Humanitateak

Humanitateak (latinez: humanitas) giza kulturarekin lotutako diziplina akademikoen multzo bat dira. Badira beste izendapen generiko batzuk, hala nola "letren" kontzeptua, "Zientziak" deiturikoen aurka (bi kulturen eztabaida) erabili ohi direnak. Hala ere, badira beste izendapen batzuk, "Humanitateak" izenekoarekin identifikatzea, lotzea edo bereiztea problematikoagoa dutenak (erabiltzen dituenaren asmoaren arabera) eta hainbat gogoeta epistemologiko eta metodologiko dakartzatenak: "Gizarte-zientziak" eta "Giza-zientziak". Diziplina humanistikoei izaera ideografiko handiagoa ematen zaie: berezitasunak aztertzea lege edo postulatu orokorrik sortu gabe. Jatorrian (Pizkundeko humanismoko studia humanitatis), jakintza humanistikoak edo giza letrak jainkozko letren aurka definitzen ziren. Gainerakoan, humanitateek, giza zientziek ez bezala, ohitura erromaniko eta germaniko handieneko eta sendotasun epistemologiko handiagoa duenak, orientazio anglosaxoi nagusiko ohitura du.

Mendebaldeko zibilizazioaren eta hezkuntza-sistema tradizionalaren oinarrizko elementu eta definitzaile gisa (azken horretan heziketa humanistikoa ere deitzen zaie), humanitateak bereziki lotuta daude ikasketa klasikoei: artea eta kultura Antzinate greko-erromatarrean oinarrituta daude, eta mendeetan zehar hainbat gehikuntzarekin mendebaldeko kanona deritzona osatzen joan zen, ikuspegi horren kritikoek joera desberdinak izan zituztela salatzen dutena (intelektualismoa, matxismoa, eurozentrismoa, obsoleszentzia), esaldi gutxiesgarri batean laburbildu ohi dena: "hildako gizon zuriak"^[1].

Diziplina batzuk edo besteak "giza zientziatzat" edo "gizarte-zientziatzat" hartu edo ez, arazo akademikoa da, eta antolaketa- edo unibertsitate-izaera baino ez du, jakintza batzuk edo besteak zientifikoak diren ala ez adierazten baitu (edozein dela ere definizio horren irismena, zientifikotasun-irizpidea ere ez baita unibertsalki onartzen). "Zientifikotasun" hori da, hain zuzen ere, egile batzuentzat giza izaerara hurbiltzeko eta, ikerketa filologiko eta hermeneutikoaren bidez, iragana landuz bizikidetza soziala eraikitzeko asmoa duten jakintzak bilatzen ditu^[2].

Humanitateen zatitzat har daitezkeen diziplina edo ikasketa-esparruen artean daude filosofia, zuzenbidea, soziologia, antropologia, politologia, filologia (hizkuntzalaritza, semiologia, literatura, literaturaren historia, literatura-kritika), historia, geografia, arte-ikasketak (arte plastikoak, arte eszenikoak, musika, musikologia, estetika, artearen teoria eta artearen kritika), komunikazio-zientziak (kazetaritza, publizitatea, dokumentazioa, bibliotekonomia), besteak beste. Paradoxikoki, nahiz eta hasierako aurkakotasun terminologikoa izan, erlijio ikasketak eta teologia ere "Humanitateen" zatitzat hartzen dira.

Erreferentziak

↑ FERLAND, BENJAMIN. (2016-01-13). «Revisiting the ideological congruence controversy» European Journal of Political Research 55 (2): 358–373. doi:10.1111/1475-6765.12127. ISSN 0304-4130. (Noiz kontsultatua: 2021-10-13).
↑ (Gaztelaniaz) Leyte, Arturo. (2012-01-05). «El territorio de las humanidades» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2021-10-13).

Kanpo estekak

Datuak: Q80083
Multimedia: Humanities / Q80083

[1] FERLAND, BENJAMIN. (2016-01-13). «Revisiting the ideological congruence controversy» European Journal of Political Research 55 (2): 358–373. doi:10.1111/1475-6765.12127. ISSN 0304-4130. (Noiz kontsultatua: 2021-10-13).

[2] (Gaztelaniaz) Leyte, Arturo. (2012-01-05). «El territorio de las humanidades» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2021-10-13).

[1]

[2]