Edukira joan

Sarah Stewart

Wikipedia, Entziklopedia askea
Sarah Stewart

Bizitza
JaiotzaTecalitlán (udalerria), 1905eko abuztuaren 16a
HeriotzaNew Smyrna Beach, 1976ko azaroaren 27a (71 urte)
Hezkuntza
HeziketaChicagoko Unibertsitatea
New Mexico State University (en) Itzuli
Massachusettsko Unibertsitatea Amhersten
Jarduerak
Jarduerakbirologoa
Enplegatzailea(k)United States Public Health Service (en) Itzuli

Sarah Elizabeth Stewart (Tecalitlan, Mexiko, 1905eko abuztuaren 16a - New Smyrna Beach, AEB, 1976ko azaroaren 27a) mexikar-estatubatuar ikertzailea izan zen, onkologia birikoaren ikerketaren alorrean aitzindaria, eta minbizia eragiten duten birusak animalietatik animalietara heda daitezkeela frogatu zuen lehena. Bernice Eddyrekin batera lehen poliomabirusa aurkitu zuen.[1]

Biografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1905eko abuztuaren 16an jaio zen Tecalitlanen (Jalisco), aita estatubatuarra eta ama mexikarra zituelarik.[2] Bost urte zituen bere familia Estatu Batuetara itzuli zenean, nahiz eta espainolez jariotasunez hitz egiten jarraitu zuen. Mexiko Berriko Estatu Unibertsitatean graduatu zen ekonomia zientzietan 1927an, eta Massachusetts Amherst-eko Unibertsitatean mikrobiologiako zientzietan (MS) unibertsitate-maisutza lortu zuen 1930ean. Osasun Institutu Nazionalentzat (NIH) lan egin zuen 1935 eta 1944 bitartean, non bakterio anaerobioei buruzko zazpi lan idatzi zituen eta 1939an Chicagoko Unibertsitatean doktoretza osatu zuen.[1][3][4]

1944an, Stewartek tumoreen eta birusen arteko harremana ikertzeko laguntza eskatu zuenean, NIHeko mikrobiologia laborategiko eta Minbiziaren Institutu Nazionaleko zuzendariek errefusatu egin zuten, ustezko kualifikazio falta zuela eta proposamena zalantzazkoa zela argudiatuta. Horregatik, uko egin zion eta Georgetown University School of Medicinera pasa zen bakteriologiaren irakasle gisa. Denborarekin, gainera, erakunde horretan graduatutako lehen emakumea izan zen, matrikulatzeko aukera eman ondoren. Horren aurretik, klaseetara joaten zen entzule gisa.[1][5]

1951n Stewartek postu bat lortu zuen Minbiziaren Institutu Nazionalean (NCI), Baltimoren, non azkenean bere posizio profesionala eta beharrezko baliabideak baitzituen hainbeste interesatzen zitzaion lana egiteko.[5] Orduan egin zituen aurkikuntzak onkologia biralean. Urte hartan, Ludwig Grossek deskribatu zuen leuzemia sagu jaioberrien artean transmiti zitekeela zelularik gabeko estraktu bat erabiliz, eta, 1953an, parotida guruinetan tumoreak aurkitu zituen metodo berarekin. Stewartek aurkikuntza horiek 1953an ere baieztatu bazituen ere, komunitate zientifikoak ez zituen birusak ugaztunen minbizi-kausa posible gisa onartu. Hipotesiak Stewartek eta Bernice Eddyk 1957an Kochen postulatuak betetzen zirela frogatu zutenean bakarrik erakarri zuen interesa.[1]

Bi zientzialariek agente infekziosoaren ezaugarriak ikertzen jarraitu zuten, baina 1959ra arte ez ziren birus gisa aipatu.[6] Poliomavirus SE izena eman zioten (Stewart-Eddy), nahiz eta gaur egun murino poliomabirusa bezala ezagutzen den.[7] Hogei tumore inguru sor zitzakeela saguetan eta beste ugaztun txiki batzuetan frogatu zuten, eta, horrez gain, zelula-heriotza eragiten zuela, antigorputzen sintesia — kutsatutako animaliak tumoreak garatu edo ez — ugaritu egiten zela zelula-hazkuntzetan, eta oso antigenikoa zela. Time aldizkariak Stewart eta Eddyren ikerketei buruzko erreportaje bat argitaratu zuen 1959an.[1]

Stewart NCIko onkologia laborategiko zuzendari mediko izatera iritsi zen, eta bizitza osoa beste birus onkogeniko batzuk aztertzen eman zuen, hala nola Epstein-Barr birus onkogenikoa, herpesa, eta C motako birusak deitzen direnak. Stewartek minbiziarekiko lotura biral horiek ikertzeko interesa sortu zuen Jonas Salk-ek polioa eragiten zuen birusaren aurkako txertoa garatzeko egindako ikerketa aitzindariaren harira.[2]

1970ean Osasun Publikoko Zerbitzutik erretiratu zen Georgetown Unibertsitateko patologia irakasle izateko. Biriketako minbizi baten ondorioz hil zen New Smyrna Beach-en (Florida) 1976ko azaroaren 27an.[2][1]

Sarah Elizabeth Stewart, 1950 inguruan

Argitaratutako azterlanak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Stewart SE. Leukemia in mice produced by a filterable agent present in AKR leukemic tissues with notes on a sarcoma produced by the same agent [abstract]. Anat Rec. 1953;117:532.[1]
  • Stewart SE. Neoplasms in mice inoculated with cell-free extracts or filtrates of leukemic mouse tissue. I. Neoplasms of the parotid and adrenal glands. J Natl Cancer Inst. 1955;15:1391–415.[8]
  • Eddy BE, Stewart SE, Stanton MF, Marcotte JM. Induction of tumors in rats by tissue-culture preparations of SE polyoma virus. J Natl Cancer Inst. 1959;22:161–71.[9]

Sariak eta aintzatespenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • 1965ean Federal Women's Award saria jaso zuen, Lyndon Johnson presidenteak emana, minbiziaren etiologia birikoaren ikerketan egindako ekarpen zientifikoengatik.[1] Emakumeen Sariaren helburua Zerbitzu Federalean lan bikainak egiten ari diren emakumeak aitortzea eta egindako zerbitzuagatik esker ona adieraztea da.[10]
  • Erromako Accademia Nazionale Dei Lincei-ko Lenghi Saria eta the Daughters of Penelope Salute to Women Award saria irabazi zituen 1972an.[2] Daughters of Penelope Salute Award Helenismoa, hezkuntza, filantropia, herritar erantzukizuna eta familia eta norbanakoaren bikaintasuna sustatzen dituzten emakumeak omentzeko da, Stewartek bere ikerketarekin egin zuena.[11]
  • John Carroll saria eman zioten 1975ean. Sari hau Georgetowneko ikasle ohiei ematen zaie.[12]
  • Ohorezko sariez gain, Stewart eta Bernice E. Eddy doktorea ere bi aldiz izendatu zituzten Nobel sarirako.[13]
  • Gaur egun, Georgetown Unibertsitateko Medikuntza Eskolako (GUSOM) Sarah Stewart Bekak Sarah Stewart doktorearen lorpen aitzindariak eta ikerketaren lorpena ohoratzen ditu, ekarpen akademiko eta ikerketetarako potentzial handia erakusten duten GUSOM-eko sarrerako ikasleak hautatuz, baita medikuntzaren giza praktikaren etengabeko dedikazioa ere.[14]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c d e f g h Fulghieri, Carl; Bloom, Sharon. (2014). ««Sarah Elizabeth Stewart»» wwwnc.cdc.gov (Emerging Infectious Diseases journal 20 (5): 893-895.) (Noiz kontsultatua: 2024-08-18).
  2. ↑ a b c d Utz, John P.. (1977). «Obituary. Sarah Elizabeth Stewart». Cancer Research 37: 4674-4675.
  3. ↑ (Ingelesez) Magazine, Smithsonian; McNeill, Leila. «The Woman Who Revealed the Missing Link Between Viruses and Cancer» Smithsonian Magazine (Noiz kontsultatua: 2024-08-18).
  4. ↑ «GWIS - Biography of Sarah E. Stewart» web.archive.org 2008-07-04 (Noiz kontsultatua: 2024-08-18).
  5. ↑ a b (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2023-05-25). «Sarah Stewart, la microbióloga que se empeñó en desvelar la relación entre los virus y el cáncer, y lo consiguió» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-08-19).
  6. ↑ Stewart, Sarah E.. (1961-01-01). Smith, Kenneth M. ed. «The Polyoma Virus Section A» Advances in Virus Research (Academic Press) 7: 61–90. (Noiz kontsultatua: 2024-08-18).
  7. ↑ Fulghieri, Carl; Bloom, Sharon. (2014). «"Photo Quiz - Volume 20, Number 5—May 2014 - Emerging Infectious Diseases journal - CDC"» wwwnc.cdc.gov (Emerging Infectious Diseases journal. 20 (5): 893–895.) (Noiz kontsultatua: 2024-08-18).
  8. ↑ Stewart, S. E.. (1955-04). «Neoplasms in mice inoculated with cell-free extracts or filtrates of leukemic mouse tissues. I. Neoplasms of the parotid and adrenal glands» Journal of the National Cancer Institute 15 (5): 1391–1415. ISSN 0027-8874. PMID 14368279. (Noiz kontsultatua: 2024-08-18).
  9. ↑ Eddy, B. E.; Stewart, S. E.; Stanton, M. F.; Marcotte, J. M.. (1959-01). «Induction of tumors in rats by tissue-culture preparations of SE polyoma virus» Journal of the National Cancer Institute 22 (1): 161–171. ISSN 0027-8874. PMID 13621203. (Noiz kontsultatua: 2024-08-18).
  10. ↑ «Remarks at the Federal Woman's Award Ceremony | The American Presidency Project» www.presidency.ucsb.edu (Noiz kontsultatua: 2024-08-18).
  11. ↑ (Ingelesez) «Daughters of Penelope #229» St. George, Piscataway, NJ (Noiz kontsultatua: 2024-08-18).
  12. ↑ (Ingelesez) «John Carroll Weekend 2025: Philadelphia - Georgetown University» John Carroll Weekend (Noiz kontsultatua: 2024-08-18).
  13. ↑ (Ingelesez) «Biography of Sarah Elizabeth Stewart, MD, PhD» School of Medicine (Noiz kontsultatua: 2024-08-18).
  14. ↑ (Ingelesez) «Sarah Stewart Scholarship at the Georgetown University School of Medicine» School of Medicine (Noiz kontsultatua: 2024-08-18).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Sarah_Stewart&oldid=9900342"(e)tik eskuratuta