Don Bradman

Don Bradman
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Cootamundra, 1908ko abuztuaren 27a
Herrialdea	Australia
Heriotza	Kensington Park (en) , 2001eko otsailaren 25a (92 urte)
Hobiratze lekua	Bowral (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: pneumonia
Familia
Seme-alabak	ikusi John Bradman (en)
Hezkuntza
Heziketa	Bowral High School (en)
Jarduerak
Jarduerak	cricket jokalaria eta aktorea
Posizio edo espezialitatea	batter (en)
Altuera	173 zentimetro
Jasotako sariak	ikusi Sport Australia Hall of Fame  (1985eko abenduaren 10a) Wisden Cricketer of the Year  (1931) Knight Bachelor  (1949ko urtarrilaren 1a) Australian Sports Medal  (2001eko urtarrilaren 16a) Companion of the Order of Australia  (1979ko ekainaren 11) Australian National Living Treasure

Sir Donald George Bradman (Cootamundra, Hegoaldeko Gales Berria, 1908ko abuztuaren 27a - Kensington Park, Adelaide, 2001eko otsailaren 25a) The Don, australiar kriket jokalaria izan zen. Oro har, kriketaren historiako bateatzaile onena izan zela onartzen da.

Bizitza

Haurtzaroa eta gaztaroa

Donald Bradman George eta Emily Bradmanen semerik gazteena izan zen. 1908ko abuztuaren 27an jaio zen Cootamundran, Hegoaldeko Gales Berrian. Anai bat eta hiru ahizpa zituen.Familia Bowralera joan zen Hegoaldeko Goiko Lurretan, bi urte eta erdi zituenean.

Bradmanek etengabe praktikatu zuen kriketa haurtzaroan, bateatzaile gisa jardunez eta jokoaren aldaerak bakarka asmatuz. Golf-pilota bat erabiltzen zuen eta, bate gisa, stump bat. Adreiluzko euskarri kurbatu batean muntatutako ur-tanke bat familiaren etxearen atzeko aldean zegoen. Bolak euskarriaren alde kurbatua jotzen zuenean, abiadura handian eta angelu aldakorretan errebotatzen zuen, eta Bradman berriro pilota jotzen saiatzen zen. Praktika horrek nabarmen garatu zituen bere denborak eta erreflexuak. Kriketa modu formalagoan hasi zen orduan eta hamabi urterekin bere lehen centurya markatzea lortu zuen Bowral eskola publikoko taldearekin Mittagongeko goi mailako eskolaren aurka.

1920-1921ean, Bradman puntuazio-markatzailea izan zen Bowralen taldean. Haren kapitaina George Whatman osaba zen. Eskola utzi zuen 1922an, eta higiezinetako agente batentzat aritu zen lanean. Hark kiroleko denbora-pasak sustatzen zituen eta denbora librea eskaintzen zion. Bi urtez kriketa tenisaren ordez utzi zuen baina 1925-1926 denboraldian berriro itzuli zen.

Gorakada

Kriketera itzuli zenean, Bowraleko taldean jokatu zuen erregulartasunez. Talde horrek beste landa-hiri batzuei egin behar zien aurre tokiko lehiaketetan. Bradmanen ekintza askok Sydneyko eguneroko prentsaren arreta deitu zuten.

234 run markatu zituen Wingelloren aurka. Wingellon Bill O'Reilly nazioarteko jaurtitzaile izango zenak jokatzen zuen. 300 run metatu zituen lehiaketaren finalean, elkarren segidako bost larunbatetan, Moss Vale klubaren aurka. Australiako 1926ko udan, zahartzen ari zen Australiako taldeak Ingalaterraren aurkako Ashen trofeoa galdu zuen, eta nazioarteko jokalari batzuk erretiratu hartu zuten. New South Wales Cricket Association, Hegoaldeko Galesen kriketa kudeatzen zuen erakundeak, bilaketa bat abiatu zuen talentu berriak aurkitzeko. Bradmanek Bowralekin zuen errendimenduaz jabetuta, Sydneyko entrenamendu-saio batera gonbidatu zuten, eta Country Week txapelketetan parte hartzeko aukeratu zuten, bai tenisean, bai kriketean. Txapelketa horiek bi astez jokatzen ziren. Enplegatzaileak astebete bakarrik ematen zion, eta bi kirolen artean aukeratzera behartzen izan zuen. Kriketan aukeratu zuen.

Country Weeken egin zuen joko onari esker, 1926-1927 denboraldian Sydneyko kriket lehiaketan St George klubarekin aritzeko gonbita jaso zuen. 110 run markatu zituen debutean. 1927ko urtarrilaren 1ean, Hegoaldeko Gales Berriko erreserba taldeak deitu zuen. Denboraldiko gainerako egunetan, Bradmanek 150 kilometro egiten zituen larunbatero Bowral eta Sydney artean, St Georgerekin jolasteko.

"Bowraleko mutikoa"ren gorakadak hurrengo denboraldian jarraitu zuen. Archie Jackson lesionatuaren ordez, Hegoaldeko Gales Berriko taldean sartzeko hautatu zuten. Lehenengo kriket mailan hasi zen, Australiako mailarik altuenean, Adelaide Ovalen, hemeretzi urterekin. 118 run markatzea lortu zuen bere karrerako lehen txandan. Bere estiloak bazituen haren marka bihurtuko diren ezaugarriak: hanka joko bizia, konfiantza, lasaitasuna eta eraginkortasuna. Denboraldiko azken partidan, Sydney Cricket Grounden lehen centurya lortu zuen Australiako cricket txapelketako Sheffield Shield irabazlea zen Victoriaren aurka. Potentzialtasun handia izan arren, ez zuten hautatuta Australiako erreserba-taldeak Zeelanda Berrian bira egiteko.

Bradman Sydneyra joan zen 1928-1929 denboraldirako, Ingalaterrako taldea Australian bira bat egiteko prestatzen ari den bitartean, Ashes titulua defendatzeko. Hasieran, higiezinen sektorean lanean jarraitu zuen, baina gero Mick Simmons Ltd, kirol-materialaren banatzailean enplegatu zen. Sheffield Shield-en denboraldiko lehen partidan, century bat markatu zuen Queenslanden aurka, eta gero, 87 run eta 137 runs not out Ingalaterraren aurka, betiere Hegoaldeko Gales Berriarekin. Horri esker, Australiako taldearekin aritu zuen, Brisbane Cricket Grounden Ingalaterraren aurka jokatu behar zen lehen test kriket moduko partidarako.

Nazioarteko debuta

Donald Bradman 1928an.

Bradmanek jokatu zuen lehen test partida Kriket lehen klaseko hamargarren partida besterik ez zen izan. Australiako taldeak Ingalaterrako taldeari egin behar zion aurre Ashes seriean. Eremu heze batean, egoera zaila izan zen harentzat: australiarrek 66 run baino ez zituzten metatzen bigarren itzulian, eta 675 runeko aldeagatik galtzen zihoazen. Berak hemezortzi baina ez zituen markatu lehen txandan eta beste bat besterik ez bigarrenean; horrek serieko bigarren partidarako baztertzen zuen. Hirugarren partidarako deitu zuten berriro, eta Melbourne Kriket Grounden 79 eta 112 run egin zituen bi txandetan. Test Kriketean century bat markatzen zuen jokalaririk gazteena zen, nahiz eta Australiak berriro ere galdu. Australiako porrota berriro gertatu zen serieko laugarren partidan. Bradmanek 58 run markatu zituen Australiako bigarren itzulian. Kanporatu egin zuten run out zelako, eta hau nazioarteko ibilbidean gertatuko zitzaion aldi bakarra izango zen; australiarrek 12 runeko aldearekin baino ez zuten galdu.

Australiak serieko bosgarren eta azken proba irabazi zuen Bradmanek lehen itzulian lortu zuen puntuaziorik onena, 123 run. Denboraldia 1.690 runekin amaitzen zuen 93,88ko batekada batezbestekoarekin, eta lehen centrury anizkoitza lortu zuen Sheffield Shielden, 340 not out Victoriaren aurka, SCG errekorrean.

Hurrengo denboraldian, 1929-30ean, haren batezbestekoa 113,28koa izan zen.

Hurrengo denboraldian, 1929-30ean, haren batezbestekoa 113,28koa izan zen. Ingalaterran egingo zen birarako jokalariak hautatzeko partida batean, lehen txandan kanporatutako azken jokalaria izan zen, 124 runeko puntuazioarekin. Aurkako kapitainak kateatzearen estrategia erabili zuen, eta ondorioz, Bradmanen taldea bigarren aldiz jo behar izan zuen jarraian. Bill Woodfull kapitainak taldea mantentzeko eta bigarren txandari ekiteko eskatu zion. Egunaren amaieran, Bradman 205 run egin zituen, eta 225 izatera iritsiko zen. 1930eko urtarrilaren hasieran, Bradmanek Queenslanden aurka txanda bateko kriketaren run kopuru handienaren munduko errekorra ezarri zuen: 452 not out, laurehun eta hamabost minutuan egindako errendimendua. Errekor hori gainditzek hogeita bederatzi urte lehenago itxaron beharko zen.

Ingalaterrako errekorrak

Australiako taldeak 1930ean Ingalaterran egin zuen birarako hautatua izango bistako zen. Percy Fenderrek, adibidez, bere potentziala onartzen zuen, baina bere fidagarritasuna eta akatsak zuzentzeko zailtasunak zalantzan jartzen zituen. Ingelesak 1930eko Ashen txapelketan faboritoak ziren, eta australiarrak, berriz, Bradman eta Archie Jackson bateatzaile gazteengan jartzen zuten konfiantza iragarpenak gainditzeko. Azken honen teknika dotoreak arrakastarako aukera onenak eskaintzen zituen.

Bradmanek 236 run lortu zituen Worcesterren eta mila run markatu zituen lehen klaseko kriketean maiatzaren bukaera baino lehen. Orduan, errendimendu hori lortzen zuen bosgarren jokalaria eta lehen australiarra baino ez zen. Ingalaterrako lehen proba partidan, Bradmanek 131 run markatzen zituen bigarren txandan, nahiz eta horrek ez du galarazten anfitrioiek partida irabaztea. Serieko bigarren partidan, bost guztira, 254 run lortu zituen eta Australiak garaipena lortu zuen. Geroago esan zuen han jokatu zuela bere ibilbideko lasterketarik onena, eta “ia pilota guztiak, salbuespenik gabe, joan behar ziren lekura joan baitziren”. Wisden Cricketers' Almanackek nabarmen du zuen haren hanka-joko azkarra, doitasuna eta pilotari lurrean eusteko teknika, airean jo beharrean..

Seriearen hirugarren proban, Leedsen, Bradmanek century bat egin zuen eguerdia aurretik, dagoeneko Victor Trumperrek eta Charlie Macartneyk lortu zutena. Arratsaldean, ehun run berri baino gehiago metatu zituen, eta 309 runs not out markarekin amaitu zuen eguna. Oraindik ere, test kriketeko egun bakar batean 300 run baino gehiago markatu zituen jokalari bakarra zen. Errondaren amaieran, 334 izango ziren guztira, eta munduko errekorra izango zen: Andy Sandhamen 325 runeko marka gainditu zuen. Arthur Whitelaw negozio-gizonak 1.000 librako txekea eskainiko dio errendimendu horrengatik.

The Ovaleko proba erabakigarrian, Londresen, Ingalaterrak 405 runs metatu zituen. Aldizkako euriagatik hiru egun iraun zituen txanda batean, Bradmanek 232 run markatu zituen. Australiak 290 runeko aurrerapena lortu zuen lehen txandaren amaieran. Jacksonekin elkartze erabakigarri batean, Bradmanek zailtasunak zituen Harold Larwood fast bowlerrak eginten zituen jaurtiketa labur eta sendoekin. Gorputzean maiz jotzen zuten. Zenbait iruzkingile eta jokalari ingeles Bradmanek jaurtiketa horien aurrean dituen zailtasunak antzeman zituzten. Ezagutza hori ingelesentzat beranduegi iritsi arren, hura ustiatzeko garrantzi handia izango du hurrengo Ashetan. Partida irabazteak aukera ematen zion Australiari seriea irabazteko, eta garaipen horrek eragin nabarmena izan zuen Australian. Munduko krisia dela eta, ekonomiak zailtasunak zituen eta langabezia-tasa azkar handitzen ari zen; bitartean, kirol-garaipen horrek herrialdea kontsolatzen zuen. Hogeita bi urteko jokalari autodidakta baten istorioa. Jatorriz bushekoa izateak, eta aurkari ingelesaren kontrako errekor batzuk ezarri izanak, Bradman heroi nazional bihurtu zuten. 1930eko bira honetan, Bradmanek inoiz berdindu ez den errendimendua lortu zuen: nazioarteko partidetan run kopurua (974) eta 200etik gorako puntuazio-kopurua oraindik ere errekorrak dira. Bradmanek bira honetan, lehen klaseko kriketean izandako runs kopuruen beste errekor ezarri zuen, 2960: ez da atzerritar bakar batek ere ez du horrenbeste markatu Ingalaterrako egonaldi batean.

Ingalaterran dagoen bitartean, Bradmanek izaera isila eta bakartia erakusten du joko-zelaitik kanpo. Taldekideek urrutiko joeratzat jotzen dute, ez die inoiz birarik eskaintzen eta ez du haiekin partekatzen Whitelawek eskaintzen duen dirua. Bradmanek idazten ematen zuen denbora libre gehiena: liburu baten eskubideak saldu zituen. Australiara itzultzean, harreraren intentsitateak harritu egin zuen. “Heroi mesfidatia” bihurtzen zen. Mick Simmons enplegatzaileak langilearen izen ona aprobetxatu nahi du. Taldekideak utzi eta Adelaida, Melbourne, Goulburn, Bowral eta Sydneyn antolatzen zituen harrera ofizialetara joateko eskatu zion Bradmani. Azken modeloko Chevrolet bat eskaini zioten. Biraren etapa bakoitzean, bera lotsarazteraino lausengatzen dute Bradman. Kirol kolektibo batean egiten dituen banakako balentrietan oinarritutako arreta horrek bere garaikideekiko harremanak betiko kaltetuko zituen. Vic Richardsonek, Australiako taldeko kapitain-ordeak, garaipenari buruz esan zuen: “Edozein talderi aurre egin ahal izango genioke Bradman gabe, baina ezingo genuke itsuen eskola baten aurka jokatu Clarrie Grimmett gabe”.

Erreferentziak

• Datuak: Q313591
• Multimedia: Donald Bradman / Q313591