Wikipedia

Polotskeko Printzerria

Erdi Aroko printzerria
(«Polotskeko printzerria» orritik birbideratua)

Polotskeko Printzerria (bielorrusieraz: По́лацкае кня́ства, Polackaje kniastva; errusieraz: По́лоцкое кня́жество, translit.: Polotskoye knyažestvo; latinez: Polocensis Ducatus), Polotskeko Dukerria edo Polotskeko Rusa ere deitua,[1] ekialdeko eslaviar zaharren Erdi Aroko printzerria izan zen, Kieveko Rusa osatuko zuen printzerrietako bat izan zena.[2] Polotsk herri zaharraren inguruan ezarri zuten krivitx tribuen elkarketaren ondorioz, eta IX. eta XIII. mendeen artean existitu zen. Bere hedadura handieneko unean, printzerria Bielorrusiako iparraldeko eta erdialdeko zati handi batean eta Letoniako gaur egungo hego-ekialdeko zati txiki batean hedatzen zen, Polotskez gain, Vitebsk, Drutsk, Minsk, Izjaslaw (gaur egun Zaslawyel), Lahojsk, Barysau, Bratxislaw (gau egun Braslaw), Kukeinos (gaur egun, Koknese udalerria) beste herri batzuen artean barne hartuz.

Polotskeko Printzerria
Geografia
HiriburuaPolotsk
55°28′48″N 28°48′0″E
KontinenteaEuropa
Administrazioa
Rogvolod (en) Itzuli
Izyaslav of Polotsk (en) Itzuli
Vseslav Izyaslavich (en) Itzuli
Bryachislav of Polotsk (en) Itzuli
Demografia
Historia
Sorrera data: IX. mendea
Bestelako informazioa

Historia

aldatu

Jatorria

aldatu

Ez dago bat printzerria noiz sortu zen jakiteko data zehatzik, ziurrenik eboluzio-prozesu bat izan zen. 862an, Nestorren Kronikak Polotsk lehen aldiz aipatu zuen Ruriken erregealdiko herri gisa, Murom eta Belozersk ondoan Novgorodeko Rusean. Hasieran Polotskeko Printzerria bertako dinastia batek gobernatu zuen, eta ez Kievetik izendatutako gobernadore batek. Krivitx tribuen batasunean tokiko bilakaera politikoaren emaitza izan zen hori.

Polatsk aipatzen zen bigarren aldia mende bat geroago izan zen, 980an hain zuzen ere, bere gobernaria Ragnvald edo Rogvolod buruzagi militar baregoa zenean. Kronikak Polatskera itsasoz bestaldetik iritsi zela dio (hau, berez, baregoak izendatzeko esaldi komun bat izan zen). Rogvolod partaide aktiboa izan zen Rusaren boterea lortzeko borrokan: X. mendearen amaieran Polotskeko populazio estimatua 6.000 biztanlera iristen zen, armada batentzako eskulan esanguratsu bat ahalbidetu zuena.

972an, Sviatoslav I.a Kievekoa printzea hil ondoren, bere bi semeen artean -Vladimir Novgorodeko printzea, eta Jaropolk Kieveko printzea- boterea lortzeko borroka hasi zen. Polotsken laguntza politiko eta militarraren zain zeuden biak. Hori lortzeko, Vladimirek Rognedari, Rogvoloden alabari, ezkontzea proposatu zion. Uko egin eta Jaropolkekin aliantza egin zuen. Vladimirek Polotsken aurkako gerra deklaratu zuen. Nestorren Kronikan jasotako kondaira koloretsuen arabera, berak hiria hartu zuen, Rogneda gurasoen aurrean bortxatu, gero familia osoa hil eta hiria erre zuen.[3] Rogneda Kievera eraman zuten Vladimirren emaztea izateko. Horrela akabatu zuten bertako dinastia.

Vladimir kristautasunera bihurtu zen 988an eta Ana Porfirogeneta emaztetzat hartu zuen, aurreko emazte guztiengandik, Rogneda barne, dibortziatuz. Ondoren, Anastasia izena hartu eta komentu batera sartu zen. Bere seme Iziaslav eta bera Polotskeko lurretara erbesteratu zituzten (lehenik Zaslawyera, eta gero Polotskera). Horrela, printzerria berritua izan zen, gainera ruriktar dinastiaren adar zaharrena tokiko tronuan zuela. Denbora horretatik aurrera, ordea, printzerriko lurrak kristautasun ortodoxora bihurtu ziren.

Independentzia

aldatu

1001ean Briatxislav semeak Iziaslav ordezkatu zuen. Polotsk Kievetik urruntzen saiatu zen. Tentsioak areagotu egin ziren, Ekialdeko eslaviar legearen pean, Iziaslav bere aita baino lehenago hil zenez eta Kieven inoiz errege izan ez zenez, Polotsk etxeko ondorengoek Kieveko tronurekiko eskubideak galdu zituzten. 1020an, Briatxislavek Novgorod arpilatu eta hartu zuen,[4] baina gero bere osaba Jaroslav Jakitsuaren eskuetara galdu zuen. Gainera, beste jabetza batzuk ere eman behar izan zizkion.

Printzerria 1054an independizatu zen, eta ruriktarrek gobernatu zuten.[5] Hurrengo bi mendeetan, Iziaslav printzearen ondorengoek Polotskeko Printzerria kontrolatu zuten. Kieveko Ruseko beste lurralde guztiak Jaroslav printzearen ondorengoen kontrolpean egon ziren. Polotskek krivitxen tribu eslaviarraren eta egungo Letoniako hegoaldean eta Lituaniako ekialdean bizi ziren finlandiar eta Baltikoko tribu batzuen lurrak hartzen zituen.[5]

Erdi Aroko Polotskeko urrezko aroa Briatxislaven seme Vseslav (1044-1101) gobernuarekin lotuta dago. Vseslavek Kieveko gerra zibilak aprobetxatu zituen bere independentzia baieztatzeko eta bere lurrak bere kabuz zuzentzeko. Garai horretan Printzerria Kieveko Ruseko eta Eskandinaviako beste lurralde batzuen artean igarobide izan zen merkataritza-gune bihurtu zen. Funtsean, merkataritza Dvina ibaiaren ibilbideari jarraitzen zion.[5] Polotskek Livoniako bi leku seinalatu gobernatu zituen- Gersika eta Kockenhusen- eta Dvinaren bokalearen zati bat.[5] Horiek 1230eko hamarkadan Livoniako Ordenaren eskuetara pasa ziren.[5]

Kieven, Novgoroden eta baregoen arteko harremanak orekatzean, Polotskek bere independentzia ere aldarrikatu zuen. Orduko sagetan Kieveko Ruseko hiri gotortuena bezala deskribatzen dute. Iziaslaven ondorengoek Polatskeko Printzerria gobernatu zuten denbora gehienean, Ruseko Printze Handia alde batera utziz eta soilik ruriktarren boterea aitortuz. X. mendearen amaieratik aurrera, Printzerriak mendebaldeko bizilagunen lurrak kolonizatzea ere lortu zuen, egungo letoniar eta lituaniarren arbasoak.

Bere printzesetako batek, Sofiak, Valdemar I.a Danimarkakoa erregea ezkondu zuen. Printzerriak independentzia galdu zuen eta 1240ko hamarkadan Lituaniako Dukerri Handian sartu zen.[5] Bere hiriburua Dukerri Handiko hiririk handiena izaten jarraitu zuen XVI. mendera arte.[6]

Printzeen zerrenda

aldatu

Ruriktarrak/iziaslavitxi

aldatu
  • 987–1001 Iziaslav Polotskekoa
  • 1001–1003 Vseslav Iziaslavitx
  • 1003–1044 Briatxislav Polotskekoa
  • 1044–1069 Vseslav Polotskekoa
  • 1069 Vseslav Polotskekoa, Sviatopolk II.a eta Mstislav I.a Iziaslavitx
  • 1069–1071 Vseslav Polotskekoa eta Sviatopolk II.a
  • 1071–1101 Vseslav Polotskekoa (bakarrik)
  • 1101–1129 David Vseslavitx
  • 1127–1128 Boris I.a Vseslavitx
  • 1129–1132 Iziaslav II.a Mstislavitx
  • 1132–1132 Sviatopolk II.a Mstislavitx

Vseslavitxi

aldatu
  • 1132-1144 Vasilko Sviatoslavitx (Vitebskeko printzea)
  • 1144-1151 Rogvolod Borisovitx (Drutskeko printzea)
  • 1151-1159 Rostislav Glebovitx (Minskeko printzea)
  • 1159-1162 Rogvolod Borisovitx (bigarrenez)
  • 1162-1167 Vseslav III.a Vasilkovitx (Vitebskeko printzea)
  • 1167-1167 Volodar Glebovitx (Minskeko printzea)
  • 1167-1180 Vseslav III.a Vasilkovitx (Vitebskeko printzea)
  • 1186-1215 Vladimir Vseslavitx (Vitebskeko printzea)
  • 1215-1222 Boris II.a Vseslavitx (Drutskeko printzea)
  • 1222-1232 Sviatoslav Mstislavitx
  • 1232-1242 Briatxislav II.a Vasilkovitx (Vitebskeko printzea)

Lituaniaren menpe

aldatu
  • 1252-1263 Tautvilas
  • 1264-1267 Gerdine
  • (1267-1270) Iziaslav III.a Vitebskekoa (?)
  • 1270-1290 Konstantin Besomotza
  • 1290-1307 Livoniar Ordenaren okupazioa (Rigako artzapezpikutza)

Gediminidarrak

aldatu

Erreferentziak

aldatu
  1. ↑ (Ingelesez) Gordon, Linda. (1983). Cossack Rebellions: Social Turmoil in the Sixteenth Century Ukraine. , 241 or..
  2. ↑ (Ingelesez) Fennell, J.. (2014). The Crisis of Medieval Russia 1200–1304. in: Longman History of Russia. Taylor & Francis, 17 or. ISBN 978-1-317-87314-3..
  3. ↑ (Ingelesez) Feldbrugge, Ferdinand J. M.. (2017-10-20). A History of Russian Law: From Ancient Times to the Council Code (Ulozhenie) of Tsar Aleksei Mikhailovich of 1649. BRILL, 27 or. ISBN 9789004352148..
  4. ↑ (Ingelesez) Michell, Robert; Shakhmaton, A.A; Forbes, Nevill; Beazley, C. Raymond (Charles Raymond). (1914). The chronicle of Novgorod, 1016–1471. Londres: Offices of the society, 41 or..
  5. ↑ a b c d e f Kotljarchuk 2006, 67 orr. .
  6. ↑ Kotljarchuk 2006, 68 orr. .

Bibliografia

aldatu

Kanpo estekak

aldatu
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Polotskeko_Printzerria&oldid=8948783"(e)tik eskuratuta