Consuelo Zavala

Consuelo Zavala
	;
Bizitza
Jaiotza	Mérida, 1874ko abenduaren 14a
Herrialdea	Mexiko
Heriotza	Mérida, 1956ko ekainaren 22a (81 urte)
Jarduerak
Jarduerak	irakaslea, emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea eta pedagogoa

Consuelo Zavala Castillo (Mérida, Yucatán, Mexiko, 1874ko abenduaren 14a - Mérida, Mexiko, 1956ko ekainaren 22a) maistra eta feminista mexikarra izan zen. Gaur egun bere izena daraman Yucatango emakumeentzako lehen eskola pribatu laikoaren sortzailea izan zen.^[1]

Biografia

Gaztaroa

Consuelo Zavala Maria Adelaida Castillo Camara eta Francisco de Zavalaren seigarren alaba izan zen.^[2] Yucatán estatuko Nesken Literatur Institutuan ikasi zuen, non oinarrizko eta goi-mailako hezkuntzako irakasle titulua lortu zuen. Bere ideia liberal eta aurreratuengatik nabarmendu zen, emakumea gizonarekiko berdintasunean aintzat hartzen ez zen garai batean. Gai honek, Yucatanen askoz beranduago sozialki onartuko ziren genero eskubideen alde aktiboki borrokatzera eta agertzera eraman zuen.^[3]

Lehen hezkuntzako eta irakaskuntza arrunteko metodoak ikasi zituen Frantzian, eta hara joan zen Francisco I. Maderoren gobernuaren beka jaso ondoren, eskoletako bisitari gisa. Geroago, bere jaioterrian aplikatu zituen, bere bizitzako urte asko eman zituen irakasle landatarrak prestatzeko, irakasleriaren talde horren hezkuntza bere herrialdearen garapenerako funtsezkoa zela iritzita.^[3]

Irakasle-bizitza

Oso gaztetatik, bere eskolako maisu-maistren plantillako kide izan zen, Literatur Institutuan, goi mailako gramatika, erretorika, etimologia, geografia eta historia ikastaroak emanez.^[3]

Irakaskuntzatik Rita Cetina Gutiérrez bere irakaslearen ildo aurrerakoia bultzatu zuen, hezkuntza laiko, zientifiko eta modernoaren arauak sustatuz. Berak, zenbait eskolen sortzaile gisa, Gonzalo Cámara Zavala Yucatán-eko Gizarte Ekintzako Ligaren sortzailearekin batera, laikotasuna eta arrazionalismoa ezarri zituen hezkuntza-eredu gisa garai hartako Yucatan-en. XX. mendearen hasieran Europan eta batez ere Espainian Francisco Ferrer Guardiaren eskola modernoan modan zeuden ezaugarri hauek.^[4]

Feminismoa

1916an, Lehen Kongresu Feministaren Batzorde Antolatzailearen zuzendaritza-batzordeko presidente izan zen, Salvador Alvarado jeneralaren kudeaketak bultzatuta.^[5]

1922an, Beatriz Peniche Barrerarekin batera Yucatango Liga Feminista sortu zuen. Esperientzia honetan Elvia Carrillo Puertok, Felipe Carrillo Puerto, garai hartan Yucatango gobernaria zenaren arrebak lagundu zien, beste emakume yukateka batzuekin batera.^[6]

Irakaskuntzan, jarrera irmoa izan zuen emakumeen giza eskubideen inguruan, eta emakumeek beren jaioterriko bizitza kulturalean, ekonomikoan eta sozialean parte hartzea aktiboki sustatu zuen. Beti saiatu zen bere generoa tradizioetatik askatzen.^[3]

Aintzatespenak

1948: Ignacio Manuel Altamirano domina, irakaskuntzan egindako lanagatik.^[2]
Yucatango sei eskolek bere izena daramate: hiru Merida hirian, bat Akil udalerrian, beste bat Kanasin udalerrian eta beste bat Tiziminen.^[2]
2015eko uztailaren 9an, LXI Legegintzaldiko Gobernu eta Koordinazio Politikoko Batzordeko kideek erabaki zuten 2016ko urtarrilaren 13tik aurrera "Consuelo Zavala Castillo maistra erabilera Anitzeko Aretoa" deitzea botere legegilearen erabilera anitzeko aretoari.^[5]
2019ko Emakumearen Nazioarteko Egunaren barruan, Yucatángo Estatuko Kongresuak lehen aldiz eman zuen Consuelo Zavala Castillo errekonozimendua, yucatandarrek zientzia, kultura, politika eta ekonomiaren arloetan egindako lan nabarmena saritzen duena, bai eta genero-parekidetasunaren edo emakumeen giza eskubideen defentsaren aldeko lana ere.^[5]

Ikus, gainera

Erreferentziak

↑ «Incorporadas - Secundaria» web.archive.org 2009-02-28 (Noiz kontsultatua: 2021-07-03).
↑ ^a ^b ^c (Ingelesez) «Consuelo Zavala Castillo, pionera de la educación moderna» www.lajornadamaya.mx (Noiz kontsultatua: 2021-07-03).
↑ ^a ^b ^c ^d (Gaztelaniaz) Manifiesto 21. (2020-06-22). «Consuelo Zavala, la maestra feminista» Manifiesto 21 (Noiz kontsultatua: 2021-07-03).
↑ Maestro, El. (2017-06-22). «El maestro: Consuelo Zavala Castillo» El maestro (Noiz kontsultatua: 2021-07-03).
↑ ^a ^b ^c (Gaztelaniaz) López, Aída. (2020-09-13). «El liberalismo rosa de la señorita Consuelo Zavala» Revista Soma (Noiz kontsultatua: 2021-07-03).
↑ (Gaztelaniaz) Yucatán en el tiempo. 2020-08-29 (Noiz kontsultatua: 2021-07-03).

Kanpo estekak

Datuak: Q5784862

[1] «Incorporadas - Secundaria» web.archive.org 2009-02-28 (Noiz kontsultatua: 2021-07-03).

[:2-2] (Ingelesez) «Consuelo Zavala Castillo, pionera de la educación moderna» www.lajornadamaya.mx (Noiz kontsultatua: 2021-07-03).

[:0-3] (Gaztelaniaz) Manifiesto 21. (2020-06-22). «Consuelo Zavala, la maestra feminista» Manifiesto 21 (Noiz kontsultatua: 2021-07-03).

[4] Maestro, El. (2017-06-22). «El maestro: Consuelo Zavala Castillo» El maestro (Noiz kontsultatua: 2021-07-03).

[:1-5] (Gaztelaniaz) López, Aída. (2020-09-13). «El liberalismo rosa de la señorita Consuelo Zavala» Revista Soma (Noiz kontsultatua: 2021-07-03).

[6] (Gaztelaniaz) Yucatán en el tiempo. 2020-08-29 (Noiz kontsultatua: 2021-07-03).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]