰ شهرک و ناحیه صنعتی و افزون بر ۹ هزار واحد تولیدی و صنعتی فعال دارد و به‌عنوان فعال‌ترین استان کشور در حوزه صنایع کوچک است.[۴۶]
۱۸ هلیپد از سازمان فوریت‌های پزشکی در استان به بهره‌برداری رسیده‌است.[۴۷] از سال ۱۴۰۰ شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران اداره کل غله استان آرد را به شکل اینترنتی به فروش می‌رسانید.[۴۸]
| [۴۹] | ||||
|---|---|---|---|---|
| صنعت | کشاورزی | معدن | ساختمان | خدمات |
صنایع نظامی، صنایع شیمیایی، پالایشگاه صنایع نفت و پتروشیمی، هواپیماسازی، صنایع غنی‌سازی اورانیوم، نیروگاه، صنایع سیمان، صنایع نساجی و چرمسازی، برق و الکترونیک، صنایع چوب، صنایع خودرو و موتور متحرکه، صنایع دارویی و بهداشتی، صنایع غذایی و … در استان اصفهان است.
معدن
ویرایشاستان اصفهان با دارا بودن ۶/۶ درصد از مساحت کشور، ۷/۸ درصد از کل ذخایر معدنی کشور را در خود جای داده و از این لحاظ دارای رتبه دوم در میان دیگر استان‌های کشور است. مجموع ذخیره قطعی و احتمالی استان، معادل ۳/۴ میلیارد تن است که سهم گروه‌های معدنی از آن به صورت مصالح ساختمانی ۸۴/۵ درصد (برابر ۲/۸میلیارد تن)، مواد فلزی ۰/۹ درصد (برابر ۳۰ میلیون تن)، سنگهای تزئینی و نما ۱۱/۹درصد (برابر ۴۰۳میلیون تن) و مواد غیرفلزی ۲/۶درصد (برابر ۸۹ میلیون تن) است.
سهم استان اصفهان از ذخایر گروه‌های مواد معدنی در کشور به ترتیب شامل ۱۰/۳ درصد مصالح ساختمانی (رتبه نخست کشور)، ۲۳/۵ درصد از ذخایر سنگ تزئینی و نما رتبه نخست کشور، ۰/۶ درصد از ذخایر فلزی (رتبه هشتم کشور) و ۳/۱ درصد از ذخایر غیرفلزی (رتبه دهم کشور) است.[۵۰] استان اصفهان در سال ۱۴۰۱ تعداد ۳۱۱ معدن در حال بهره‌برداری داشته که نسبت به سال پیش از آن ۳/۴- درصد کاهش داشته است و ۵/۴ درصد از کل معادن فعال کشور را تشکیل می‌دهد. در این معادن تعداد ۵۹۸۸ نفر تا سال ۱۴۰۱ شاغل بوده‌اند. ارزش افزوده این معادن ۲۷۱۲۱ میلیارد ریال بوده است.[۵۱]
محورها و قطب‌های معدنی استان به چهارگروه تقسیم‌بندی می‌شوند:
۱ـ معادن سنگهای تزئینی (سنگ چینی، مرمرو …)
۲ـ معادن مصالح ساختمانی (سنگ گچ، آهک و …)
۳ـ معادن غیرفلزی (خاک نسوز و …)
۴ـ معادن فلزی (طلا، آهن، سرب)
انرژی
ویرایش.jpg)
گردشگری
ویرایشاستان از لحاظ طبیعی، جمعیتی، رفاهی، زیرساختی، اقتصادی و فرهنگی، تاریخی پتانسیل گردشگری دارد. بعد از تهران، اصفهان بیشترین ورود گردشگر خارجی را دارد، و در ۱۸۰ رشته صنایع دستی هنرمند شناخته شده دارد.
از کل حجم ورودی گردشگران خارجی، مرداد ماه رتبه اول را دارد، از مشکلات صنعت گردشگری فقدان برخورداری از سیستم کارتهای اعتباری جهانی است که گردشگر بتواند بدون نیاز به حمل پول نقد، از آنها استفاده و مصرف کند در نتیجه، ناتوانی در کسب درآمد کافی.[۵۲]
کشاورزی
ویرایشکشاورزی استان مشکل آب دارد.[۵۳]
در گذشته نظام حق آبه به نام طومار شیخ بهایی وجود داشت. سهم شهر اصفهان از ۳۳ سهم برابر ۴ سهم است. مناطقی مانند اصفهان، فلاورجان و خوراسگان در ناحیه خاک هموار آبرفتی قرار دارند که در یک سال می‌توان چندین نوبت محصول از آن خاک برداشت کرد.[۵۴]
کشاورزی شامل زراعت، باغداری، دامداری و دامپروری، پرورش ماکیان، پرورش زنبورعسل، جنگلداری و پرورش آبزیان است. استان حدود ۶۹ فراورده کشاورزی صادر می‌کند. از میزان ۶ میلیون تن تولیدات بخش کشاورزی استان در سال ۱۳۸۶ ،۷۵ درصد به زراعت، ۱۵ درصد به امور دام و ۱۰ درصدبه امور باغبانی اختصاص داشته‌است.
دیمکاری استان بیشتر شامل گندم و جو بوده ومناطق دیمکاری استان، محدودبه قسمتی از جنوب و شمال غرب زمین‌های زیرکشت اصفهان در حاشیه زایندهرود و بخشهایی از شهرستانهای غربی و جنوبی استان است.
از مهم‌ترین این محصولات می‌توان به میوه‌های هسته‌دار، دانه‌دار، بادام، گردو، پسته، خرما و … اشاره کرد. بیشترین سطح در بین میوه‌ها سیب درختی، انار و انگور بیشترین سهم تولیدات باغی استان را به خود اختصاص داده‌اند و شهرستانهای سمیرم، اردستان و تیران و کرون بالاترین درصد تولید را دارایند. استان اصفهان از نظر تولید میوه‌های دانه دار و هسته دار در کشور رتبه ۵ و ۴ است. همچنین شهر برزک به عنوان بزرگ‌ترین قطب تولید شاه‌توت کشور است تولید گل محمدی و اسانس آن در شهرستانهای کاشان، آران و بیدگل از شهرت جهانی برخوردار است. شهرستانهای نجف‌آباد، شهرضاو خوانسار به ترتیب بیشترین مقدار تولید عسل را دارد. تولیدآبزیان دراستان در دوگروه، ماهیان خوراکی سرد آبی (قزل‌آلا) و ماهیان گرم آبی (کپور، آمور و …) و ماهیان زینتی، تقسیم می‌شود ۲۰۰ مزرعه ظرفیت ۲۷۰۰ تن ماهی در استان دارد. استان در تولید محصوالتی مانند سیبزمینی، پیاز، گوشت قرمز، گوشت مرغ، و تخممرغ به خودکفایی رسیده‌است[۵۵]
استان اصفهان در بخش زراعت و باغداری از نظر سطح زیر کشت حدود ۲/۱۶ درصد از سطح کشور، از نظر تولید انواع محصولات زراعی، در تولید محصولاتی مانند سیبزمینی، پیاز، جو و ذرت علوفه‌ای در سطح کشور رتبه‌های سوم تا پنجم را به خود اختصاص داده‌است. در زمینه تولید محصولات باغی استان اصفهان در تولید میوه‌های دانه دار نظیر سیب، گلابی، به، انار، بادام، زعفران و گیاهان دارویی در مقایسه با سایر استان‌های کشور رتبه‌های ۲ تا ۵ را دارد. در تولیدات گلخانه‌ای نیز این استان چهارمین تولیدکننده محصولات گلخانه‌ای است. این استان ۱۲/۳۳ درصد از محصولات گلخانه‌ای کشور را تأمین می‌نماید.
در تولیدات دامی نیز با حدود ۶ درصد از کل واحد دامی کشور سالانه تولیدکننده بیش از یک میلیون تن تولیدات دامی گوشت قرمز و شیر می‌باشد که حدود ۹/۱ درصد از تولیدات دامی کشور است. این استان از نظر میزان تولید شیر خام، تولید شیر به ازای هر راس گاو شیری صنعتی، تعداد گاوداری‌های شیری و ارزش اصلاحی گاو شیری اصیل و همچنین از نظر افزایش بهره‌وری در گاوداری‌های صنعتی رتبه اول کشور را داراست. در زمینه تولیدات طیور استان اصفهان دارای حدود ۱۸۰۹ واحد مرغداری گوشتی با ظرفیت حدود ۳۴ میلیون قطعه جوجه‌ریزی در هر دوره) حدود ۱۱ درصد ظرفیت کشور و همچنین ۱۵۳ واحد مرغداری تخمگذار با حدود ۹ درصد ظرفیت کشور است. ۱۰ درصد تخم مرغ کشور دراستان اصفهان تولید می‌شود این استان در حال حاضر رتبه نخست کشور در تعداد واحدهای مرغداری گوشتی و رتبه دوم در تولید گوشت مرغ را دارا است. همچنین با دارا بودن تعداد ۴۸ واحد پرورش بوقلمون گوشتی، رتبه سوم کشوری و در تولید گوشت و در تولید محصولات شتر مرغ رتبه سوم کشور را داراست. ۶/۴۶ درصد از ظرفیت صنایع تبدیلی و تکمیلی کشور در استان اصفهان قرار گرفته‌است.[۵۶]
گروه‌بندی محصولات زراعی کشت شده در شهرستانهای مختلف استان اصفهان[۵۷][۵۸]
| غلات | حبوبات | گیاهان علوفه‌ای | دانه‌های روغنی | محصولات جالیزی | سبزیجات | گیاهان صنعتی | گیاهان دارویی و ادویه‌ای |
| گندم | نخود | یونجه | آفتابگردان* | هندوانه | سیبزمینی* | چغندرقند | زعفران |
| جو | لوبیا | شبدر | کنجد* | خربزه | پیاز | تنباکو | زیره |
| برنج | عدس | اسپرس | گلرنگ* | طالبی | گوجه‌فرنگی | سیبزمینی | سیاه‌دانه |
| ذرت | ماش | سورگوم علوفه‌ای | کلزا* | خیار | بادمجان | پنبه | شاه‌دانه |
| سورگوم | ذرت علوفه‌ای | کدو | باقلا | روناس | |||
| ارزن | شلغم علوفه‌ای | لوبیا سبز | آفتابگردان | ||||
| چغندر علوفه‌ای | سیر | کنجد | |||||
| گلرنگ | |||||||
| کلزا |
* از لحاظ کاربرد در دو گروه قرار می‌گیرند.
میانگین ده ساله سطح زیرکشت گروه‌های زراعی استان اصفهان بهمراه نسبت سطح زیرکشت هر گروه زراعی به کل سطح زیرکشت استان
| گروه‌های زراعی | سطح زیرکشت* (هکتار) | نسبت سطح زیرکشت گروه زراعی به کل سطح زیرکشت استان |
| غلات | ۱۷۹۸۵۱ | ۰/۵۶ |
| حبوبات | ۷۴۲۵ | ۳/۲ |
| گیاهان علوفه‌ای | ۶۰۶۶۰ | ۹/۱۸ |
| دانه‌های روغنی | ۴۴۶۰ | ۴/۱ |
| محصولات جالیزی | ۷۷۴۸ | ۴/۲ |
| سبزیجات | ۲۶۲۱۳ | ۲/۸ |
| گیاهان صنعتی | ۳۳۸۴۹ | ۵/۱۰ |
| گیاهان دارویی و ادویه‌ای | ۹۷۲ | ۳/۰ |
| کل سطح زیرکشت | ۳۲۱۱۸۱ |
* در محاسبات، سطح زیرکشت گونه‌هایی که از لحاظ کاربرد در دو گروه مجزا قرار گرفتند، برای هر دو گروه منظور شد.
صنعت فناوری پیشرفته
ویرایشتیر ۱۴۰۰ نخستین آزمایشگاه صنعت ۴/۰ ایران برای هوشمندسازی انرژی در دانشگاه صنعتی اصفهان ساخته شد.[۵۹]
مناطق ویژه اقتصادی مصوب
ویرایش- منطقه ویژه اقتصادی شهرضا مربوط به تولید و فناوری شیمیایی
- منطقه ویژه اقتصادی کاشان مربوط به ماشین آلات[۴۵]
رسانه و مخابرات
ویرایشبه نقل از مدیرمنطقه سرعت اینترنت استان تا ۲۰۲۱ حدود 140gbps بود.[۶۰][۶۱] شرکت مخابرات سیار ایران ۱۶۵۵ بی تی اس و ۷/۴ میلیون خط مشترک پذیرنده داشت.[۶۲]
- خبرگزاری ایمنا
- شبکه استانی اصفهان - از سال ۱۳۷۴ شبکه ۵ افتتاح شد.
- نشریه الکترونیک استانداری اصفهان[۶۳]
امکانات رفاهی شهری عام‌المنفعه
ویرایشمقدار زیادی پسماند در شهر اصفهان به شکل روزانه جداسازی نمی‌شود.[۶۴]
- شرکت گاز استان اصفهان
- شرکت برق منطقه ای اصفهان
- شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان- شهر اصفهان به تنهایی ۳۶۰ هزار متر مکعب پساب در شبانه روز تولیدمیکند.[۶۵][۶۶]
تصفیه خانه‌های اصفهان، شاهین شهر، صفائیه و بهارستان با روش لجن فعال ساخته شده‌است.[۶۷] ۸۲ شهر استان تحت پوشش خدمات آبرسانی و ۲۸ شهر استان تحت پوشش خدمات فاضلاب.
ورزش‌ها
ویرایشپیست موتور نقش جهان[۶۸] مسئولیت تصدی استادیوم‌ها اداره ورزش و جوانان استان است.[۶۹] فولاد ماهان سپاهان یکی از اسپانسرهای ورزشی استان بوده‌است.[۷۰]
خیریه
ویرایشسازمان بهزیستی با داشتن ۱۱۸ مجتمع خدمات اجتماعی شهری و روستایی، ۳۲ مرکز نگهداری از کودکان بی سرپرست، ۱۰۰ مرکز حمایت از خانوارهای بی سرپرست و نیازمند، ۱۴۷ مرکز خدمات توان بخشی، ۳۲ مرکز بازپروری معتادان و ۷ مرکز مشاوره ژنتیک فعالیت می‌کند. ۳۴ واحد کمیته امداد در استان وجود دارد.[۷۱]
مناطق مسکونی استان
ویرایشرده:مناطق مسکونی در استان اصفهان
بازار تجارت
ویرایشاداره گمرک صادرات از استان اصفهان به ۹۸ کشور جهان دارد. مهم‌ترین کشورهای هدف صادراتی استان اصفهان در شش ماه نخست سال جاری، عراق، چین، افغانستان، امارات و تایلند است.[۷۲][۷۳]
آموزش عالی
ویرایشاستان اصفهان با نرخ باسوادی ۵۳/۸۷ درصد در سال ۱۳۸۵ در مقایسه با سایر استانها پس از تهران است. همچنین استان اصفهان بعد از استان تهران با ۲۰۹ مؤسسه آموزش عالی و مرکز پژوهشی دومین استان پهناور به لحاظ آموزش عالی است و نقش و سهم بسیار مهمی در توسعه علم و فناوری کشور دارد.[۷۴]
آموزش و پرورش دو جنبه آموزش رسمی فنی وحرفه ای و آموزش عمومی دارد، ۵۶ مرکز فنی حرفه ای در استان فعال است. ضریب نفوذ اینترنت در استان برابر با ۴/۳۳ درصد است؛[۷۵]
سال ۲۰۲۱ دانشگاه‌های صنعتی اصفهان، علوم پزشکی اصفهان و کاشان از استان اصفهان رتبه‌های برتر را کسب کردند.[۷۶]
رصدخانه ملی ایران در کاشان تیر ۱۴۰۰ باز شد.
سیاسی
ویرایشاستانداری
ویرایشاستانداری اصفهان دو راهبرد محور اصلی توسعه استان را گردشگری و صنایع‌های تک تعیین کرده‌است.[۷۷][۷۸] مجمع نمایندگان استان اصفهان
فهرست نمایندگان مجلس خبرگان رهبری
- رده:حوزه‌های انتخابیه استان اصفهان
برنامه چشم‌انداز بیست ساله اهداف چشم‌انداز فرهنگی، اقتصاد، جمعیت، شهری، منابع و محیط یست:- تهیه GIS سیستم اطلاعات جغرافی
- ساختن ایستگاه پژوهکده تحقیقاتی بین المملی کویر و بیابان
- راه انداختن صندوق سرمایه‌گذاری جوانان
- اصلاح روند مهاجرت
- مطالعه منابع معدنی و منابع نفت
- بانک ژن گیاهی و جانوری
- نوسازی نظام آموزشی[۷۹]
دادگستری
ویرایشدادگستری استان اصفهان ۲۱ دادگستری شهرستان دارد.[۸۰]
شهرداری‌ها
ویرایشستاد کل نیروهای مسلح
ویرایشارتش و سپاه پاسداران
ویرایشپادگانهای ارشد نظامی ارتش منطقه اصفهان شامل گروه توپخانه ۲۲ است.[۸۱][۸۲][۸۳]قرارگاه سیدالشهدا -صاحب‌الزمان اصفهان، قمر بنی‌هاشم چهار محال و بختیاری، و الغدیر یزد[۸۴]
فرماندهی کل انتظامی استان
ویرایشپلیس آگاهی فرماندهی انتظامی استان اصفهان رتبه یک کشور است.[۸۵][۸۶][۸۷]
ترابری
ویرایشاستان اصفهان با دارا بودن ۳۹۹ کیلومتر آزاد راه، ۱۶۴۶ کیلومتر بزرگراه، ۲۱۵۹ کیلومتر راه اصلی، ۱۱۹۹ کیلومتر راه فرعی و ۵۵۳۱ کیلومتر راه روستایی، نقش بسیار مهمی در بخش حمل و نقل جادهای کشور، ایفا می‌نماید. اهمیت این نقش با علم به این موضوع که بیش از ۲۲ درصد آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها در این استان قرار گرفته، پررنگ تر می‌گردد. تراکم راه‌های همسنگ استان معادل ۲۲/۳ کیلومتر در ۱۰۰ کیلومتر مربع است که در مقایسه با تراکم ۲۳ درصدی در راه‌های همسنگ کل کشور، از نظر این شاخص، در سطح پایینتر از میانگین کشور قرار گرفته‌است. از نظر شاخص‌های حمل بار و جابجایی مسافر، استان اصفهان با دارا بودن ۱۲/۷ درصد حمل بار و ۷/۳ درصد از جابجایی مسافر کشور، به ترتیب دارای رتبه اول و سوم در سطح کشور می‌باشد.
استان اصفهان دارای ۶۴۹ کیلومتر ّخط اصلی ریلی، ۱۸۷ کیلومتر ّخط فرعی و مانوری، ۶۶ کیلومتر ّخط تجاری و ۳۷ ایستگاه بازوبسته است. استان اصفهان دارای پنج فرودگاه است که و فقط فرودگاه شهید بهشتی کاربرد غیرنظامی و مالکیت عمومی است.[۸۸] در حال حاضر حمل و نقل هوایی در استان اصفهان در بین سایر بخشها از نظر حمل مسافر، پس از حمل و نقل جادهای در رتبه دوم و از نظرحمل بار، با سهمی اندک از جابجایی بار، در رتبه سوم قرار دارد. پل روگذر غیر مسطح خیابان امام خمینی به طول ۵ کیلومتر از بزرگ‌ترین وپیشرفته‌ترین پلهای روگذر کشور است.[۸۹]
مشاهیر
ویرایشاستان مشاهیری چون ام‌الفارسیه (اولین ایرانی مسلمان)، فاطمه جوزدانی، آمنه بیگم مجلسی، مریم بانو نائینی، هما امامزاده (اولین پزشک زن ایرانی از شهرضا)، بی بی جان کاشانی و بانومجتهده امین، اساتیدی همچون استاد حیدر اصفهانی، عماد ورزنه، علیرضا عباسی، محمدرضا امامی، علی اکبر اصفهانی، میرعماد، محمدغفاری کاشانی (کمال الملک)، حبیب‌الله فضائلی و استاد محمود فرشچیان، نمونه‌هایی از هنرمندان این استان‌اند. استان شخصیتها و چهره‌های برجسته چون مجلسی، ملاصدرا، فاضل اصفهانی، حسین خوانساری، حکیم شفایی، صائب تبریزی، محتشم کاشانی، علیرضا عباسی، علی اکبر محمدصادق اردستانی، وحید اصفهانی، علیمردان خان بختیاری نایب السلطنه صفویه، استاد حسین مسرور، ملا محمدباقر فشارکی، محمدحسین فشارکی، عنایت‌الله قهپایی، قاضی اسدالله کوپایی، آقامحمد بیدآبادی، حکیم قمشه‌ای (صهبا)، جهانگیرخان قشقایی، لطف‌الله صافی گلپایگانی، سید جمال الدین گلپایگانی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سیدمحمدباقر درچه‌ای دارد.
وجه تسمیه
ویرایشاین بخش به هیچ منبع و مرجعی استناد نمیکند. |
شهر اصفهان از روزگاران کهن تاکنون به نام‌های: آپادانا، آصف‌هان، اسباهان، اسبهان، اسپاتنا، اسپادنا، اسپاهان، آسپدان، اسپدانه، اسپهان، اسپینر، اسفاهان، اسفهان، اصباهان، اصبهان، اصپدانه، اصفاهان، اصفهان، اصفهانک، انزان، بسفاهان، پارتاک، پارک، پاری، پاریتاکن، پرتیکان، جی، دارالیهودی، رشورجی، سپاهان، سپانه، شهرستان، صفاهان، صفاهون، گابا، گابیان، گابیه، گبی، گی، نصف جهان و یهودیه سرشناس بوده‌است.
یاقوت حموی، می‌نویسد: «اصفهان یا اسپهان از کلیه اسباه است که به معنی سپاه و اسب می‌باشد.»
استاد پورداود، می‌گوید: «ارزش این وجه اشتقاق فقط در این است که می‌رساند در لهجهٔ قدیم اصفهانی، اسباه به معنی اسب نیز بوده‌است» پورداود یادآور شده‌است که بطلمیوس، جغرافیانگار سدهٔ دوم میلادی، نام این شهر را «اسپدان» نگاشته، سپس می‌گوید واژهٔ اصفهان روی اسپاهان قرار گرفته که خود شامل سپاه به معنی ارتش و هان نام مکان، یعنی جای سپاه است.
نویسندهٔ کتاب حدودالعالم از این شهر به نام «سپاهان» یاد کرده، می‌گوید: «سپاهان شهری عظیم است و آن دو شهر است: یکی را جهودان خوانند و یکی را شهرستان و در هر دو منبر نهاده‌اند … .»
محمد حسین بن خلف تبریزی، دربارهٔ نام اصفهان، نوشته‌است: «اصباهان، معرب اسپاهان است و آن شهری است مشهور در عراق (عراق ایران) و نام اصلی او این است؛ و نام مقامی است از جمله دوازده مقام موسیقی و آن را اصفهانک نیز خوانند.»
در کتیبه‌های پارسی هخامنشی، انزان شامل ناحیهٔ اصفهان و اطرافش بوده و پیش از کورش، مرکز قدرت هخامنشیان در این ناحیه بوده و پس از کورش انزان به گابیان تبدیل یافته و استرابن هم آن را به همین نام خوانده‌است و گابیان رفته رفته به جی تغییر یافت.
هرتسفلد نگاشته‌است: اصفهان نام بلوکی از ولایت پریت کان و نام شهر «گبی» بوده‌است. گبی بعدها «گی» و سپس عربی شد و به «جی» تبدیل یافت.
در سدهٔ ۲ میلادی، نام گبی و اسپدانا در نقشهٔ بطلمیوس دیده می‌شود. وی «اسپدانا» ی پارسی زمان هخامنشی را از کتاب ارتستنس، مدیر کتابخانهٔ اسکندر مقدونی برداشته بود. در یک نقشهٔ جهان‌نما که ۱۰۰ سال پیش از بطلمیوس ترسیم شده‌است، این نام به صورت ساسانی «سپانه» یعنی سپاهان نگاشته شده و معنی آن، جای لشکریان است.
اسکندر مقدونی هنگام دنبال کردن داریوش هخامنشی به پارتاک یا پارک یاگی آمد و آن را گشود و اکسازر را که والی شوش بود به حکومت پارتاک گمارد. تاریخ نگاران پیشین، پارتاک را پاریتاکن نامیده‌اند که به پارسی آن روزی پرتیکان می‌گفتند و امروز فریدن می‌خوانند. پرتیکان به تمامی ناحیهٔ اصفهان گفته می‌شده‌است.
منابع
ویرایش- ↑ «"مهدی جمالی‌نژاد" استاندار اصفهان شد». خبرگزاری ایرنا. ۲۴ مهر ۱۴۰۳.
- ↑ «پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران-آمار سال ۱۳۹۵». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۶ دسامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «جمعیت استان اصفهان در سال ۹۵». مرکز آمار ایران. ۲۳ اسفند ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئیه ۲۰۱۹.
- ↑ "Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (به انگلیسی). Archived from the original on 2018-09-23. Retrieved 2018-09-13.
- ↑ "برآورد شاخص توسعه انسانی استان‌های ایران و بررسی تأثیر آن بر رشد اقتصادی با استفاده از منطق فازی". فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد مقداری. 17 (2): 89–121. doi:10.22055/jqe.2019.29152.2064. ISSN 2008-5850.
- ↑ Foundation، Encyclopaedia Iranica. «Central Dialects». iranicaonline.org (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۳-۰۵.
- ↑ «WORD ORDER TYPOLOGY OF RĀJI». Dialectologia.
- ↑ Foundation، Encyclopaedia Iranica. «THE MEDIAN DIALECTS OF KASHAN». iranicaonline.org (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۳-۰۵.
- ↑ https://en.m.wikipedia.org/wiki/Qashqai_language
- ↑ «: زبان مردم استان اصفهان». daneshnameh.roshd.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۱۳.
- ↑ «Ethnologue». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۶ ژوئیه ۲۰۱۴.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ ۱۲٫۳ ۱۲٫۴ ۱۲٫۵ ۱۲٫۶ ۱۲٫۷ ۱۲٫۸ اسناد راهبردی برنامهٔ ششم توسعهٔ استان اصفهان (1400-1396) -جلد سوم: حوزه‌های فرابخشی (PDF). اصفهان: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان. ۱۳۹۶. ص. ۳۳ و ۶۲ و ۶۷ و ۷۳ و ۷۵ و ۸۳ و ۸۴ و ۸۶. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۸ فوریه ۲۰۲۱.
- ↑ «تقسیمات کشوری». پورتال وزارت کشور. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۴ تیر ۱۳۹۰.
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ ۱۴٫۳ ۱۴٫۴ گزارش سنتز مطالعات آمایش استان اصفهان (PDF). اصفهان: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان. ۱۳۹۷. ص. ۳ و ۶ و ۱۸ و ۴۸ و ۴۹. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۰ آوریل ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۵ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ سند آمایش سرزمین استان اصفهان (سند راهبردی و اجرایی). اصفهان: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان. ۱۳۹۹. ص. ۲۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ اوت ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۱.
- ↑ شامحمدی، علیرضا (۲۰ مرداد ۱۳۸۷). «سیر نزولی تخریب جنگل‌های اصفهان». ش. ۳۹۹۷. روزنامه ایران. ص. ۲۳.
- ↑ کلانتری، علی (۲۱ شهریور ۱۳۹۱). «معرفی 10 منطقه جدید شکار ممنوع در استان اصفهان». ش. ۲۰۳۰۴. کیهان.
- ↑ گزارش عملکرد بخش کشاورزی در استان اصفهان (PDF). سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان. ص. ۵ و ۱۱. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۵ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ استان‌شناسی اصفهان
- ↑ استان‌شناسی اصفهان
- ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از [https://www.isna.ir/news/140003181330۶۷خخاا
تانه-مراتع-اصفهان-از-راه-رسید اصلی] مقدار
|نشانی=را بررسی کنید (کمک) در ۹ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۶ دسامبر ۲۰۲۱. کاراکتر line feed character در|نشانی=در موقعیت 44 (کمک) - ↑ «390 گونه گیاهی در استان اصفهان وجود دارد - خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency». www.mehrnews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۱۰.
- ↑ https://www.jamaran.news/بخش-اصفهان-195/1192561-گونه-گیاه-درحال-انقراض-نادر-آسیب-پذیر-در-اصفهان-شناسایی-شد. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ «میانگین بارش‌ها در اصفهان ۹۲٫۵ درصد افزایش یافت/ افت ۵ درجه ای دما». ایمنا. ۲۰۱۹-۰۹-۲۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۰.
- ↑ استان‌شناسی اصفهان صفحه 58
- ↑ استان‌شناسی اصفهان صفحه 67
- ↑ www.irna.ir https://www.irna.ir/news/84731811/%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D9%84%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D9%84%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%A8%D9%88%D8%B7-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%B1%D9%82-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۰۲. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ استان‌شناسی اصفهان صفحه 63-64 مسائل و مشکلات محیط زیست
- ↑ استان‌شناسی اصفهان
- ↑ استان‌شناسی اصفهان
- ↑ https://www.imna.ir/news/574446/اصفهان-رکورددار-سالمندی-و-کمترین-نرخ-باروری-در-کشور-است
- ↑ استان‌شناسی اصفهان درس ششم صفحه 32 جغرافیای انسانی استان.
- ↑ پژوهش عمومی پارس 1389. ۱۳۸۹. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۶۲۷-۶۸-۷.
- ↑ طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان اصفهان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۰-۳۸-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
- ↑ https://www.sardarjonoub.ir/معرفی-قشقایی-های-شهرضا-و-مراسم-تاسوعا/
- ↑ طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان اصفهان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۰-۳۸-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
- ↑ https://journal.sulicihan.edu.krd/index.php/sjcus/article/view/153
- ↑ https://rojanpress.ir/main/1219-کینه-رضا-شاه-از-طوایف-و-عشایر-گه‌لواخی/-نه-گلباغی-ماند-اینجا-نه-همدانی-آنجا.html
- ↑ طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان اصفهان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۰-۳۸-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
- ↑ استان‌شناسی اصفهان
- ↑ «مکانهای دیدنی اصفهان که کمتر نامشان را شنیده‌اید». جامعه خبری تحلیلی الف. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ دسامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۰۷.
- ↑ «زیباترین روستاهای اطراف اصفهان». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۰-۱۰-۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ اوت ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۰۷.
- ↑ «زیباترین روستاهای اطراف اصفهان». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۰-۱۰-۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ اوت ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۰۷.
- ↑ «ابلاغ ثبت ملی هفت اثر فرهنگی تاریخی به استاندار اصفهان». ایمنا. ۲۰۲۱-۱۲-۳۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژانویه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۱-۱۳.
- ↑ ۴۵٫۰ ۴۵٫۱ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۶ دسامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ اوت ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۶ دسامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «114 نفر از پرسنل اورژانس اصفهان به کرونا مبتلا شده‌اند- اخبار اصفهان - اخبار استانها تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۵.
- ↑ سیما، IRIB NEWS AGENCY | خبرگزاری صدا و (۱۴۰۰/۱۰/۲۲–۱۰:۰۲). «راه اندازی سامانه فروش اینترنتی آرد در اصفهان». fa. بایگانی‌شده از اصلی در 13 ژانویه 2022. دریافت‌شده در 2022-01-13. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ استان‌شناسی اصفهان
- ↑ «مروری بر مزیت‌های رقابتی تولید معادن اصفهان». روزنامه صمت. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژانویه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۳-۰۵.
- ↑ چكيده نتايج طرح آمارگيري از معادن در حال بهره‌برداری كشور – 1401 (PDF). مرکز آمار ایران-دفتر آمارهای انرژی، صنعت و زيربنايی. اسفند ۱۴۰۲.
- ↑ استان‌شناسی اصفهان
- ↑ «آب زایندهرود می‌تواند کشاورزی استان اصفهان را به جایگاه خود بازگرداند- اخبار اصفهان - اخبار استانها تسنیم | Tasnim». web.archive.org. ۲۰۲۱-۰۷-۱۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۰.
- ↑ استان‌شناسی اصفهان صفحه 56-62 منابع آب استانی-خاک‌های استان
- ↑ استان‌شناسی اصفهان
- ↑ اسناد راهبردی برنامه ششم توسعه استان اصفهان 1400-1396، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان
- ↑ «بهترین زمین‌های استان اصفهان در خطر تغییر کاربری/ برنامه‌ریزی صرفه‌جویی 100 میلیون لیتری در سال 94 | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۲۱.
- ↑ گلدانی, مرتضی; بنایان, محمد; نادری, محمدرضا (2017-05-22). "پهنه‌بندی استان اصفهان از لحاظ تنوع زیستی گیاهان زراعی طی سال‌های 1390-1381". مجله پژوهشهای گیاهی (مجله زیست‌شناسی ایران)(علمی). 30 (1): 155–172. ISSN 2383-2592. Archived from the original on 21 December 2021. Retrieved 21 December 2021.
- ↑ «راه اندازی نخستین آزمایشگاه نسل چهارم هوشمندسازی کشور در دانشگاه صنعتی اصفهان». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۷-۰۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۰۷.
- ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۴۰۰/۰۸/۲۰–۱۴:۵۰). «افزایش ۵ برابری مصرف اینترنت اصفهان طی دو سال گذشته». fa. بایگانی‌شده از اصلی در 29 دسامبر 2021. دریافت‌شده در 2021-12-29. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «افزایش ۴ برابری سرعت اینترنت در استان اصفهان». ایمنا. ۲۰۲۱-۰۵-۱۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۲۹.
- ↑ «سرعت اینترنت در اصفهان افزایش می‌یابد- اخبار اصفهان - اخبار استانها تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۲۹.
- ↑ https://moi.ir/fa/استانداری-ها/اصفهان/3[پیوند مرده]
- ↑ استان‌شناسی اصفهان صفحه 69 - 70
- ↑ استان‌شناسی اصفهان صفحه68
- ↑ «تاکید بر سلامت کارکنان شرکت‌های تابعه وزارت نیرو در نشست هیئت ورزش صنعت آب و برق استان اصفهان». اصفهان امروز آنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۰۷.
- ↑ استان‌شناسی اصفهان صفحه 60
- ↑ «موتور سواری بانوان در پیست بلامانع است/ پیست نقش جهان تبدیل به مخروبه شده !». ایمنا. ۲۰۲۱-۰۷-۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۰۷.
- ↑ «حضور مدیران سردار آزمون در اصفهان/ سپاهان و زنیت قرارداد خواهرخواندگی امضا می‌کنند- اخبار فوتبال ایران - اخبار ورزشی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۰۷.
- ↑ «در هیئت تکواندو اصفهان تفاوتی بین ورزشکار زن و مرد نیست». ایمنا. ۲۰۲۱-۰۶-۲۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۰۷.
- ↑ استان‌شناسی اصفهان
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ اوت ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۶ دسامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ اوت ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۶ دسامبر ۲۰۲۱.
- ↑ فرامرزی، محمد (۱۴۰۰). «برگزاری پنجمین جلسه شورای مدیریت آموزش عالی استان اصفهان با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری». دانشگاه اصفهان. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ ژانویه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۵ ژانویه ۲۰۲۲.
- ↑ استان‌شناسی اصفهان
- ↑ «درخشش دانشگاه‌های استان اصفهان در رتبه‌بندی موضوعی شانگ‌های ۲۰۲۱ | خبرگزاری صدا و سیما». web.archive.org. ۲۰۲۱-۰۷-۰۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۰۷.
- ↑ «درگاه الکترونیکی شهرداری اصفهان - اتاق خبر|گردشگری و صنایع «های تک» راهبرد استان برای توسعه است». news.isfahan.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۲۶.
- ↑ «اصفهان ایستگاه دوم دیپلماسی کشور/ محور توسعه استان گردشگری و صنایع هایتک باشد». ایمنا. ۲۰۲۱-۱۲-۲۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۲۶.
- ↑ استان‌شناسی اصفهان
- ↑ «تاریخچه».[پیوند مرده]
- ↑ «اصفهان| گروه 22 توپخانه شهرضا به کمک مناطق سیل‌زده شتافتند- اخبار استانها تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۲۹.
- ↑ 10 (۲۰۱۶-۰۴-۱۳). «فرماندهی گروه 22 توپخانه ارتش: در مقابل هر تهدیدی، برنامه داریم». ایرنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۲۹.
- ↑ «رژه روز ارتش جمهوری اسلامی در اصفهان به روایت تصویر- اخبار اصفهان - اخبار استانها تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۰۷.
- ↑ «پرده‌برداری از ۱۰ قرارگاه منطقه‌ای نیروی زمینی سپاه». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۰۷.
- ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۳۹۵/۰۱/۱۹–۱۰:۵۲). «پلیس اصفهان رتبه اول کشف جرم در کشور». fa. بایگانی‌شده از اصلی در 29 دسامبر 2021. دریافت‌شده در 2021-12-29. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «پلیس اصفهان رتبه برتر را در کشور کسب کرد- اخبار اصفهان - اخبار استانها تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۲۹.
- ↑ 10 (۲۰۰۸-۱۲-۲۳). «پلیس آگاهی اصفهان رتبه اول کشف جرم درکشور راکسب کرد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۲۹.
- ↑ استان‌شناسی اصفهان
- ↑ اسناد راهبردی برنامه ششم توسعه استان اصفهان 1400-1396، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان
پیوند به بیرون
ویرایش
- آمار تفصیلی نفوس و خانوار نقاط جمعیتی استان اصفهان در «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۹۰» (اکسل). درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۰ شهریور ۱۴۰۲.