Edukira joan

Antonia Ferrín Moreiras

Wikipedia, Entziklopedia askea
Antonia Ferrín Moreiras
katedradun

Bizitza
JaiotzaOurense, 1914ko maiatzaren 13a
Herrialdea Galizia
BizilekuaEspainia
HeriotzaSantiago de Compostela, 2009ko abuztuaren 6a (95 urte)
Hezkuntza
HeziketaSantiago de Compostelako Unibertsitatea
Tesi zuzendariaRamón María Aller Ulloa (en) Itzuli
Hizkuntzakgaztelania
galiziera
Jarduerak
Jarduerakunibertsitateko irakaslea, astronomoa eta matematikaria
Enplegatzailea(k)Madrilgo Complutense Unibertsitatea

Antonia Ferrín Moreiras (Orense, Galizia, 1914ko maiatzaren 13a - Santiago de Compostela, 2009ko abuztuaren 6a) matematikaria, irakaslea eta lehen astronomo galiziarra izan zen. Batez ere, astronomiari egin zizkion ekarpenak Ilargiaren izar ezkutuei buruzko lanekin, izar bikoitzen neurketekin eta neurketa astrometrikoekin, bi bertikaletako pasabideak zehaztearekin batera, Santiagoko Behatokian lanean ari zela egin zituen ikerketak. [1]

Gerra Zibila baino lehen, Kimikako eta Farmaziako lizentziaturak lortu zituen Santiago de Compostelako Unibertsitatean (USC), irakasle nazional titulua lortu zuen eta, bi urtez Zientzia Zehatzak ikasi zituen, garai hartan Matematika ikasketak jasotzen zuten izena. Matematika-ikasketak Madrilgo Unibertsitate Zentralean amaitu ahal izan zituen urte batzuk geroago, orain Complutense izena daramana. [2]

1963an astronomiari buruzko tesia defendatu zuen lehen emakume espainiarra izan zen: Observaciones de pasos por dos verticales. Tesi hori bera USC Matematika Eskolan defendatzen ere lehena izan zen. [3]

Bere bizitza, bere lorpen akademiko eta laboralengatik ez ezik, bere bizitza profesionala eta ikasle bizitza uztartzen jakin zuelako nabarmentzen da, arrazoi ekonomikoengatik egin behar izan zuena, bere helburuak lortzen lagundu zioten beka ugari jaso zituen arren. [2]

Biografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Haurtzaroa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antonia Ferrín Moreiras Orensen jaio zen 1914ko maiatzaren 13an, baliabide gutxi zituen familia batean. Aitak, matematikako irakasleak, bere lau alabak, Antonia, Celsa, María eta Pastora, [2] goi mailako ikasketak izatea nahi zuen, [1] Nahiz eta, garaiko konbentzioa [3] eta familiaren egoera ekonomikoa gora-beheratsua izan. Horregatik, 1920an, Ferrínek sei urte zituela, Santiago de Compostelara joan ziren bizitzera.

Ferrín zazpi urte zituela hasi zen eskolara joaten eta bederatzi urte besterik ez zituela institutura sartzeko prest zegoen. Zientzien Batxilergoa ikasi zuen Santiago de Compostelako Institutu Orokorrean eta Teknikoan eta, gero, Unibertsitateko Batxilergoa Bigarren Hezkuntzako Institutu Nazionalean ikasi zuen beste hamabi neskarekin batera.

Goi mailako hezkuntza eta ibilbide profesionala

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1930ean, goi mailako ikasketak hasi zituen USC Zientzia Fakultatean, garai hartan Kimikako espezialitatea bakarrik eskaintzen baitzen. [3] Aitak Farmazia Fakultatean lan egiten zuen arren, diru sarrerak ez ziren nahikoa:

"[...] batez beste 2.500 pezetako soldata, familiaren beharrak estaltzeko zituen baliabide bakarrak"

Ferrín fitxategiak islatzen zuen bezala, egoera horrek mesede egin zion doako matrikula izateko eta bekak lortzeko. Horri esker, Bigarren Errepublikaren garaian (zehazki, 1935ean), Ferrín Kimikan lizentziatu zen eta Maistra Nazionalaren titulu lortu zuen. [2]

Karrera amaitu eta berehala, Ferrín lanean hasi zen, nahiz eta lehen lanak ordaindu gabe egin behar izan zituen: 1934tik 1936ra irakasle laguntzaile gisa lan egin zuen Zientzia Fakultateko Fisika eta Matematika irakasgaietako praktiketan eta behin-behineko laguntzaile gisa Santiagoko Arcebispo Xelmírez Institutuko Zientziak sailean. [3] Aldi berean, Farmazia ikasten ari zen eta USCk eskaintzen zituen zientzia zehatzak ikastaroak egiten zituen. 1937an, Matematikako irakasle bihurtu zen Nuestra Señora de los Remedios neska umezurtzentzako ikastetxean, eta 1948ra arte lan egin zuen bertan.

1937an, Gerra Zibila hasi ondoren, bere ideologia politikoagatik zigortu egin zuten [2] eta salaketa anonimo batengatik garbiketa espedientea ireki zioten. [3] Hori dela eta, zigortu eta Unibertsitatean irakasle izatetik kendu egin zuten beste 45 irakaslerekin batera, horien artean: Enrique Rajoy Leloup, Fernando Calvet, Isidro Parga Pondal edo Francisco Fernández del Riego . Hala ere, 1940an bere kasua berrikusi zuten, ondorioz, zigorra bertan behera utzi eta berriro laneratzeko aukera izan zuen. Modu horretan, berriro hasi zen Zientzien Fakultatean klaseak ematen.

1950ean, Ikerketa Zientifikorako Goi Kontseiluaren beka lortu zuen Santiagoko Behatoki Astronomikoan ikerketak egiteko. Bi urte geroago, beka hori ikerketa laguntzaile kontratu bihurtu zen. [3] Bestalde, 1950ean ere, Matematikako lizentziatura lortu zuen Madrilgo Unibertsitate Zentralean bere karrerako azken hiru urteetan ikasle libre gisa ikasiz. [2]

1953an, Ferrínek Santanderreko Magisteritzako Eskola Normalean Matematikako irakaslearen oposizio lehiaketa gainditu zuen [4] nahiz eta bi urte geroago Santiagoko Isabel la Católica neskentzako ikastetxera joan. [3]

1954 eta 1956 artean Astronomian doktoretza lortu zuen Madrilen. Bitartean, Ferrinek Vidal Abascal irakasleari lagundu zion USC Zientzien Fakultatean Matematikako titulua sortzea sustatzeko, 1957an lortua. [4] Ferrín Fakultate honetako lehen emakumezko irakaslea izan zen. [1] Garai horretan, bere ikerketekin jarraitu zuen Ramón María Allerren zuzendaritzapean. Seguruenik, bere saririk handiena Allerrek zuzendutako 1963an [3] defendatutako tesia izan zen, laurogei urte baino gehiago zituenean, USC Matematika Fakultatean [5] irakurri zen lehenengoa eta emakume batek Espainian defendatutako astronomiari buruzko lehena.

Urte horretan bertan, matematikako irakasle titular izendatu zuten Madrilgo Santa Maria irakaskuntza eskolan, bi urtez Medikuntzako Matematikako irakasle gisa lan egin zuen [3] eta astronomia eta Zeruko Mekanika irakatsi zituen. [6] Bestalde, zuzendaritza karguak zituen eta oposizioko epaitegietako kide zen. Horrez gain, Espainian egin ziren nazioarteko Matematikako lehen topaketetan parte hartu zuen.

Bere bizitzan zehar hainbat katedratako irakasle laguntzaile gisa lan egin zuen, hala nola, Sixto Rios irakasleak betetzen zuen estatistikakoa edo Matematika Fakultateko Astronomiakoan, José María Torroja Menéndez irakaslearena zena. Azken hau Ferrinen tesi-epaimahaiko kide izan zen.

Bere ibilbide profesionala bikaina izan arren, hainbat oztopo aurkitu zituen emakumea izateagatik, esaterako, Ramón María Aller 1964an gaixotu zenean Behatokian astronomia haren katedra jarraitzeko bide bakarra ordezkoa aurkitzea zen, eta Ferrín doktorea oposiziora aurkeztu zen arren, baztertu egin zuten. Hala ere, salaketa egin ondoren, eskatzaile gisa onartu zuten, baina aulkia hutsik geratu zen eta Behatokiak urteetan gainbehera egin zuen.[5]

Ferrín 1984an erretiratu zen.[7]

Aitortzak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2018an Zientzialarien Taula Periodikoan sartu zen.

2008an bera izendatu zuten amabitxi 50. urteurrena USC Matematika Eskolan. [6]

Eponimoak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c .
  2. ↑ a b c d e f .
  3. ↑ a b c d e f g h i .
  4. ↑ a b .
  5. ↑ a b .
  6. ↑ a b .
  7. ↑ a b .

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Antonia_Ferrín_Moreiras&oldid=9009485"(e)tik eskuratuta