Handia

Handia
Jatorria
Argitaratze-data	2017
Izenburua	Handia
Jatorrizko hizkuntza	euskara
Jatorrizko herrialdea	Espainia
Banatze bidea	eskatu ahalako bideo
Ezaugarriak
Genero artistikoa	film dramatikoa eta Film biografikoa
Iraupena	114 minutu
Grabazio lekua(k)	Bilbo, Bidania-Goiatz, Igartubeiti baserri-museoa eta Hondarribia
Zuzendaritza eta gidoia
Zuzendaria(k)	Jon Garaño; Aitor Arregi
Gidoigilea(k)	Aitor Arregi; Jon Garaño; Jose Maria Goenaga; Andoni de Carlos
Antzezlea(k)
	Ramon Agirre ; Eneko Sagardoy ; Joseba Usabiaga ; Aia Kruse ; Iñigo Aranburu ; Iñigo Azpitarte
Ekoizpena
Ekoizlea	Irusoin; Moriarti Produkzioak; Kowalski Films; Xabier Berzosa
Edizioa	Raúl López (en)
Bestelako lanak
Musikagilea	Pascal Gaigne
Argazki-zuzendaria	Javier Agirre Erauso
Argumentu nagusia	Migel Joakin Eleizegia eta Lehen Karlistaldia
	handiafilm.com

Handia, 2017. urtean Jon Garañok eta Aitor Arregik idatzi eta zuzendutako euskal filma da.

Donostiako Zinemaldiaren Sail Ofizialean lehiatu zuen eta hori lortzen zuen hirugarren euskarazko filma da.^[1] Euskal Zinemaren Irizar saria eta "Epaimahaiaren Sari Berezia" irabazi zituen 2017ko Zinemaldian.^[2] Goya Sarietan 10 sari lortu zituen zeuzkan 13 izendapenetatik. Horien artean aktore berri onenaren saria, ileapaindegi eta makilaje onenaren saria eta musika onenaren saria zeuden. Hala ere ihes egin zuten bi sari potoloek Zuzendari onenaren eta film onenaren sariak alegia.

Takilari dagokionez markak apurtuta, euskarazko filmik ikusiena izan zen, 150.000 pertsonatik gorakoa. 2022an Iratik kendu zion postu hori. Filmak XIX. mendean bizi izan zen Altzoko Handiaren historia kontatzen du. 2018ko martxotik, ikusgai dago Netflix streaming plataforman, AEBetan eta Frantzian salbu.^[3]

Filma

Filma errealitatean oinarritzen da. 1818an Altzon jaio zen Migel Joakin Eleizegiren istorioa da zehazki. 20 urterekin akromegalia gaixotasunaren ondorioz berriro hazten hasi eta hil zen arte ez zen gelditu. Altzo-ko handiaren istorioa gaur egun arte iritsi da.

Sipnosia

Lehen Karlistaldian borrokatu ostean, Martin Gipuzkoa-ko bere etxera itzuliko da, eta han, harrituta, bere anaia Joakin ohi baino askoz ere handiagoa dela aurkituko du. Mundu osoak Lurreko gizon handiena ikusteko ordaindu nahi izango duelakoan, bi anaiek bidaia luze bati ekingo diote, Europan zehar. Bidean, anbizioak, diruak eta ospeak betiko aldatuko dute familiaren patua. Benetako gertakarietan oinarritutako istorio bat.

Filmaketa

Filmaketan zehar Aundiya izenburua erabili zen, baina 2017ko uztailean behin betiko izenburua Handia izatera pasatu zen.^[4] Filmaren produkzio lana ere handia izan zen, eta pertsona asko ibili ziren bertan. Filma XIX.mendean kokatzen da, gerra baten erdian. 4 herrialde ezberdinetan kokatzen da istorioa, eta ia eszena guztiak Euskal Herrian filmatu ziren, elurretako eszenak ezik, horiek Arango haranan grabatu baitziren.^[5] Haien aurreko filmarekin alderatuz (Loreak, film intimista) oso ezberdina da Handiaren produkzioa.

Finantzaketa

Filma ekoizteko hiru ekoiztetxe batu dira Irusion, Kowaski films eta Moriarti. Handia da euskaraz eginiko film garestiena. Ekoiztetxeko kideen esanetan, 2014. urteko Loreak filmak ahalbidetu zuen Handia finantzatzea.^[6]

Filmak Gipuzkoako Aldundia-ren, Eusko Jaurlaritzaren eta ICAAren subentzioak jaso ditu. Telebisten arloan, RTVEek, EiTBk eta Euskaltelek ere lagundu dute filma finantzatzen. Guztira 3,5 milioi euro balio izan ditu. Arduradunen esanetan, filma finantzatzea errazagoa izan zen Loreakekin baino, aurreko film horrek ateak ireki zizkielako. Hala ere, adituek diote filmaren kalitaterako eta produkzioaren tamainarako, aurrekontua oso mugatua zela.

Aktoreak eta pertsonaiak

Aktore nagusiak

Joseba Usabiagaː Martin Eleizegi
Eneko Sagardoyː Migel Joakin Eleizegi
Iñigo Aranburuː Jose Antonio Arzadun
Ramon Agirreː Antonio Eleizegi
Aia Kruseː Maria Zuloaga

Aktore sekundarioak

Iñigo Azpitarteː Fernando
Asier Hernandezː Ofiziala
Jon Ander Alonsoː Paulino
Luján Blancoː Ostatuko jabea
Estibalitz Curielː Eusebia (heldua)
Irati Herrerosː Katalina (heldua)
Jagoba Mendizabalː Isidro (gaztea)
Imanol Mujikaː Isidro (haurra)
Kattalin Zabalaː Eusebia (gaztea)
Maren Torreː Katalina (haurra)
Itziar Aizpuruː Amona 1
Mariasun Pagoagaː Amona 2
Ina Juaristiː Felipe lehengusua
Joanes Tovarː Miguel Eleizegi
Unax Angel Redondoː Miguel Eleizegi (jaioberria)
Egoitz Lasaː Ignacio
Jon Elizegiː Don Pablo
Erik Probanzaː Altzotarra 1
Jox Berasategiː Altzotarra 2
Telmo Esnalː Altzotarra 3
Patxi Irigoyenː Ehorzlea

Alfonso Torregrosaː Madrilgo elitista 1
Unai Garcíaː Madrilgo elitista 2
Naima Barrosoː Isabel II erregina
Paco Sagarzazuː Txanbelana
Unai Madurgaː Ilarako haurra
Patricia Lópezː Ilarako emakumea
Pedro Ruigómez Momeñeː Madrilgo ikuslea
Javier Hornoː Madrilgo apaiza
Gorka Zubeldiaː Ilustratzailea
Javi San Sebastiánː Notarioa
Iñigo Gastesiː Treneko funtzionarioa
Sandra Pirsicː Esther erraldoia
Saad Kaicheː Saad erraldoia
Kepa Iribarː Saaden laguntzailea
Peter Ormrodː Noble xelebrea
David Doblasː Erraldoia 2
Danny Agbeleseː Erraldoia 3
Philip James Ballː Noblearen laguntzailea
John Maitenyː Londresko gizona
Etienne Kimesː Mediku frantsesa
Ttittika Rekaltː Itzultzaile frantsesa
Remy Rifladeː Daguerre
Joanes Passicotː Lapurren buruzagia
Michal Krzysztof Lagoszː Kolibri printzea
Karina Goto Idaː Kolibri printzesa
Javi Barandiaranː Pirineotako bizilaguna
Mikel Huércanosː Pirineotako tabernaria
Pablo Asiainː Pirineotako bezeroa 1
Natxo Sainzː Pirineotako bezeroa 2

Talde teknikoa

Zuzendaritza	Aitor Arregi eta Jon Garaño
Gidoia	Andoni de Carlos, Jose Mari Goenaga, Aitor Arregi eta Jon Garaño
Ekoizle eragileak	Fernando Larrondo (Aundiya Film, AIE), Jose Mari Goenaga (Moriarti Produkzioak, S.L.), Nerea Rodríguez (Irusoin S.A.) eta Koldo Zuazua (Kowalski Films S.L.)
Ekoizleak	Xabier Berzosa, Iñaki Gómez, Iñigo Obeso
Musika	Pascal Gaigne
Argazki zuzendaritza	Javi Agirre Erauso
Edizioa	Laurent Dufreche eta Raúl López
Zuzeneko soinua	Iñaki Díez
Soinu diseinu eta edizioa	Xanti Salvador
Zuzendari artistikoa	Mikel Serrano
Jantziak	Saioa Lara
Ile-apainketa eta makilajea	Ainhoa Eskisabel eta Olga Cruz
Zuzendari laguntzaileak	Telmo Esnal eta Aitor Vitoria
Efektu bereziak	Drama FX eta User T38

Banaketa

Euskarazko filma izanik, banaketan zailtasunak izan ditu, izan ere, hizkuntza bera oztopo da kasu honetan. Euskaraz soilik, azpitituluekin eta itzulia ikusteko aukera egon da zineman. Datuen arabera euskarazko bertsioak izan du arrakasta handiena. 10 astez egon zen Espainiako zinemetan ikusgai, eta Goya sari sortaren ostean berriz itzuli zen zinemetara. 2018ko martxoan Netflix streaming plataforman ikusgai dago. Oraingoz euskarazko audioarekin soilik ikus daiteke; azpitituluak arabieraz, errumanieraz, ingelesez, alemanez edota gazteleraz jarri daitezke. Gerora itzulita ikusteko aukera ere egongo da.

Erantzuna

Kritikak orokorrean oso positiboak izan dira. Eta zuzendariak oso pozik agertu ziren emaitzekin. Ikusleei eta bildutako diruari dagokienez, ICAAk zituen datuen arabera filmak guztira 82.486 ikusle izan zituen 2017an aretoetan, eta guztira 487.474 euro bildu zituen. 2017ko metatutako ikusleen zerrendan 26. postuan kokatu zen. Bere aurretik zituen El autor eta Inside. Atzetik, aldiz, Promesa eta Piel fría filmak daude. Loreak filmarekin alderatuz, honek 45.177 ikusle gehiago izan zituen hasiera batean. Zifra horiek ez dira ICAAk emandako zifra ofizialak, baizik eta ICAAK ComScore enpresarekin ateratako behin-behineko datuak. Datuei erreparatuz jada Handia filma euskaraz egindako filmik ikusiena dela esan daiteke. Euskal Herrian izan du harrerarik onena Handiak. Probintziaka, Gipuzkoa izan da filmari harrera onena egin diona. Espainiako Estatuaren mailan 2018rako 150.000 ikusle izan zituen^[7].

Sariak

Goya

2017ko abenduaren 13an 32. Goya Sarien izendapenak jakinarazi zituzten eta Handia izendapen gehien lortu zituen filma izan zen.^[8], Hona hemen 2018ko otsailaren 3ko galan lortutako emaitzak.^[9]

Saria	Izendapena	Emaitza
Film onenaren Goya Saria		Ez
Zuzendari onenaren Goya Saria	Aitor Arregi Jon Garaño	Ez
Gizonezko aktore berri onena	Eneko Sagardoy	Bai
Gidoi original onenaren Goya Saria	Jon Garaño Jose Maria Goenaga Aitor Arregi	Bai
Produkzio zuzendaritza onenaren Goya Saria	Ander Sistiaga	Bai
Muntaketa onenaren Goya Saria	Laurent Dufreche Raúl López	Bai
Jatorrizko musika onenaren Goya Saria	Pascal Gaigne	Bai
Argazki zuzendari onenaren Goya Saria	Javier Agirre Erauso	Bai
Zuzendari artistiko onenaren Goya Saria	Mikel Serrano	Bai
Jantzi diseinu onenaren Goya Saria	Saioa Lara	Bai
Makillaje onenaren Goya Saria	Ainhoa Eskisabel Olga Cruz Gorka Agirre	Bai
Soinu onenaren Goya Saria	Iñaki Díez Xanti Salvador	Ez
Efektu berezi onenen Goya Saria	Jon Serrano David Heras	Bai

Sari kopuru horrekin, Goyen historian sari gehien jaso zituen hirugarren filma bihurtu zen, Mar adentro eta ¡Ay, Carmela!ren atzetik.^[10]

Donostiako zinemaldia

Epaimahaiaren sari berezia jaso zuen.

Feroz Saria

Saria	Izendapena	Emaitza
Kartel onena	Iñaki Villuendas	Bai
Musika onena	Pascal Gaigne	Bai
Film onena		Ez
Zuzendaritza onena	Aitor Arregi eta Jon Garaño	Ez

Iruditegia

Aktoreak eta zuzendariak Donostiako Zinemaldiko aurkezpenean (2017ko irailaren 24an).
Filmaren lantalde zabala (aktoreak, zuzendariak, gidoilariak, ekoizleak...)
Aktoreak (Eneko Sagardoy, goian; Aia Kruse; Iñigo Aranburu; Joseba Usabiaga eta Ramon Agirre.
Prentsaurrekoa Kursaal jauregian.