Nahaste (kimika)
Nahasketa, nahaste edo nahastura bi substantzia kimiko edo gehiago batera jartzearen ekintza eta ondorioz sortzen den materiala da, non substantzia kimikoen artean ez den erreakzio kimikorik sortzen. Homogeneoak (oreak, esaterako) nahiz heterogeneoak (suspentsioak, esaterako) izan daitezke.
Nahasketa bi osagaiz edo gehiagoz osatutako materiala da, baina ez kimikoki konbinatuta. Nahasketa batean erreakzio kimikorik ez da gertatzen, eta osagai bakoitzak bere identitatea eta propietate kimikoak mantentzen ditu. Hala ere, nahasketa batzuk erreaktiboa izan daitezke, hau da, haien osagaiak elkarrekin erreakzionatu ahal dute ingurumen baldintza jakin batzuen arabera, hala nola aire-erregaiaren nahasketa barne-errekuntzako motor batean.
Bi edo gehiagoko substantzien konbinazio fisikoa da, haien identitateak mantentzen dituztenak eta nahasten direnak, kasu bakoitzaren arabera, aleazioak, disoluzioak, esekidurak eta koloideak osatuz.
Elementuen eta konposatuen bezalako substantzia kimikoen nahasketa mekanikoaren emaitza dira, lotura kimikorik edo beste aldaketa kimiko batzuk egon ezean, substantzia osagai bakoitzak bere propietate kimikoak mantentzen dituena. Nahiz eta bere osagaien aldaketa kimikorik ez izan, nahasketa baten propietate fisikoak, esate baterako, urtze-puntua, bere osagaien propietateetatik desberdina izan daiteke.
Substantzia batzuk nahastuz gero, kimikoki erreakzionatzen badute, orduan ezingo dira bitarteko fisikoen bidez berreskuratu, konposatu berriak sortu baitira.
Nahasketak honela sailkatzen dira:
- Homogeneoak
- Heterogeneoak
Nahasketa baten osagaiak hauek izan daitezke:
- Solidoak
- Likidoak
- Gaseosoak
Nahasketa homogeneoak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Osagaiak begi hutsez bereizi ezin diren nahasketak dira. Disoluzio izenarekin ezagutzen dira, eta solutu eta disolbatzaile batez osatuta daude. Adibidez, ura gatz mineralekin edo azukrearekin nahastuta, ura disolbatzailea da eta gatza solutua da.
Nahaste heterogeneoak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Nahasketa heterogeneoa konposizio ez uniforme bat da eta bere osagaiak begiratu batean bereizten dira. Bi substantzia fisikoki desberdinez edo gehiagoz osatuta dago, modu desberdinean banatuta. Nahasketa heterogeneo baten zatiak erraz bereiz daitezke. Lodiak edo esekidurak izan daitezke tamainaren arabera.* Nahaste lodiak: partikulen tamaina nabarmena da, adibidez: entsaladak, hormigoia (zementua), eta abar.* Esekidurak: partikulak denborarekin jalkitzen dira, normalean "astindu ondo erabili aurretik" legenda dute, adibidez: sendagaiak, olioa urarekin, urarekin talcekin ...: partikulak denborarekin metatzen dira, normalean "astindua ondo erabili aurretik" legenda du, adibidez: sendagaiak, olioa urarekin, ura talkorekin...
Dispertsio koloidala
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kimikan, koloidea, esekidura koloidala edo dispertsio koloidala bi fasez edo gehiagoz osatutako sistema fisiko-kimikoa da, batez ere: bat jarraitua, normalean fluidoa, eta beste bat partikulen forman sakabanatua; normalean solidoa. Sakabanatutako fasea proportzionalki kantitate txikiagoa da.
Esekidura kimikoa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Esekidura nahaste mota bat da, likido batean denbora batez esekita dauden partikula finak dituena, eta gero jalkitzen direnak. Hasierako fasean edukiontziak hainbat elementu dituela ikus daiteke. Baliabide fisikoen bidez bereiz daitezke. Esekidura adibide batzuk ur-ahia (ura eta irina) eta ura olioarekiko nahasketa dira
Hurrengo taulan hiru nahasketa familien propietate nagusiak azaltzen dira.
| Disoluzioa | Koloidea | Eskidura | |
|---|---|---|---|
| homogeneotasuna | Homogeneoa | Homogeneoa begien bistan
baina heterogeneoa mikroskopioan |
Heterogeneoa |
| Partikulen tamaina | < 1 nm | 1 nm – 1 μm | > 1 μm |
| Fisikoki egonkorra | Bai | Bai | Ez (Egonkortze eragileak behar ditu) |
| Tyndall efektua | Ez | Bai | Bai |
| Zentrifugazioren bidez bereizten da | Ez | Bai | Bai |
| Dekantazioren bidez bereizten da | Ez | Ez | Bai |
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q169336
Multimedia: Chemical mixtures / Q169336