Carlos Falconí Aramburú

Carlos Falconí Aramburú
Bizitza
Jaiotza	San Miguel District (en) , 1937
Herrialdea	Peru
Heriotza	2022ko ekainaren 29a (84/85 urte)
Hezkuntza
Heziketa	San Cristóbal of Huamanga University (en)
Hizkuntzak	gaztelania; Ayacucho Quechua (en)
Jarduerak
Jarduerak	poeta, abeslaria, egile abeslaria, musikagilea eta gitarra-jotzailea
Musika instrumentua	ahotsa

Carlos Ernesto Falconí Aramburú (San Miguel, La Mar, Ayacucho, Peru, 1937 – 2022) Peruko poeta, kantautorea, abeslaria, gitarrista, konpositorea eta musika-konpilatzailea izan zen. Ayacuchoko kitxuaz eta gaztelaniaz idatzi eta abestu zuen.

Biografia

Haurtzaroan Carlos aita abesten eta gitarra jotzen laguntzen hasi zen. Huantako Lehen Hezkuntzara joan zen, gero San Juan Bosco Colegioko lehen hezkuntzara. Ondoren, Batxilergoa "Mariscal Cáceres" Eskola Handiko Unitatean, Huamanga hirian. Hizkuntza eta Literatura ikasi zituen San Cristóbal de Huamangako Unibertsitate Nazionalean.

Huamangan 1950ean Trío Ayacucho taldea sortu zuen Ernesto Camassi Pizarrorekin eta Carlos Flores Leónekin, eskolan ezagutu zituenak. Balsak eta boleroak abesten eta dantzatzen zituen. 1958an Adios balsa konposatu zuen. Bigarren ahotsa eta hirugarren gitarra izan zen, Ernesto Camassik, berriz, lehen ahotsa eta bigarren gitarra jotzen zuen eta Carlos Floresek lehenengo gitarra. 1964an Carlos Flores taldea utzi zuen eta Amílcar Gamarra Altamiranok ordezkatu zuen.

1966an Hirukoteak bere lehen diskoa grabatu zuen "Vapor Brillante" eta "Con el mayor amor" abestiekin. Ayacuchoko abesti tradizionalekin bederatzi LP eta bi CD jarraitu ziren.

Peruko barne gatazka armatuaren garaian, bere Ayacucho eskualdeko biztanleen sufrimendua eta itxaropena jorratzen zituzten poema eta abesti ugari idatzi zituen. Bere abesti ezagunenen artean, Huamanga (1958), Carolita (1966), Ingrata Mestiza (1973), Wakcha Masillay (1978), Ofrenda (1982), Viva la Patria (1986), Tanto amor, tanto infortunio (1987), Tierra que duele (1987), Aurora (1994), Lejanía (2000) eta Justicia punkupi suyasaq (2002). Gaztelaniazko izenburuak izan arren, testuak gehienbat kitxuaz edo elebidunez daude. Abesti horietako batzuk Manuelcha Prado Ayacuchoko abeslariak interpretatu zituen, tartean Ofrenda .

Olerkigintzan, bilduman eta abestien interpretazioan egindako lorpenengatik, 1988an Liman Urpicha de Plata saria jaso zuen Peruko Errepublikako Lehendakaritzak antolatutako Andeetako Autore eta Konpositoreen Bigarren Jaialdian. 2016an Ayacuchoko Eskualdeko Kontseiluak Amerikako Askatasunaren Ordena eman zioten.

2022ko ekainaren 29an hil zen.

Albumak

Trío Ayacuchorekin

1966: Con el mayor cariño (IEMPSA)
1967: Trío Ayacucho
1970: Aquí estamos mejor
1971: Mi retorno
1973: Remembranza Huamanguina

Berezko poemak eta abestiak

1982: Ofrenda
1986: Viva la patria
1987: Tanto amor, tanto infortunio
1987: Tierra que duele
1994: Aurora
2000: Lejanía
2002: Justicia punkupi suyasaq

Bibliografia

Abilio Vergara: La tierra que duele de Carlos Falconí: Cultura, música, identidad y violencia en Ayacucho. Universidad Nacional de San Cristóbal de Huamanga, Ayacucho 2010.
Joshua Tucker: Gentleman Troubadours and Andean Pop Stars: Huayno Music, Media Work, and Ethnic Imaginaries in Urban Peru. University of Chicago Press, Chicago 2013.
Jonathan Ritter: Complementary Discourses of Truth and Memory. The Peruvian Truth Commission and the Canción Social Ayacuchana. Part III (Musical Memoralizations of Violent Pasts), 8 in: Susan Fast, Kip Pegley: Music, Politics, and Violence. Wesleyan University Press, Middletown, Connecticut 2012. ( Google aurrebista )

Kanpo estekak

Abilio Vergara: La tierra que duele de Carlos Falconí: Cultura, música, identidad y violencia en Ayacucho. Capítulos IV + V, pp. 139-222. Capítulo IV. La Tierra que duele de Carlos Falconí. La historia de la violencia en la canción popular, pp. 139-169. Capítulo V. "Ofrenda" y las formaciones de la violencia en uns sociedad poscolonial, pp. 170-222. Universidad Nacional de San Cristóbal de Huamanga. Ayacucho, 2010.
Jonathan Ritter: Complementary Discourses of Truth and Memory: The Peruvian Truth Commission and the Canción Social Ayacuchana. Diagonal: Journal of the Center for Iberian and Latin American Music, Volume 2, 2009.
Arariwa 1 (1), agosto, 2003. Publicación coleccionable, Vocero de la Dirección de Investigación de la ENSF «José María Arguedas», p. 4: La Verdad en las Canciones. Carlos Falconí Aramburú: Justicia punkupi suyasaq.
Carlos Falconí Aramburú (Compositor, recopilador e intérprete). Centro de Documentación y Archivo Audiovisual, Dirección de Investigación, 2015.
Nilda Escalante: Reconocen a cantautor Carlos Falconí con 'Orden a la Libertad Americana'. Consejo Regional a pedido del ejecutivo en sesión extraordinaria. Diario Correo, 2016ko ekainaren 28a.
Rendirán homenaje a Raúl García Zárate, Jaime Guardia y Carlos Falconí por Día de la Canción Ayacuchana. Perú 21, 2016ko azaroaren 2a.

Datuak: Q28529729