Espainiako Autonomia Erkidegoen integrazio europarra
“Europar Batasuna”, kontzeptu gisa, 80ko eta 90eko hamarkadetan indartu zen baina batasun hau osatzen duten estatukide bakoitzak bere egitura propioa du eta guzti hauek uztartzea zaila izan daiteke.
Autonomia Erkidegoez osatuta dauden estatukideetan, gobernu zentralek bakarrik parte hartzen dute zuzenean Europako alor juridikoan erabakiak hartzeko. Europar Batasunak osatzen duten eskualdeek zuzeneko ekintzak gauzatzeko ireki dituen bide instituzionalak oso eragin mugatua dute. Espainiako erkidego autonomoen irudia. Orotara, 17 erkidego autonomo eta 2 hiri autonomi estatutuekin (Ceuta eta Melilla). Estatukideak osatzen duten eskualdeek hainbat bideen bitartez parte har dezakete Europar Batasuneko gai juridiko-politikoetan; horietako batzuk zuzenean Estatuarekiko koordinazioaren mende daude. Izan ere, autonomiek haien iritzia emateko parte hartzeko bide nagusia haien ordezkariak Europako erakundetan estatu-ordezkaritzetan integratzea izango da. Eskumenen inguruan zenbait galdera sortzen dira, batez ere eskualdeek Europar Batasunean zuzenean garatzen dituzten jardueren norainokoari eta intentsitateari buruz urteetan zehar gorabeheratsua izan baita haien arteko harremanak.
Europar Batasuneko markoan sub-egiturak dituzten herrialdeak asko dira, Belgikan erkidegoak eta eskualdeak daude, Alemanian berriz Länderrak, Italian eskualdeak eta Espainian autonomi erkidegoak.
Espainiak Europar Batasunean duen partaidetza 1986an hasi zen eta harrezkero, esleitutako eskumenak handituz joan dira barne antolaketa politikoan eragina izan arte.
Espainiako Autonomi Erkidegoak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Oinarri Konstituzionala
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hasiera batean ez zen doktrina edo politika akordiorik egon autonomia erkidegoek Europako Erkidegoko zuzenbidea betearazteko aukerari edota oinarri konstituzionalari buruz. Europako gaietan dauden kanpo-loturak dakar Espainiako Konstituzioaren 149.1.3 artikulua[1] aipatzearen beharra. Honetan xedatuta agertzen da nazioarteko harremanen monopolioa Estatuak izango duela. Artikulua argia da baina zenbait estatuek berrinterpretazio bat aplikatzen saiatu[2] ziren Europa mailako ekintza autonomikoak posible egiten zituzten formulak bilatzen saiatuz, bereziki, estatutuz kanpoko transferentziak bultzatzeko. Helburu horrekin hain zuzen, Europar Batasuneko Funtzionamenduko Tratatuaren (Lisboako tratatuaz ere ezagutua) 150.2 artikulua[3] ekarri zuten. Espainiako Auzitegi Konstituzionala. Espainiako organo konstituzional independientea da, honetaz gain, Espainiako 1978ko konstituzioaren interpretatzaile gorena da.
Interpretazio horrek arazo politiko eta juridikoak sortu zituen, batez ere, autonomia-erkidegoek Estatuarekiko menekotasun handiegia zutela Europan pisu handiko ekintzak garatzeko orduan edo kanpo estatuko klausulak marko konstituzionalean barneratzeari dagokionez.
Ezinbestekoa bilakatu zen Espainiako estatuaren konstituzioko titulu materialak eta nazioarteko harremanen arloko estatu-eskumen esklusiboak uztartzea integrazio egoki bat egiteko. Autonomi Erkidegoek Europar marko juridikoan barneratzeko prozesuaren konplexutasuna behin ikusita, Konstituzio Auzitegiak argitzen zaiatu zen prozesuan sor litezketeen auzi desberdinak. Oro har, Konstituzio Auzitegiak 58/1982 epaian [4]planteatutako nazioarteko harremanen titulurako sortu zen ideiari jarraituz 252/1988 epaiak[5] behin betiko adierazi zuen nazioarteko tratatuen betearazpena betebehar konstituzionaltzat definituz.
Europar Batasunaren barnean gauzatzen diren jarduerek, oro har, dimentsio sektoriala eta teknikoa dute[2], integrazioaren ideiaren eta Estatuek lagatako eskumenen nazioz gaindiko kudeaketak dakarren egonkortasunaren ondorioz.
Autonomia-erkidegoen interesen eguneroko kudeaketarako Europar Batasunak lagatako gaietan du zuzeneko eragina, horietako askok autonomia-erkidegoaren titulartasunekoak baitira. Erkidegoko Zuzenbidearen ( edo Komunitate zuzenbidearen) betearazpen autonomikoak dimentsio bikoitza du. Exekuzio horretan, alde batetik, autonomia-erkidegoek zenbait eskumenez gozatuko dute betiere, bakoitzak bere gain hartutako gaiei dagokienez. Bestalde, aipaturiko betearazpen horiek benetako eskumen betebeharra izango dira baldin eta Espainiak Europar Batasunaren aurrean bere gain hartutako betebeharretatik eratorri baitira.
Europako Politiketan Parte Hartzea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Estatuaren eta autonomia erkidegoen arteko harremanak Europako Zuzenbidea betearazteko beheranzko fasean [2]kokatzen dira gaur egun, nahiko baketsuak badira ere arazo tekniko konplexuak izaten jarraitzen dituzte. Nolabaiteko adostasuna dagoela esan daiteke eskualdeek Europako prozesuan parte hartzen duten integratzeko beharrari buruz, batez ere parte-hartze zuzeneko sistemei eusteko beharrari buruz.[6]
Europako zuzenbidean parte hartzeari dagokionez, bidimentsionala[2] da: alde batetik barne-dimentsioa izango dugu. Honetan, autonomia-erkidegoek Europako Erkidegoaren arloan Estatuaren borondatea eratzen parte hartzen dute. Beste alde batetik, erkidego dimentsioa izango dugu, beste tresna batzuk dira lurralde erakundeei Europako Erkidegoko organoen borondatearen eraketan parte hartzeko aukera ematen dietenak.
Autonomi erkidegoek errebindikazio politiko ugari egin zituzten haien papera ikusita europar zuzenbidearen eraketan integrazioak, Europar Batasunari boterea lagatzea bezala ikusten baitzuten, haien eskumenak husten zituztela zioten. Horretaz gain, Autonomi Erkidegoek Estatuko exekutiboek beren politikak definitzeko duten gaitasuna galtzea ere eragin du, horiek erabakiak hartzeko protagonista nagusiak baitira.
Bulegoak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Bulegoen Egitura
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Bulegoak egituratzeko hainbat aukera daude, baita zuzenbide pribatuko tresnak aukeratzeko hasierako arrazoi bat ere. Hala ere, Bulegoaren funtzioei eta filosofiari berari zuzenean lotutako beste alderdi batzuek ere eragina dute erabakian.
Gaur egun, Kantabria da Bruselan bulegorik ez duen erkidego bakarra, baina laster bat irekitzea aurreikusten du. Bulegoak dituzten gainerako erkidego gehienek Lehendakaritza Sailak sartu dituzte, Ekonomia Sailean dauden bi izan ezik. Hasiera batean, hainbat erkidegok Europar Batasunarekin lotutako administrazio egitura berezi osorako onartu[2] zuten irtenbide hori. Zuzenbide pribatuko formen pean bulegoak ireki zituzten beste erkidegoek, hala nola Euskal Autonomia Erkidegoa, erkidegoko administrazio unitate bihurtu dira, integrazio hori baita praktika horretarako konponbiderik errazena. Alde batetik, administrazioaren eta bulegoaren arteko harremanak errazten dituelako eta Bulegoaren izaera agerian uzten duelako.
Beste batzuek, aldiz, zuzenbide pribatuko egiturak sortzea eta mantentzea erabaki dute. Egiturazko aniztasunak gehienetan ez du desberdintasunik erakusten formula horien bidez lortu nahi den funtsezko ildoan: erakunde horietan administrazio autonomikotik kanpoko erakundeak integratzea. Oro har, toki-administrazioa, merkataritza-ganberak eta abar dira. Beraz, bulegoek askoz orientazio markatuagoa dute erakunde horien beharrei erantzuteko, eta ez dira soilik Administrazio autonomikoaren beraren eskaerei erantzutera zuzentzen.
Horrela, Konstituzio Auzitegiaren 165/1994 epaiak[7] bulego horiek Euskal Autonomia Erkidegoaren administrazio-egituran zuzenean sartzeko aukera zabaldu badu ere, eta horrek gaur egun Bruselan ordezkariren bat duten ia autonomia erkidego guztiak egin baditu ere.
Bulego bakoitzean lan egiten duten pertsonen kopurua askotarikoa da, gehienak hiruzpalau kidek osatzen dituzte eta handienak hogeira iristen dira. Ordezkari horien estatuak hainbat arazo garrantzitsu sortu ditu erregimenean, eta horien konponbide bakarra ezinezkoa da bulegoen izaera desberdinaren aurrean: funtzionarioek artatzen dituzte eta zuzenbide pribatuaren araubidearen mende daude. Esparru hori, ordea, bulego komunitarioen arteko koordinazio-harremanen garapena oinarritu dutenetako bat da.
Azkenik, egiturari dagokionez, bulegoak kokatuta dauden barne-egituren garrantzia azpimarratu behar da, izaera publikoa edo pribatua alde batera utzita. Era berean, Bulegoak emandako informazioa organo horietan aztertu ohi da. Autonomia Erkidegoko hiriburuaren eta Bruselaren arteko komunikazio arina da jarduteko tresna horien funtsezko ezaugarrietako bat baita.
Bulegoen Eginkizunak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Bulego autonomiko publiko edo pribatuen eginkizunak bulego horiek sortzen dituzten arauetan zehazten dira, edo, pribatuak badira, haien estatutuetan. Xedapenetan, ondorengo eginkizun hauek esleitzen dira:
- Autonomia Erkidegoen eskumenei edo interesei eragiten dieten Europar Batasunaren ekimenei buruzko arau prozesuaren jarraipena egitea.
- Autonomia Erkidegoaren interes sozioekonomikoei, sektorialei eta profesionalei laguntzea, Erkidegoko ekintzek edo programek horietan eragina duten neurrian.
- Administrazio autonomikoaren eta eragile sozioekonomikoen eta Erkidegoko erakundeen arteko topaketak sustatzea, eta Administrazio autonomikoaren eta Erkidegoko erakundeen arteko harremanak eta harremanak koordinatzea, Autonomia Erkidegoarentzat interesgarriak diren proiektuen eta programen jarraipena egiteko.
- Autonomia Erkidegoaren kanpo sustapenean laguntzea.
- Europar Batasuneko Regioetako Komitearen lanen jarraipena egitea.
- Garapenerako lankidetzako politika eta programa komunitarioei buruzko aholkularitza eta informazioa.
- Lankidetza Espainiak Europar Batasunaren aurrean duen Ordezkaritza Iraunkorrarekin eta Espainiako beste autonomia-erkidego batzuetako edo beste estatu kide batzuetako antzeko erakundeetako bulegoekin, Bruselan daudenak.
- Europako Gaietarako eta Kanpo Lankidetzarako zuzendari nagusiak agindutako beste edozein eginkizun, edo erregelamendu bidez ezarritakoak.
- Autonomia Erkidegoaren interesak ordezkatzea Europar Batasuneko erakunde eta organoen aurrean.
- Patronat Català pro Europa elkartearen funtzionamendu estatutuek eta barne araubideak eginkizun berritzaile batzuk jasotzen dituzte, hala nola ikastaroak, hitzaldiak eta mintegiak, sentsibilizazio kanpainak, dokumentazio, azterketa eta ikerketa jarduerak antolatu, sustatu eta koordinatzea, argitalpen espezializatuak egitea, pertsona fisikoei bekak eta laguntzak ematea ikerketa bultzatzeko, helburu bererako sariak ezartzea, patronataren helburuetarako interes berezia duten erakunde publiko edo pribatuek aurkeztutako proiektuak diruz laguntzea eta, oro har, Kataluniako gizarteari zuzenean interesatzen zaion beste edozein jarduera antolatzea edo parte hartzea.
Eskualdetako Komitea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Eskualdetako komitea organo aholkularia da, eta Europar Batasunaren politikek eta erabakiek Europako eskualdeen eta hirien beharrak eta ikuspegiak kontuan hartzen dituztela bermatzea du helburu. Europako eskualde eta hirietako ordezkariek osatzen dute. Estatu kide bakoitzak kide kopuru jakin bat izendatzeko eskubidea du, biztanleriaren eta lurralde egituraren arabera.
Eskualdeetako Komiteak funtsezko zeregina du eskualdeen eta Europar Batasunaren arteko harremanak sendotzeko. Organo honen ardura Europako eskualdeen eta hiriei eragiten dieten legegintza politika eta proposamenei buruzko irizpenak ematea da. Europar Eskualdetako Komitea. Eskualdetako eta Europar batasuneko hirien ahotsa izateaz aparte, entitate lokal zein eskualdeetakoen ordezkaria da Europar Batasunaren baitan.
Egitura
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Eskualdetako Komitearen egitura hiru organo nagusik osatzen dute:
Eskualdetako Komitearen organo nagusia da. Eskualdetako komiteko kide guztiek osatzen dute, eta osoko bilkuretan biltzen da urtean behin baino gehiagotan. Osoko Bilkuraren eginkizun nagusia Eskualdetako Komitearen irizpenak onartzea eta Europar Batasunaren politikei eta erabakiei buruzko jarrera hartzea da.
.jpg)
Eskualdetako Komitearen organo betearazlea da. Eskualdetako komitearen lehendakariak, lehendakariordeek eta Eskualdeetako Lantaldeko batzordeetako lehendakariek osatzen dute. Mahaia Eskualdetako Komitearen eguneroko kudeaketaren eta funtzionamenduaren arduraduna da.
Organo espezializatuak dira, eta Eskualdetako Komitearen irizpenak prestatzen dituzte gaika. Eskualdetako komiteko kideek osatzen dituzte, eta aldian-aldian biltzen dira irizpenak eztabaidatu eta lantzeko.
Gainera, Eskualdetako Komiteak Idazkaritza Nagusi bat du, Eskualdetako Komiteari eta bere kideei beren eginkizunetan laguntza teknikoa eta administratiboa ematen diena.
Autonomia-erkidegoen zeregina: Autonomia-erkidegoek Eskualdetako Komitean duten zeregina funtsezkoa da; izan ere, Europar Batasuneko organo horren helburua da estatu kideetako Eskualdetako eta tokiko agintarien interesak ordezkatzea eta defendatzea. Autonomia-erkidegoak eskualde eremuan erabakitzeko eta kudeatzeko gaitasun handia duten lurralde erakundeak dira, beraz, ordezkaritza handia dute Eskualdetako komitean.
Espainiako autonomia-erkidegoek, adibidez, presentzia handia dute Eskualdetako Komitean, Espainia organo horretan kide gehien dituen herrialdeetako bat da.[8]
Europar Batasuneko tratatuaren 13. artikuluaren 4. puntua, Europar Batasuneko Funtzionamenduko Tratatuaren 300, 305 eta 307. artikuluetan gehi batzordeak emandako zenbait ebazpenetan erregulatuta agertzen da Eskualdetako Komitea.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ «Título VIII. De la Organización Territorial del Estado - Constitución Española» app.congreso.es (Noiz kontsultatua: 2023-05-04).
- ↑ a b c d e (Gaztelaniaz) «La Participacion europea y la accion exterior de las Comunidades Autonomas | WorldCat.org» www.worldcat.org (Noiz kontsultatua: 2023-05-04).
- ↑ «Título VIII. De la Organización Territorial del Estado - Constitución Española» app.congreso.es (Noiz kontsultatua: 2023-05-04).
- ↑ «Sistema HJ - Resolución: SENTENCIA 58/1982» hj.tribunalconstitucional.es (Noiz kontsultatua: 2023-05-04).
- ↑ «Sistema HJ - Resolución: SENTENCIA 252/1988» hj.tribunalconstitucional.es (Noiz kontsultatua: 2023-05-04).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Las comunidades autónomas en la Unión Europea : condicionantes, evolución y perspectivas de futuro | WorldCat.org» www.worldcat.org (Noiz kontsultatua: 2023-05-04).
- ↑ «Sistema HJ - Resolución: SENTENCIA 165/1994» hj.tribunalconstitucional.es (Noiz kontsultatua: 2023-05-04).
- ↑ (Gaztelaniaz) «La Política europea de las comunidades autónomas y su control parlamentario | WorldCat.org» www.worldcat.org (Noiz kontsultatua: 2023-05-04).
Bibliografia osagarria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- “Role and Prospects of the Spanish Self-Governing Communities” in Constitutions, Autonomies and the European Union. Report from the Älands Islands Peace Institute, nº3/2008, pp.19-41. ISBN 978-952-5265-30-9.
- "Regioak, Estatu-nazioa eta Europar Estatua". Donostia: Hiria 2006. ISBN: 84-9797-223-6.
- “Regioak europar integrazioan”. (Regiones e integración europea). Revista Vasca de Administración Pública. 71/2005, pp.11-47.
- "Autonomy and European Union " en Autonomy: Aplications and Implications. Markku Suksi ( ed.). Kluwer Law International 1998,pp.343-356. ISBN: 9041105638.
- "Las vías internas de participación autonómica para asuntos comunitarios" en El constitucionalismo en la crisis del Estado, Garcia Herrera, Miguel Angel (dir). Universidad del País Vasco1997, pp.517-528. ISBN: 84-7585-958-5.