Uztailaren 16

Uztailaren 16a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta laurogeita hamazazpigarren eguna da, 198.a bisurteetan. 168 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Miguel Indurain Jaiotza: Atarrabia, 1964 Espido Freire Jaiotza: Bilbo, 1974 Carmelo Bernaola Jaiotza: Otxandio, 1929 eta 1929 Heriotza: Madril, 2002ko ekainaren 5a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Camille Corot Jaiotza: Paris eta Rue du Bac (en) , 1796 eta 1796 Heriotza: Paris eta rue du Faubourg-Poissonnière (en) , 1875eko otsailaren 22a Roald Amundsen Jaiotza: Borge, 1872 Heriotza: Ozeano Artikoa eta Hartzen uhartea, 1928ko ekainaren 18a Joshua Reynolds Jaiotza: Plympton, 1723 eta 1723 Heriotza: Londres, 1792ko otsailaren 23a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Uztailaren 16ko jaiotzak Sahra Wagenknecht • Tony Kushner • Robert Sheckley • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Tomas Blanco Jaiotza: Bilbo, 1910eko azaroaren 10a Heriotza: Madril, 1990 Serafin Baroja Jaiotza: Donostia, 1840ko irailaren 22a Heriotza: Bera, 1912 Vicente de Santa María Jaiotza: Aras, 1742 Heriotza: Mission San Buenaventura (en) , 1806 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Thomas More Jaiotza: Londres, 1478ko otsailaren 7a Heriotza: Tower Hill (en) , 1535 Heinrich Böll Jaiotza: Kolonia, 1917ko abenduaren 21a Heriotza: Langenbroich (en) , 1985 Jane Birkin Jaiotza: Londres, 1946ko abenduaren 14a Heriotza: Parisko 6. barrutia, 2023 Ludovico Ariosto Jaiotza: Reggio nell'Emilia, 1474ko irailaren 8a eta 1474 Heriotza: Ferrara, 1533 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Uztailaren 16ko heriotzak Pierre-Jean de Béranger • Edmond de Goncourt • Ellen G. White • Andreas Gryphius • Stephen Covey • Henri Le Sidaner • Vyacheslav Ivanovich Ivanov • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Apolo XI 622 - Islamiar egutegiaren hasiera eguna. 1212 - Navas de Tolosako gudua. 1901 - Euskararen batasuna bultzatzeko batzarra egin zen Hendaian. 1969 - Apolo 11 suziria (irudian) jaurti zen, gizakia lehen aldiz Ilargian oinez ipiniko zuena. + Gertaera gehiago... Egutegia << Uztaila >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2024 Aurreko eta hurrengo urteetan 2021: Ostirala 2022: Larunbata 2023: Igandea 2025: Asteazkena 2026: Osteguna 2027: Ostirala Izendegia Santutegia: Karmengo Ama Birjina, Elbira Ohrengoa, Marie-Madeleine Postel, Reinilda Sainteskoa Seaska egutegia: Karmele/Karmel/Karla eta Igotz.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1985 – Fernando Egilioren kotxean bonba bat jarri zuten Angelun.
• 1998 – Egin egunkariko kazetari talde batek behin-behineko egunkaria sortu zuten polizia operazioak itxitako Egin ordezkatzeko, Euskadi Informacion egunkaria.
• 2010 – BBK porrot egindako Cajasur aurrezki kutxaren jabe egin zen, Espainiako Bankuak egindako enkantea irabaztean.

Mundua

• 1212 – Navas de Tolosako gudua.
• 1950 – Koreako Gerran, Tumaneko sarraskia gertatu zen.
• 2006 – Hezbolak jaurtitako misilek zortzi hildako eragin zituzten Haifako hiri Israeldarrean.

Arte eta kultura

Mundua

• 1948 – Key Largo ("Largo lurmuturra") filma estreinatu zen, John Hustonek zuzendu eta Humphrey Bogart, Lauren Bacall, Edward G. Robinson eta Claire Trevor aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1970 – Cromwell filma estreinatu zen, Ken Hughesek zuzendu eta Richard Harris eta Alec Guinness aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1973 – Enter the Dragon ("Sartuarazi Herensugea") filma estreinatu zen, Robert Clousek zuzendu eta Bruce Lee, John Saxon, Ahna Capri, Robert Wall, Shih Kien eta Jim Kelly aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1999 – Eyes Wide Shut ("Ongi Irekitako Begiak") filma estreinatu zen, Stanley Kubrickek zuzendu eta Nicole Kidman eta Tom Cruise aktoreek antzeztu zutelarik.

Zientzia eta teknologia

Kirolak

Mundua

• 1950 – Maracanazoa: 1950eko Munduko Futbol Txapelketako finalean Uruguaiko futbol selekzio nazionalak Brasilgo futbol selekzio nazionala 1-2ko emaitzaz irabazi zion.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1566 – San Martin Loinazkoa, beasaindar misiolari eta martiria (h. 1597).
• 1896 – Fausto Arotzena, Gipuzkoako Aldundiko artxibozaina (h. 1980).
• 1902 – Andoni Urrestarazu, Umandi, euskal idazlea (h. 1993).
• 1916 – Carmen Albisu, gipuzkoar euskaltzale aitzindaria (h. 2007)
• 1929 – Carmelo Bernaola, euskal konpositorea (h. 2002).
• 1931 – Ignacio Egibar, gipuzkoar arraunlari ohia.
• 1937 – Felix Beristain, bizkaitar margolaria.
• 1952 – Karmelo Landa, euskal herritar politikaria eta EHUko irakaslea.
• 1960 – Carmelo Barrio, arabar politikaria.
• 1962 – Juan Tomás Martínez, Barakaldoko sumendia, bizkaitar txirrindularia.
• 1964 – Miguel Indurain, nafar txirrindularia, historiako kirolari onenen artean sailkatua.
• 1968 – Eba Gaminde Egia, Deustuko Unibertsitateko irakaslea eta ikertzaile bizkaitarra.
• 1969 – Joseba Permach, gipuzkoar atleta ohia eta Batasunaren bozeramaile ohia.
• 1971 –
  • Jon Bakero, nafar futbolari ohia.
  • Begoña Pro, nafar kazetari eta idazlea.
• 1974 – Espido Freire, euskal idazle eta zutabegilea.
• 1979 – Zugaitz Ayuso, gipuzkoar ziklo-kros eta mendi bizikletako txirrindulari ohia.
• 1991 – Irati Mogollón, gipuzkoar soziologoa.
• 1992 – Ander Plazaola, bizkaitar txirrindulari ohia.
• 1993 –
  • Ainhoa Artetxe, euskal aktorea.
  • Iñigo Orozko, gipuzkoar futbolaria.

Mundua

• 1194 – Klara Asiskoa, italiar santu katolikoa, klaratar moja ordenaren fundatzailea (h. 1253).
• 1486 – Andrea del Sarto, italiar margolaria.
• 1660 – Jakob Prandtauer, austriar arkitekto eta eskultorea (h. 1726).
• 1723 – Joshua Reynolds, ingeles pintorea (h. 1792).
• 1773 – Josef Jungmann, txekiar olerkari, itzultzaile eta hizkuntzalaria (h. 1847).
• 1796 – Camille Corot, frantziar margolaria (h. 1875).
• 1805 – Sarah Yorke Jackson, Ameriketako Estatu Batuetako Lehen Dama (h. 1887).
• 1806 – Vicente de Santa María, nafar misiolari frantziskotarra (j. 1742).
• 1821 – Mary Baker Eddy, estatubatuar erlijio berritzailea (h. 1910).
• 1831 – Naser al-Din Xah Qajar, Qajar dinastiako Irango xah (h. 1896).
• 1855 – Georges Rodenbach, belgikar olerkaria (h. 1898).
• 1858 – Eugène Ysaÿe, belgikar biolinista, musikagile eta orkestra-zuzendaria (h. 1931).
• 1860 – Otto Jespersen, daniar hizkuntzalaria (h. 1943).
• 1862 – Ida B. Wells, estatubatuar kazetaria, eskubide zibilen mugimenduko lider aitzindaria eta NAACP erakundearen sortzaileetako bat (h. 1931).
• 1863 – Alfons Sala, kataluniar industrialari, abokatu eta politikaria, Kataluniako Mankomunitatearen presidentea (h. 1945).
• 1866 – Edwin Brant Frost, estatubatuar astronomoa (h. 1935).
• 1872 – Roald Amundsen, norvegiar esploratzailea (h. 1928).
• 1883 – Charles Sheeler, estatubatuar margolari eta argazkilaria (h. 1965).
• 1886 – Pierre Benoit, frantses idazlea eta Frantziako Akademiako kidea (h. 1962).
• 1888 – Frits Zernike, herbeheretar fisikaria, 1953ko Fisikako Nobel Saria (h. 1966).
• 1895 – Katia Granoff, ukrainar-frantziar idazle eta arte-merkataria (h. 1989).
• 1896 – Trygve Lie, norvegiar politikaria, Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusia (h. 1968).
• 1901 – Leon Shamroy, estatubatuar zinema argazkilaria (h. 1974).
• 1904 – Goffredo Petrassi, italiar musikagilea (h. 2003).
• 1907 – Barbara Stanwyck, estatubatuar aktorea (h. 1990).
• 1911 – Ginger Rogers, estatubatuar aktore, dantzari eta abeslaria (h. 1995).
• 1919 – Choi Kyu-hah, Hego Koreako presidentea (h. 2006).
• 1921 – Miguel Labordeta, gaztelaniaz idazten zuen aragoitar poeta (h. 1969).
• 1926 – Irwin Rose, estatubatuar biokimikaria, 2004ko Kimikako Nobel Saria (h. 2015).
• 1928 – Anita Brookner, ingeles eleberrigile eta arte-historiagilea (h. 2016).
• 1930 – Guy Béart, frantziar abeslaria eta kantautorea (h. 2015).
• 1931 – Violet Neilson, jamaikar politikari eta irakaslea (h. 2024).
• 1932 –
  • Christopher Koch, australiar eleberrigilea (h. 2013).
  • Oleg Protopopov, errusiar patinatzaile-artistikoa (h. 2023).
  • Dick Thornburgh, estatubatuar legelari eta politikaria (h. 2020).
• 1936 – Yasuo Fukuda, Japoniako 91. lehen ministroa.
• 1939 –
  • Dave Kunst, Lurrari bira oinez eman zuela independenteki ziurta daitekeen lehen pertsona.
  • Ruth Perry, Liberiako presidentea (h. 2017).
  • Ryozo Suzuki, japoniar futbolaria.
• 1941 –
  • Desmond Dekker, jamaikar ska eta reggae musika abeslari eta musikagilea (h. 2006).
  • Gloria Montenegro, txiletar botanikaria.
• 1942 – Margaret Court, australiar tenislari ohia, urte berean Grand Slameko lau txapelketak irabazten lehenengo emakumea.
• 1943 – Reinaldo Arenas, kubatar nobelagile, poeta eta antzerki idazlea (h. 1990).
• 1947 – Assata Shakur, Pantera Beltzak alderdi ezkertiarreko estatubatuar aktibista.
• 1948 –
  • Rita Barberá, Valentziako alkatea (h. 2016).
  • Rubén Blades, panamar abeslari, musikagile, musikari, aktore, abokatu eta politikaria.
• 1949 – Marika, kataluniar ilustratzailea eta komikigilea.
• 1950 – Lee Wan-koo, Hego Koreako lehen ministroa (h. 2021).
• 1951 – Dan Bricklin, estatubatuar informatikaria.
• 1957 – Faye Grant, estatubatuar zinema, telebista eta antzerkiko aktorea.
• 1958 –
  • Michael Flatley, estatubatuar-irlandar dantzari, aktore, koreografo, musikari eta telebistako aurkezlea.
  • Laura Freixas, kataluniar idazle feminista.
  • Miguelanxo Prado, galiziar marrazkilari eta komikigilea.
• 1959 –
  • Ángeles Caso, espainiar idazlea.
  • Bob Joles, estatubatuar ahots-aktorea.
• 1962 – Sandra Guida, argentinar aktorea, abeslaria eta dantzari profesionala (h. 2022).
• 1964 - Nino Burjanadze, Georgiako presidentea.
• 1966 - Ana Redondo, espainiar legelaria, irakaslea eta politikaria, Espainiako gobernuko Berdintasunerako ministroa.
• 1967 – Will Ferrell, estatubatuar aktore, komediante, zinema ekoizle eta gidoigilea.
• 1968 – Larry Sanger, estatubatuar filosofoa, Jimmy Walesekin batera Wikipedia sortu zuenetako bat.
• 1971 – Carlos Núñez, galiziar musikaria.
• 1973 – Stefano Garzelli, italiar txirrindulari ohia.
• 1979 –
  • Elsa Donaire Malagelada, kataluniar saskibaloi-jokalari ohia eta erizaina.
  • María Escoté, kataluniar jostun eta arropa diseinatzailea.
• 1980 –
  • Jesse Jane, estatubatuarr aktore pornografikoa eta modelo erotikoa (h. 2024).
  • Adam Scott, australiar golfaria.
• 1981 – Angelica Ross, estatubatuar enpresaburu, aktorea eta transgeneroen eskubideen aldeko ekintzailea.
• 1982 – André Greipel, alemaniar txirrindularia.
• 1983 – Katrina Kaif, Bollywoodeko britainiar aktorea eta modeloa.
• 1985 – Dejan Jakovic, kanadar futbolaria.
• 1988 – Sergio Busquets, kataluniar futbolaria.
• 1989 – Gareth Bale, galestar futbolaria.
• 1990 –
  • Eddie Hassell, estatubatuar aktorea (h. 2020).
  • C. Tangana, espainiar rap abeslaria.
  • Aleksandr Dziuba, errusiar hizkuntzalari eta itzultzailea.
• 1992 – Jarosław Zyskowski, poloniar saskibaloi jokalaria.
• 1997 - Tone Sekelius, suediar abeslaria eta influencerra.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1670 – Bartolome Salazar, arabar epaile eta funtzionarioa, Liman.
• 1741 – Jose Urrutia, esploratzaile eta kolono euskalduna, San Antonion (j. c. 1678).
• 1912 – Serafin Baroja, euskal idazlea (j. 1840).
• 1917 - José Luis Villabaso, bizkaitar enpresaburua (j. 1852).
• 1982 – Alberto Lopez-Jauregizar, bizkaitar politikaria, ETAk eraila (j. 1939).
• 1986 – José María Busca Isusi, gaztelaniaz idatzi zuen gipuzkoar idazlea (j. 1916).
• 1990 –
  • Tomás Blanco, bizkaitar aktorea (j. 1910).
  • Bedita Larrakoetxea, bizkaitar idazlea eta itzultzailea (j. 1894).
• 2010 – Filomena Matute Merino, 108 urte, 11 hilabete eta 5 egun bizi izan zen Euskal Herritarra (j. 1901).
• 2018 – Miguel Ángel Alegría, nafar pilotaria (j. 1933).
• 2023 – Javier Elkoro, gipuzkoar futbolaria (j. 1948).

Mundua

• 947 – Fujiwara no Tadabumi, japoniar shogun eta jenerala (j. 873).
• 1216 – Inozentzio III.a, Aita santua (j. 1160/1161).
• 1342 – Karlos I.a Hungariakoa, Hungariako eta Kroaziako erregea (j. 1288).
• 1487 – Karlota Ziprekoa, Zipreko erregina (h. 1444).
• 1557 – Ana Cleveskoa, Ingalaterrako erregina ezkontidea (j. 1515).
• 1691 – François Michel Le Tellier de Louvois, frantziar estatugilea (j. 1641).
• 1740 – Mariana Neoburgekoa, Espainiako erregina ezkontidea (j. 1667).
• 1747 – Giuseppe Maria Crespi, italiar pintorea (j. 1665).
• 1764 – Ivan VI.a Errusiakoa, Errusiako tsarra (j. 1740).
• 1882 – Mary Todd Lincoln, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (j. 1818).
• 1884 – Manuel Milà i Fontanals, kataluniar jakintsua (j. 1818).
• 1923 – Louis Couperus, herbeheretar idazlea (j. 1863).
• 1924 – Hannie Lips, Herbeheretako telebista aurkezlea (h. 2012)
• 1931 – Alice Pike Barney, Washington Hiriko margolaria, hiria arteen erdigune bihurtzeko lan egin zuena (j. 1857).
• 1950 – Paulina Luisi, uruguaiar mediku, irakasle, sufragista eta ekintzaile feminista (j. 1875).
• 1953 – Hilaire Belloc, frantziar jatorriko ingeles idazle, historialari eta politikaria (j. 1870).
• 1960 –
  • Albert Kesselring, alemaniar mariskala (j. 1885).
  • John P. Marquand, estatubatuar idazlea (j. 1893).
• 1981 – Jacob Wolfowitz, poloniar-estatubatuar estatistikaria (j. 1910).
• 1982 –
  • Patrick Dewaere, frantziar aktorea (j. 1947).
  • Charles Robberts Swart, Hegoafrikako azken gobernadore orokorra eta lehendabiziko presidentea (j. 1894).
• 1983 – Michel Micombero, Burundiko presidentea (j. 1940).
• 1985 –
  • Heinrich Böll, alemaniar idazlea, 1972ko Literaturako Nobel Saria (j. 1917).
  • Robert Siohan, frantziar musikagilea (j. 1894).
• 1989 –
  • Nicolás Guillén, kubatar poeta (j. 1902).
  • Herbert von Karajan, austriar orkestra-zuzendaria (j. 1908).
• 1991 – Robert Motherwell, estatubatuar margolaria, espresionismo abstraktuaren sortzaileetako bat (j. 1915).
• 1994 – Julian Seymour Schwinger, estatubatuar fisikaria, 1965eko Fisikako Nobel Saria (j. 1918).
• 1995 –
  • Charles Bruck, Errumanian jaiotako frantziar musikagilea (j. 1911).
  • Stephen Harold Spender, ingeles poeta eta kritikaria (j. 1909).
• 1997 – Dora Maar, frantziar argazkilari, margolari eta olerkaria (j. 1907).
• 1999 –
  • John Fitzgerald Kennedy Jr., John F. Kennedyren semeetako bat, hegazkin istripuan (j. 1960).
  • André Martinet, frantziar hizkuntzalaria eta euskalaria (j. 1908).
  • Alfred Raoul, Kongoko Errepublikako presidentea (j. 1938).
• 2001 – Maurice de Bevere, Morris, belgikar komikigilea, Lucky Luke pertsonaiaren sortzailea (j. 1923).
• 2003 –
  • Celia Cruz, kubatar abeslaria (j. 1925).
  • Carol Shields, kanadar idazlea (j. 1935).
• 2005 – John Ostrom, estatubatuar paleontologoa, 1960ko hamarkadan dinosauroak ulertzeko modua aldatu zuena (j. 1928).
• 2010 - Alice Colonieu, frantziar artista, margolari, eskultore eta zeramikaria (j. 1924).
• 2011 – Geraint Bowen, galestar poeta (j. 1915).
• 2012 – Jon Lord, ingeles konpositore, piano jotzailea eta Hammond organo jotzailea (j. 1941).
• 2014 – Johnny Winter, estatubatuar blues eta rock gitarra-jotzailea (j. 1944).
• 2016 – Evelyn Pielou, britainiar zientzialaria (j. 1924).
• 2017 – George A. Romero, estatubatuar zinemagilea (j. 1940).
• 2018 – Gabriel Caruana, zeramikan berezitutako maltar artista ezagunetakoa (j. 1929).
• 2019 –
  • Johnny Clegg, hegoafrikar musikari eta antropologoa (j. 1953).
  • Claude-Hélène Perrot, frantziar historialari eta afrikazalea (j. 1928).
• 2021 – Josep Maria Gay de Liébana, kataluniar ekonomialaria, dibulgatzailea eta kirol arloko ekonomia aholkularia (j. 1953).
• 2023 –
  • Jane Birkin, britainiar abeslari eta antzezlea (j. 1946).
  • Franz Hinkelammert, alemaniar ekonomialari eta teologoa (j. 1931).
  • Kevin Mitnick, estatubatuar hackerra (j. 1963).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Karmele/Karmel/Karla eta Igotz.
• Kristauentzat Karmengo Amaren jaia. Euskal Herriko herri askotan jai egun nagusia, besteak beste:

• • Markina-Xemein
  • Zornotza
  • Barakaldo
  • Alegia
  • Santurtzi

Kanpo estekak

• Datuak: Q2731
• Multimedia: 16 July / Q2731

Uztailaren 15 | Urteko egutegi | Uztailaren 17