Saltsa min

Saltsa min
	chili sauce (en)

Saltsa mina^[1] (ingelesez: hot sauce) espeziatan aberatsa den saltsa bat da, maiz ongailu bezala erabiltzen dena, eta kasu batzuetan bustitzeko saltsa bezala. Saltsaren sentsazio mina honako hauek eragiten dute: kapsaizinak (piper minen konposatu aktiboa), piperinak (piperbeltzan dagoena) eta alizinak (baratxurian eta tipula gordinean dagoena); substantzia horiek azidotasun- eta bero-sentsazioa aktibatzen dute ioien kanalean nozizeptoreen gainean (minaren hartzaileak) hain zuzen ere.^[2]

Erremedioak

Minaren arduraduna kapsaizina da: olio alkaloidea, eta, beraz, ingurune azidoetan, koipean edo alkoholean disolbagarria da.

Saltsa mingarri bat irenstearen ondorioak "beroegi" sentipen birtuala dira. Hori neurri batean konpondu daiteke esnea duten elikagaiak (esnekiak) hartzearekin. Substantzia alkalinoa izan arren, berez proteina bat du (kaseina), kapsaizinaren loturekin lotzen dena, neutralizatuz, edo edari alkoholdun indartsu bat (garagardoak ura du batez ere), edo elikagai koipetsu bat hartzearekin, hala nola gurina edo esne-gaina. Pertsona batzuek limoi fresko edo lima baten tomate zukuarekin (elikagai azidoak dira guztiak) jaisten dela aipatzen dute. Azukre pikortatuak zerbait arindu dezake. Janariekin jogurta zerbitzatzea, Indiako gastronomian egiten duten bezala, arriskutsua izanez gero ere lagungarria izan daiteke. Estimulazio mekanikoa ere lagungarria da.^[3]

Jendearen hasierako erreakzio naturalen aurka, ura edateak (edo freskagarri, garagardoa, edo eskueran izan ohi diren ia edari guztiak) erredura sentsazioa okertzen dute, kapsaizina olioa baita eta uretan okerrago disolbatzen baita. Erredura-efektu nagusia ur freskoarekin arintzen den bitartean, ur berak kapsaizina aho eta eztarri osoan banatzen du, eta horrek min handiagoa eragiten du.

Eskuak begira joan baino lehen erori den saltsa minetik garbitzean, edo, akatsen bat dela-eta, haur baten ahoan erortzen denean; komeni da ingurune azido bat erabiltzea, adibidez, limoi edo lima baten zukua (ozpina ere bai). Horrela, kapsaizina larruazaletik erabat ezabatzen dela ziurtatzen da. Hori garrantzitsua da; izan ere, ahoa eta ezpainak kaltetzeaz gain, kapsaizina oso narritagarria da muki-mintzetan edo beste eremu sentikor batzuetan, hala nola begietan, sudurrean eta genitaletan. Xaboia alkalinoa da, eta bere erabilerak ez du bermatzen kapsaizina osoa argitzea.

Erreferentziak

↑ Euskalterm: [Hipermerkatuetako Produktuak Hiztegia] [2009]
↑ Yang, Fan. (2017). «Understand spiciness: mechanism of TRPV1 channel activation by capsaicin» Protein & Cell 8 (3): 169–177. doi:10.1007/s13238-016-0353-7. PMID 28044278..
↑ Nasrawi, Christina Wu; Pangborn, Rose Marie. (1990eko apirila). «Temporal effectiveness of mouth-rinsing on capsaicin mouth-burn» Physiology & Behavior 47 (4): 617–623. doi:10.1016/0031-9384(90)90067-E. PMID 2385629..

Kanpo estekak

Datuak: Q522171
Multimedia: Hot sauce / Q522171

Artikulu hau gastronomiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

[1] Euskalterm: [Hipermerkatuetako Produktuak Hiztegia] [2009]

[2] Yang, Fan. (2017). «Understand spiciness: mechanism of TRPV1 channel activation by capsaicin» Protein & Cell 8 (3): 169–177. doi:10.1007/s13238-016-0353-7. PMID 28044278..

[3] Nasrawi, Christina Wu; Pangborn, Rose Marie. (1990eko apirila). «Temporal effectiveness of mouth-rinsing on capsaicin mouth-burn» Physiology & Behavior 47 (4): 617–623. doi:10.1016/0031-9384(90)90067-E. PMID 2385629..

[1]

[2]

[3]