Edukira joan

Rita Harradence: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasuna
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
No edit summary
Reformat 1 URL (Wayback Medic 2.5)) #IABot (v2.0.9.5) (GreenC bot
 
10. lerroa: 10. lerroa:
1939an, Harradence eta Cornforthek 1851ko bi Research Fellowshipak irabazi zituzten, Australiarrei [[Erresuma Batua|Erresuma Batuan]] ikasteko emandakoak. [[Oxford|Oxfordeko]] [[Somerville College|Somerville Collegera]] joatea erabaki zuten biek, [[Robert Robinson|Sir Robert Robinsonekin]] ikastera.<ref name=":0" /> 1939ko abuztuaren 6an irten ziren [[Sydney|Sydneytik]] ''SS Oraman''.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=LEAVING IN THE ORAMA.|data=1939-08-12|url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/17612444|aldizkaria=Sydney Morning Herald|sartze-data=2024-10-03}}</ref> [[Bigarren Mundu Gerra|Bigarren Mundu Gerrak]] eztanda egin zuen [[Indiako ozeanoa|Indiako Ozeanoa]] zeharkatzen ari zirela. Behin Oxforden, biek egin zuten lan beren doktoregoetan. Harradencek Somerville Collegen idatzi zuen bere tesia, Robinsonen begiradapean, "Zetona ziklikoen sintesia hormona sexualen inguruan" gaiari buruz.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Harradence, Rita H.|urtea=1941|izenburua=Synthesis of cyclic ketones related to the sex hormones|argitaletxea=(D.Phil. thesis). Somerville College, Oxford.|hizkuntza=en|url=https://solo.bodleian.ox.ac.uk/discovery/fulldisplay?vid=44OXF_INST:SOLO&tab=local&offset=0&docid=oxfaleph020274670&query=any,contains,Harradence&context=L&adaptor=Local%20Search%20Engine&sortby=rank&lang=en|aldizkaria=solo.bodleian.ox.ac.uk|sartze-data=2024-10-04}}</ref> Robinsonek penizilamina sintetizatzen izan zituen Harradence eta Cornforth.<ref name=":3" /> 1941ean konpromisoa hartu zuten, eta urte hartako irailean ezkondu ziren. Seme bat izango zuten, John, eta bi alaba, Brenda eta Philippa.<ref name=":4">{{Erreferentzia|izenburua=«Vale Sir John Cornforth»|argitaletxea=The University of Sydney.|hizkuntza=en-US|url=https://www.sydney.edu.au/engage.html|aldizkaria=The University of Sydney|sartze-data=2024-10-04}}</ref>
1939an, Harradence eta Cornforthek 1851ko bi Research Fellowshipak irabazi zituzten, Australiarrei [[Erresuma Batua|Erresuma Batuan]] ikasteko emandakoak. [[Oxford|Oxfordeko]] [[Somerville College|Somerville Collegera]] joatea erabaki zuten biek, [[Robert Robinson|Sir Robert Robinsonekin]] ikastera.<ref name=":0" /> 1939ko abuztuaren 6an irten ziren [[Sydney|Sydneytik]] ''SS Oraman''.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=LEAVING IN THE ORAMA.|data=1939-08-12|url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/17612444|aldizkaria=Sydney Morning Herald|sartze-data=2024-10-03}}</ref> [[Bigarren Mundu Gerra|Bigarren Mundu Gerrak]] eztanda egin zuen [[Indiako ozeanoa|Indiako Ozeanoa]] zeharkatzen ari zirela. Behin Oxforden, biek egin zuten lan beren doktoregoetan. Harradencek Somerville Collegen idatzi zuen bere tesia, Robinsonen begiradapean, "Zetona ziklikoen sintesia hormona sexualen inguruan" gaiari buruz.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Harradence, Rita H.|urtea=1941|izenburua=Synthesis of cyclic ketones related to the sex hormones|argitaletxea=(D.Phil. thesis). Somerville College, Oxford.|hizkuntza=en|url=https://solo.bodleian.ox.ac.uk/discovery/fulldisplay?vid=44OXF_INST:SOLO&tab=local&offset=0&docid=oxfaleph020274670&query=any,contains,Harradence&context=L&adaptor=Local%20Search%20Engine&sortby=rank&lang=en|aldizkaria=solo.bodleian.ox.ac.uk|sartze-data=2024-10-04}}</ref> Robinsonek penizilamina sintetizatzen izan zituen Harradence eta Cornforth.<ref name=":3" /> 1941ean konpromisoa hartu zuten, eta urte hartako irailean ezkondu ziren. Seme bat izango zuten, John, eta bi alaba, Brenda eta Philippa.<ref name=":4">{{Erreferentzia|izenburua=«Vale Sir John Cornforth»|argitaletxea=The University of Sydney.|hizkuntza=en-US|url=https://www.sydney.edu.au/engage.html|aldizkaria=The University of Sydney|sartze-data=2024-10-04}}</ref>


Kimikako ikerketa-postu gutxi zeuden Australian gerraosteko lehen urteetan, eta [[Erresuma Batua|Erresuma Batuan]] geratu ziren. Robinsonek lana aurkitu zien Hampsteadeko Medikuntza Ikerketarako Institutu Nazionalean, eta gero Mill Hillen. Han, Harradencek Oxforden estereokimikari buruz hasitako ikerketarekin jarraitu zuen, kolesterolaren biosintesian inplikatutako molekulen forma ikertuz. 1946an bigarren semea izan ondoren lana utzi zuen, baina 1947an itzuli zen, lanaldi partzialean.<ref name=":0" /> 1962an, Shell-eko Entzimologia Kimikoko Milstead Laborategira joan ziren, eta han egon zen 1975ean erretiroa hartu zuen arte.<ref name=":1" /> Urteetan zehar 41 lan argitaratu zituzten elkarrekin.<ref name=":2" /> 1975eko [[Kimikako Nobel Saria]] onartzeko hitzaldian, Cornforthek esan zuen:<blockquote>Nire karrera akademikoan zehar, nire emaztea izan da nire kolaboratzailerik konstanteena. Bere trebetasun esperimentalak ekarpen oso handiak egin dizkio lanari; gorreriari laguntzen dioten komunikazio-zailtasunekin muga guztietatik harago lagundu dit; bere gogoa eta indarra nire babesik handiena izan dira.<ref name=":2" /><ref name=":5" /></blockquote>Cornforth ''Zaldun'' (Knight Bachelor) egin zuten 1977ko otsailaren 10ean, eta Harradence Lady Cornforth bihurtu zen, baina ez zioten esker onik eman bere lanagatik.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Page 2689 {{!}} Issue 47157, 25 February 1977 {{!}} London Gazette {{!}} The Gazette|url=https://www.thegazette.co.uk/London/issue/47157/page/2689|aldizkaria=www.thegazette.co.uk|sartze-data=2024-10-04}}</ref> Ohorezko doktoretza jaso zuen Sussexeko Unibertsitatean,<ref name=":0" /> eta [[Australiar Unibertsitate Nazionala|Australiako Unibertsitate Nazionalak]] Rita Cornforth bekak ezarri zituen kimikako emakume ikertzaileentzat 1996an.<ref name=":2" /> Sydneyko Unibertsitateak Rita eta John Cornforth domina ezarri zuen 2011n doktore berrien bikaintasun akademikoa ohoratzeko.<ref name=":4" /> 2012ko azaroaren 6an hil zen, gaixotasun luze baten ondoren,<ref name=":1" /> Sussex-eko bere etxean, bere familia inguruan zuela, eta Clayton Wood Natural Burial Ground-en lurperatu zuten.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Rita Lady Rita Harriet Cornforth : Obituary - Announcements|data=2014-03-21|url=https://archive.ph/20140321071811/http://announce.jpress.co.uk/21321771|aldizkaria=archive.ph|sartze-data=2024-10-04}}</ref> Bere senarrak, hiru semek, bi bilobak eta lau birbilobak biziraun zuten.<ref name=":4" />
Kimikako ikerketa-postu gutxi zeuden Australian gerraosteko lehen urteetan, eta [[Erresuma Batua|Erresuma Batuan]] geratu ziren. Robinsonek lana aurkitu zien Hampsteadeko Medikuntza Ikerketarako Institutu Nazionalean, eta gero Mill Hillen. Han, Harradencek Oxforden estereokimikari buruz hasitako ikerketarekin jarraitu zuen, kolesterolaren biosintesian inplikatutako molekulen forma ikertuz. 1946an bigarren semea izan ondoren lana utzi zuen, baina 1947an itzuli zen, lanaldi partzialean.<ref name=":0" /> 1962an, Shell-eko Entzimologia Kimikoko Milstead Laborategira joan ziren, eta han egon zen 1975ean erretiroa hartu zuen arte.<ref name=":1" /> Urteetan zehar 41 lan argitaratu zituzten elkarrekin.<ref name=":2" /> 1975eko [[Kimikako Nobel Saria]] onartzeko hitzaldian, Cornforthek esan zuen:<blockquote>Nire karrera akademikoan zehar, nire emaztea izan da nire kolaboratzailerik konstanteena. Bere trebetasun esperimentalak ekarpen oso handiak egin dizkio lanari; gorreriari laguntzen dioten komunikazio-zailtasunekin muga guztietatik harago lagundu dit; bere gogoa eta indarra nire babesik handiena izan dira.<ref name=":2" /><ref name=":5" /></blockquote>Cornforth ''Zaldun'' (Knight Bachelor) egin zuten 1977ko otsailaren 10ean, eta Harradence Lady Cornforth bihurtu zen, baina ez zioten esker onik eman bere lanagatik.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Page 2689 {{!}} Issue 47157, 25 February 1977 {{!}} London Gazette {{!}} The Gazette|url=https://www.thegazette.co.uk/London/issue/47157/page/2689|aldizkaria=www.thegazette.co.uk|sartze-data=2024-10-04}}</ref> Ohorezko doktoretza jaso zuen Sussexeko Unibertsitatean,<ref name=":0" /> eta [[Australiar Unibertsitate Nazionala|Australiako Unibertsitate Nazionalak]] Rita Cornforth bekak ezarri zituen kimikako emakume ikertzaileentzat 1996an.<ref name=":2" /> Sydneyko Unibertsitateak Rita eta John Cornforth domina ezarri zuen 2011n doktore berrien bikaintasun akademikoa ohoratzeko.<ref name=":4" /> 2012ko azaroaren 6an hil zen, gaixotasun luze baten ondoren,<ref name=":1" /> Sussex-eko bere etxean, bere familia inguruan zuela, eta Clayton Wood Natural Burial Ground-en lurperatu zuten.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Rita Lady Rita Harriet Cornforth : Obituary - Announcements|data=2014-03-21|url=https://archive.today/20140321071811/http://announce.jpress.co.uk/21321771|aldizkaria=archive.ph|sartze-data=2024-10-04}}</ref> Bere senarrak, hiru semek, bi bilobak eta lau birbilobak biziraun zuten.<ref name=":4" />


== Erreferentziak ==
== Erreferentziak ==

Hauxe da oraingo bertsioa, 02:48, 2 azaroa 2024 data duena

Rita Harradence

Bizitza
JaiotzaBexley (en) Itzuli, 1915eko irailaren 16a
Herrialdea Australia
HeriotzaSussex, 2012ko azaroaren 6a (97 urte)
Familia
Ezkontidea(k)John Cornforth  (1941 -
Hezkuntza
HeziketaOxfordeko Unibertsitatea
Sydneyko Unibertsitatea
St George Girls High School (en) Itzuli
Somerville College
Tesi zuzendariaRobert Robinson
Jarduerak
Jarduerakbiokimikaria
Enplegatzailea(k)National Institute for Medical Research (en) Itzuli

Rita Harriet Harradence (Bexley, Hegoaldeko Gales Berria, 1915eko irailaren 16a –Sussex, 2012ko azaroaren 6a) australiar biokimikari aitzindaria izan zen penizilaminaren eta esteroideen sintesian eta kolesterolaren biosintesian parte hartzen zuten molekulen estereokimikan.[1]

Biografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Rita Harriet Harradence Bexleyn jaio zen, Hegoaldeko Gales Berrian, 1915eko irailaren 16an, Walter Charles Harradence eta Ethel Harriet Todden alaba.[2] Bi neba zituen, Arthur eta Edward.[3] Aita zurgina zuen eta ama jostuna denda batean.[4] St. George Girls High Schoolera joan zen,[5] neskentzako eskola akademiko selektiboa,[6] non bera nabarmentzen zen, batez ere matematiketan.[4] Irakasle bikain batek, Lilian Whiteoak, kimikarekiko interesa piztu zion.[7] 1933an matrikulatu zenean, Hegoaldeko Gales osoko lehen postua lortu zuen kimikan. Matematikan ere lehen ohoreak jaso zituen, eta nabarmenak ingelesean, frantsesean, latinen eta mekanikan, estatuko ikasle onenetakoa izanik.[8]

Harradencek kimika ikasteko estatuko beka bat irabazi zuen Sydneyko Unibertsitatean.[5] Bertan, bere BSc ohorez lortu zuen 1936an, bere gelako lehena izan zelarik Arthur Birchekin batera, eta Master bat 1937an.[9][10] Han zegoela, John Cornforth ezagutu zuen, kimikako ikaskide bat bera baino maila bat beheragokoa. Claisen ontzi bat apurtu zuen, eta Cornforthek, beirari putz egiten trebea zela eta, sopletea erabiliz haustura konpondu zuen.[11] Hobeto ezagutu zuten elkar, eta denbora eman zuten asteburuetan Mendi Urdinetan mendi ibilaldiak egiten.[4]

1939an, Harradence eta Cornforthek 1851ko bi Research Fellowshipak irabazi zituzten, Australiarrei Erresuma Batuan ikasteko emandakoak. Oxfordeko Somerville Collegera joatea erabaki zuten biek, Sir Robert Robinsonekin ikastera.[4] 1939ko abuztuaren 6an irten ziren Sydneytik SS Oraman.[12] Bigarren Mundu Gerrak eztanda egin zuen Indiako Ozeanoa zeharkatzen ari zirela. Behin Oxforden, biek egin zuten lan beren doktoregoetan. Harradencek Somerville Collegen idatzi zuen bere tesia, Robinsonen begiradapean, "Zetona ziklikoen sintesia hormona sexualen inguruan" gaiari buruz.[13] Robinsonek penizilamina sintetizatzen izan zituen Harradence eta Cornforth.[11] 1941ean konpromisoa hartu zuten, eta urte hartako irailean ezkondu ziren. Seme bat izango zuten, John, eta bi alaba, Brenda eta Philippa.[14]

Kimikako ikerketa-postu gutxi zeuden Australian gerraosteko lehen urteetan, eta Erresuma Batuan geratu ziren. Robinsonek lana aurkitu zien Hampsteadeko Medikuntza Ikerketarako Institutu Nazionalean, eta gero Mill Hillen. Han, Harradencek Oxforden estereokimikari buruz hasitako ikerketarekin jarraitu zuen, kolesterolaren biosintesian inplikatutako molekulen forma ikertuz. 1946an bigarren semea izan ondoren lana utzi zuen, baina 1947an itzuli zen, lanaldi partzialean.[4] 1962an, Shell-eko Entzimologia Kimikoko Milstead Laborategira joan ziren, eta han egon zen 1975ean erretiroa hartu zuen arte.[5] Urteetan zehar 41 lan argitaratu zituzten elkarrekin.[9] 1975eko Kimikako Nobel Saria onartzeko hitzaldian, Cornforthek esan zuen:

Nire karrera akademikoan zehar, nire emaztea izan da nire kolaboratzailerik konstanteena. Bere trebetasun esperimentalak ekarpen oso handiak egin dizkio lanari; gorreriari laguntzen dioten komunikazio-zailtasunekin muga guztietatik harago lagundu dit; bere gogoa eta indarra nire babesik handiena izan dira.[9][1]

Cornforth Zaldun (Knight Bachelor) egin zuten 1977ko otsailaren 10ean, eta Harradence Lady Cornforth bihurtu zen, baina ez zioten esker onik eman bere lanagatik.[15] Ohorezko doktoretza jaso zuen Sussexeko Unibertsitatean,[4] eta Australiako Unibertsitate Nazionalak Rita Cornforth bekak ezarri zituen kimikako emakume ikertzaileentzat 1996an.[9] Sydneyko Unibertsitateak Rita eta John Cornforth domina ezarri zuen 2011n doktore berrien bikaintasun akademikoa ohoratzeko.[14] 2012ko azaroaren 6an hil zen, gaixotasun luze baten ondoren,[5] Sussex-eko bere etxean, bere familia inguruan zuela, eta Clayton Wood Natural Burial Ground-en lurperatu zuten.[16] Bere senarrak, hiru semek, bi bilobak eta lau birbilobak biziraun zuten.[14]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2017-09-16). «Rita Harradence, bioquímica» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-10-04).
  2. ↑ Birth certificate 38761/1915, New South Wales Registry of Births, Deaths and Marriages. .
  3. ↑ «Family Notices» Sydney Morning Herald 1950-07-27 (Noiz kontsultatua: 2024-10-03).
  4. ↑ a b c d e f (Ingelesez) Hargittai, Magdolna. (2015-03-04). Women Scientists: Reflections, Challenges, and Breaking Boundaries. Oxford University Press ISBN 978-0-19-935999-8. (Noiz kontsultatua: 2024-10-03).
  5. ↑ a b c d ««Newsletter No. 29»» www.sussex.ac.uk (THE SUSS-EX CLUB) (Noiz kontsultatua: 2024-10-03).
  6. ↑ (Ingelesez) «Home - St George Girls High School» stgeorgegi-h.schools.nsw.gov.au (Noiz kontsultatua: 2024-10-03).
  7. ↑ (Ingelesez) «School of Chemistry» The University of Sydney (Noiz kontsultatua: 2024-10-03).
  8. ↑ «SUCCESSFUL STUDENTS.» Sydney Morning Herald 1933-02-04 (Noiz kontsultatua: 2024-10-03).
  9. ↑ a b c d «Research School of Chemistry, ANU» web.archive.org 2009-10-26 (Noiz kontsultatua: 2024-10-03).
  10. ↑ «SCIENCE RESEARCH.» Sydney Morning Herald 1939-07-01 (Noiz kontsultatua: 2024-10-03).
  11. ↑ a b «The Vega Science Trust - Programme Transcript» vega.org.uk (Noiz kontsultatua: 2024-10-03).
  12. ↑ «LEAVING IN THE ORAMA.» Sydney Morning Herald 1939-08-12 (Noiz kontsultatua: 2024-10-03).
  13. ↑ (Ingelesez) Harradence, Rita H.. (1941). «Synthesis of cyclic ketones related to the sex hormones» solo.bodleian.ox.ac.uk ((D.Phil. thesis). Somerville College, Oxford.) (Noiz kontsultatua: 2024-10-04).
  14. ↑ a b c (Ingelesez) ««Vale Sir John Cornforth»» The University of Sydney (The University of Sydney.) (Noiz kontsultatua: 2024-10-04).
  15. ↑ «Page 2689 | Issue 47157, 25 February 1977 | London Gazette | The Gazette» www.thegazette.co.uk (Noiz kontsultatua: 2024-10-04).
  16. ↑ «Rita Lady Rita Harriet Cornforth : Obituary - Announcements» archive.ph 2014-03-21 (Noiz kontsultatua: 2024-10-04).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Rita_Harradence&oldid=9956889"(e)tik eskuratuta