Bob Marley

Bob Marley
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Robert Nesta Marley
Jaiotza	Nine Mile (en) , 1945eko otsailaren 6a
Herrialdea	Jamaika
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Jackson Memorial Hospital (en) , 1981eko maiatzaren 11 (36 urte)
Hobiratze lekua	Bob Marley birthplace in Nine Mile (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: melanoma
Familia
Aita	Norval Sinclair Marley
Ama	Cedella Booker
Ezkontidea(k)	Cindy Breakspeare (mul) ; Rita Marley (mul) (1966ko otsailaren 10a - 1981eko maiatzaren 11)
Seme-alabak	ikusi Ziggy Marley; Cedella Marley (en) ; Stephen Marley (mul) ; Rohan Marley (en) ; Julian Marley (en) ; Ky-Mani Marley (en) ; Damian Marley (mul) ; Sharon Marley (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Stepney Primary and Junior High School (en)
Hizkuntzak	ingelesa; Jamaikako kreolera
Jarduerak
Jarduerak	egile abeslaria, abeslaria, gitarra-jotzailea eta musikagilea
Jasotako sariak	ikusi Karrera artistikoari Grammy saria (2001) ; Rock and Roll Hall of Fame (1994) ; Order of Merit (1981) ; Izarra Hollywoodeko Ospearen pasealekuan ;
Influentziak	Curtis Mayfield (mul) , Jackie Wilson (mul) , Laurel Aitken, The Skatalites, Fats Domino, Prince Buster (en) , The Isley Brothers (mul) , Smokey Robinson, Joe Higgs (en) , Marcus Garvey, Coxsone Dodd (en) , James Brown, The Flamingos, John Holt eta The Paragons (en)
Kidetza	The Upsetters (en) ; Bob Marley and the Wailers
Genero artistikoa	reggaea; ska; Rocksteadya
Ahots mota	tenorra
Musika instrumentua	gitarra; ahotsa
Diskoetxea	Studio One (en) ; Beverley's (en) ; Wail N Soul M (en) ; Upsetter Records (en) ; Island Records; Trojan Records; Tuff Gong (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Eliza latinoa; Rastafari mugimendua; Etiopiako eliza ortodoxoa; katoliko ez-elizkoia
	bobmarley.com

Robert "Bob" Nesta Marley (Nine Mile, Saint Ann, 1945eko otsailaren 6a - Miami, Florida, 1981eko maiatzaren 11) jamaikar kantari eta konpositorea izan zen. The Wailers (1964–1974) eta Bob Marley & The Wailers (1974–1981) ska, rocksteady eta reggae taldeetako kantari, gitarra-jotzaile eta konpositore nagusia izan zen. Oraindik ere, reggae musikari ezagunena da, baita errespetatuena ere, jamaikar musika eta rastafari mugimendua mundu guztian zehar ezagutarazi baitzituen^[1].

Haren kanta ezagunenak I Shot the Sheriff, No Woman, No Cry, Could You Be Loved, Stir It Up, Jamming, Redemption Song eta One Love dira; The Wailers-ekin batera, Three Little Birds, baita hil ondoko Buffalo Soldier eta Iron Lion Zion. Legend (1984), bera hil eta hiru urtera argitaratutako abesti bilduma gehien saldutako reggae albuma da, AEBetan platino diskoa hamar aldiz^[2] eta mundu guztian 20 milioi kopia salduta^[3]^[4].

Biografia

Bob Marley Nime Milesen (Rhoden Hall, Saint Ann) jaio zen, Jamaika iparraldeko herrixka batean, Nesta Robert Marley izenarekin. Cedella Booker, 18 urteko jamaikar neskaren eta Norval Marley, 50 urteko britaniar armadako kapitain zuri baten semea zen. Aita ez zen semeaz arduratu. 1950ko hamarkada bukaeran, Bob eta ama Kingston-era joan ziren bizitzera. Nekazariak hiri honetara joan ohi ziren beren egoera ekonomikoa hobetzeko asmoz. Zoritxarrez, gehienentzat euren etorkizuna auzo txiroetan zegoen.

Robert Nesta Marley gazteak bebop eta jazz aire berriak Trenchtownen ezagutu zituen. Hori haren lehen eragin musikala izan arren, honako hau aitortu zuen: "Me couldn't understand it,", hau da, "Ez nintzen ulertzeko gai". Hala ere, 1960. urtean, arratsaldero Joe Higgs-ek antolatutako musika saioetan parte hartzen hasi zen.

Kingston-en soldatzaile moduan lan egiten zuen bitartean, Bobek bere lehen musika taldea sortu zuen: The Rubeboys. 1963. urtetik aurrera The Wailing Wailers izena hartuko zuten, Neville O'Riley Livingstone (Bunny Wailer) eta Peter Tosh-ekin batera. Elkarrekin jotzen hasi ziren Ray Charles, Fats Domino, Brook Benton eta Curtis Mayfield-en eraginpean. Urte horretan lehenengo reagge diskoa kaleratu zuten. Jamaikako zerrendetan lehen postua lortuko zuten.

1966. urtean, Bob Marley Rita Anderson-ekin ezkondu zen eta Estatu Batuetara joan zen amarekin bizitzera, hura bere senar berriarekin han bizi zelako. Uhartera itzuli zenean, dagoeneko onartua zuen rastafari erlijioan gehiago sinesten hasi zen, 1966. urteko apirilaren 23an Hailee Selassie (Ras Tafari Makkonen) Etiopiako erregeak Jamaikara bidaia egin zuenean, gizon haren ustezko "jainkotasuna"-ren lekuko izan ondoren. Bere izpirituaren egoera berria kantu berrietan islatu zen.

Bunny eta Peter lagunekin batera talde berri bat sortzen du: The Wailers. Kantuetan ageri zen espiritualismoa zela eta, arazoak izan zituzten ordezkari bat bilatzeko. 70. hamarkadaren hasieran, Lee Perry-rekin bat egiten dute. Ekoizle horrek taldearen lana goitik behera irauli zuen eta haren lan hoberenak ekoitzi, hala nola Soul Rebel, Small Axe, 400 Years, eta abar.

1972. urte bukaeran taldeak euren lehen diskoa argitaratzen dute, Catch a Fire. Arrakasta handia izan zuen, eta honek Inglaterra eta Estatu Batuetatik bira bat egitera daramatza. 1973. urean beste disko berri bat ateratzen dute, Burnin, kantu zaharren bertsioekin.

Bunny-k eta Peter-rek taldea utzi zuten eta bakarkako lanetan hasi. Marcia Griffitsh emazte berriak eta Judy Mowatt-ek ordezkatu zituzten: taldeak Bob Marley & The Wailers izena hartu zuen. 1975. urtean Natty Dread argitaratuz zuten eta beste disko bat zuzeneko kantuekin: Live!.

1976. urtean Rastaman Vibration argitaratu zuen. Disko horrek zerrendetan emaitza onak izan zituen eta taldearen hoberenetakotzat hartu zen. Bere kantek gai asko lantzen zituzten: maitasuna, kritika soziala etab. iraultza politiko eta espirituala aldarrikatzen da.

1976. urteko abenduaren 5ean, Bob kontzertu bat ematera zihoan Kingston-en, bakea eta hiritarren eskubideak aldarrikatzeko. Baina ezezagun batzuk, kontzertua baino lehenago, tiro batez zauritu zuten besoan. Atentatu hau eta gero, Bob Marley-k Jamaica utzi eta Londresera joan zen, Estatu Batuak, Europa eta Afrikatik kontzetuak biderkatuz.

Hurrengo urtean Exodus (1977) diskoa argitaratuko du, Inglaterran arrakasta handia izango zuena. Urte horretan ere Kaya argitaratuko du, arrakasta berri bat, maitasunari eta marihuanari buruzko kantuez osatua. Babylon By Bus (1978) diskoa atera zuen Europa eta Afrikatik egindako bira baten ondorioz. Gero Afrika bisitatu zuen eta Survival diskoa atera zuen, afrikarren omenez.

1980. urtean, hauteskunde kanpaina bortitza zenean Jamaican, Michael Manley eta Edward Seaga aurkarien artean tregoa bat lortu zuen. Uprising argitaratu zuen (1980, izugarrizko arrakasta izan zuena, besta bira europar bat ekarri ziona. Bira hau amaitu zenean, Bob oso gaixo jarri zen kantzerrarekin. Pentsatzen da Londresen futbolean jokatzen hankako hatzapar batean egin zuen zauri baten ondorioz etorri zitzaiola gaixoa; hau jendeak pentsatzen zuena zen, egia izan ez arren, kantzerra ez delako sortzen horrelako zauri batetik. 1978. urtean medikuek oina mozteko esaten zioten, baina ukatu egin zuen, badirudi bere ideia rastafariengatik.

1981. urteko maiatzaren 11an, hil zen Miamiko ospital batean 36 urte zituela, Meritoaren Ordena Jamaikarra delakoa jaso ondoren, bere kontribuzio kulturalari esker. Bere gorpua bere jaioterrira eraman zuten, Nine Milera, mausoleo baten atseden hartzen duelarik. Nesta Robert Marleyk hileta ederra jaso zuen herriko jendeari esker. Hileta horretara, Jamaikako lehenengo ministroa eta beste munduko jende ospetsu asko joan zen.

Datu Bitxiak

Bob Marley-k kontzertu baten aurretik, Superman, Iron Man, Spiderman, Hulk, Batman eta horrelako istorioak irakurtzen zituen.

Liburuak

Mintegi Irazusta, Josetxo: Junto a los ríos de Babilonia: Biografía de Bob Marley. Ediciones Vosa, S.L. ISBN 84-8218-010-X

Diskoak

Album-a	Banda	Urtea	Diskografika
The Wailing Wailers	The Wailers	1966	Studio One
The Best of the Wailers	The Wailers	1970	Beverley's
Soul Rebels	The Wailers	1970	Upsetter/Trojan
Soul Revolution	The Wailers	1971	Upsetter/Trojan
Soul Revolution Part II	The Wailers	1971	Upsetter/Trojan
African Herbsman	The Wailers	1973	Upsetter/Trojan
Catch a Fire	The Wailers	1973	Island/Tuff Gong
Burnin'	The Wailers	1973	Island/Tuff Gong
Rasta Revolution	Bob Marley & The Wailers	1974	Upsetter/Trojan
Natty Dread	Bob Marley & The Wailers	1974	Island/Tuff Gong
Rastaman Vibration	Bob Marley & The Wailers	1976	Island/Tuff Gong
Exodus	Bob Marley & The Wailers	1977	Island/Tuff Gong
Kaya	Bob Marley & The Wailers	1978	Island/Tuff Gong
Survival	Bob Marley & The Wailers	1979	Island/Tuff Gong
Uprising	Bob Marley & The Wailers	1980	Island/Tuff Gong
Confrontation (Hil ondorengo diska)	Bob Marley & The Wailers	1983	Island/Tuff Gong

Zuzeneko diskak

Album-a	Urtea	Diskografika
Live!	1975	Island/Tuff Gong
Babylon by Bus	1978	Island/Tuff Gong
Talkin' Blues (1973an grabatua)	1991	Island/Tuff Gong
Live at the Roxy (1976an grabatua)	2003	Island/Tuff Gong

Errekopilazioak

Album-a	Kaleratze-urtea	Diskografika
Interviews	1981	Island/Tuff Gong
Legend	1984	Island/Tuff Gong
Rebel Music	1986	Island/Tuff Gong
Songs of Freedom	1992	Island/Tuff Gong
Natural Mystic: The Legend Lives On	1995	Island/Tuff Gong
Bob Marley: Reggae Legend	1999	St. Clair
One Love: The Very Best of Bob Marley & The Wailers	2001	Island/Tuff Gong
Bob Marley and The Wailers: Trenchtown Rock (Anthology '69 - '78)	2002	Trojan Records
Gold	2005	Island/Tuff Gong
Africa Unite: The Singles Collection	2005	Island/Tuff Gong
"Bob Marley and The Wailers. Universal Clasic"	2004	Universal

Errekonozimenduak

2014an Joseba Sarrionandia poetak Alegrantziaren aldeko konjura abestian Bob Marley aipatzen zuen Gose taldearen Gosariak diskoan

«	[...] Bob Marley ere heldu da eta Anbotoko Mari, Txaho, Marilyn, Marcos, Natxo soinulari. Zergatik dugun hemen hainbeste algara? Sekretu handia da, marabillosoa: bizipozaren alde konjuratu gara! Ez diamante ez perla ez urre gorririk; alegrantzia baino ez dago hoberik.	»
—Joseba Sarrionandia. Alegrantziaren aldeko konjura. Gosariak

Erreferentziak

↑ (Ingelesez) 2007 Pop Conference Bios/Abstracts. Experience Music Project and Science Fiction Museum and Hall of Fame 2007.
↑ (Ingelesez) Miller, Doug. (2007-02-26). Concert Series: 'No Woman, No Cry'. web.BobMarley.com (Noiz kontsultatua: 2009-10-03).
↑ (Ingelesez) Newcomb, Peter. Top Earners for 2004. Forbes, 9 or. (Noiz kontsultatua: 2008-11-30).
↑ (Ingelesez) Rolling in the money. iAfrica (Noiz kontsultatua: 2008-11-30).

Bibliografia

(Ingelesez) Moskowitz, David. (2007). The Words and Music of Bob Marley. Westport, Connecticut, AEB: Greenwood Publishing Group ISBN 0275989356..

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Bob Marley

Datuak: Q409
Multimedia: Bob Marley / Q409

[1] (Ingelesez) 2007 Pop Conference Bios/Abstracts. Experience Music Project and Science Fiction Museum and Hall of Fame 2007.

[2] (Ingelesez) Miller, Doug. (2007-02-26). Concert Series: 'No Woman, No Cry'. web.BobMarley.com (Noiz kontsultatua: 2009-10-03).

[forbes-Top_Earners_for_2004-3] (Ingelesez) Newcomb, Peter. Top Earners for 2004. Forbes, 9 or. (Noiz kontsultatua: 2008-11-30).

[iafrica-Rolling_in_the_money-4] (Ingelesez) Rolling in the money. iAfrica (Noiz kontsultatua: 2008-11-30).

[1]

[2]

[3]

[4]