Hiri globala, batzuetan munduko hiri, alpha hiri edo world center deitua, munduko sistema ekonomikoan nodo garrantzitsutzat hartzen den hiria da. Kontzeptuaren jatorria Loughborough-eko Unibertsitateko geografia departamentua aurkitzen da[1]. Saskia Sassen soziologoak sortu zuen terminoa 1991n argitaratu zuen The Global City liburuan. Globalizazioaren eta hazkuntzaren ondorioz sortu diren zenbait ezaugarri betetzen dituzten hiriekin erabiltzen da. Hiri globalak, mundu mailako gaietan eragin zuzena eta neurgarria duten hiriak dira, ez bakarrik maila sozio-ekonomikoak, baita maila kulturalean eta politikoan ere.

Irizpideak

aldatu
  • Hiriaren ezagutza nazioarte mailan.
  • Nazioarteko ekitaldietan edo mundu mailako garrantzia duten gaietan eragina eta parte hartzea, adibidez, ekitaldi handietan parte hartzea hainbat alorretan: kiroletan (Olinpiar Jokoak, Futbol Mundu Kopa), ekitaldi politikoak edo sozialak; edo nazioarteko erakundeen egoitza izatea.
  • Konurbazio handi baten erdigunea izatea eta metropolitar inguruan populazio tamaina handia izatea.
  • Nazioarteko lotura bezala funtzionatzen duen aireportu bat izatea, hau da, airezko lotura kopuru handia izatea munduko hiri handiekin.
  • Garraio sistema aurreratu bat izatea, bai hiri barnean bai beste hiri batzuekin.
  • Telekomunikazioen mailan azpiegitura aurreratua izatea.
  • Hiri kosmopolita izatea.
  • Berezko giro kulturala izatea, zinemaldi, musika ekitaldi, erakustaldi eta abarren bitartez.
  • Nazioarteko mailako hainbat enpresen egoitza izatea eta negozioetarako gune bezala definituko dituen hainbat jarduera izateak (feriak, burtsa...).

Sailkapenak

aldatu

GaWC ikerketa

aldatu

Jon Beaverstock-ek, Richard G. Smith-ek eta Peter J. Taylor-ek Globalization and World Cities Research Network (GaWC) sortu zuten. Sailkapen bat egin zuen haiek " lau zerbitzu ekoizle aurreratuen" araberako konexioetan oinarritua: kontabilitatea, publizitatea, bankuak/finantza, eta zuzenbidea. GaWC sailkapenak hiru maila ezartzen zituen eta haien barnean hainbat azpimaila sortzen zituen.

Hau da 2012ko sailkapena:

Kate­goria Hiriak
Beta+
Beta
Beta−
Kate­goria Hiriak
Nahikotasun

Global Cities indizea

aldatu

2008an American journal Foreign Policy-k, Chicagoko A.T. Kearney aholkulariarekin eta Chicago Council on Global Affairs - ekin batera, hiri globalean sailkapen bat egin zuten, Saskia Sassen-en, Witold Rybczynski-ren eta beste batzuen irizpideak jarraituz.Sailkapena 2010ean, 2012an eta 2014an eguneratzen joan da.[2].

2014 Sailk.
Aldea
Hiria
Puntu
1   New York 61.7
2   Londres 58.1
3   Paris 52.3
4   Tokio 47.2
5   Hong Kong 41.3
6   Los Angeles 38.0
7   Chicago 36.8
8 6   Pekin 35.1
9 2   Singapur 34.3
10   Washington 33.4
11 2   Brusela 32.9
12 4   Seul 32.6
13 3   Toronto 32.4
14 2   Sydney 32.3
15 3   Madril 31.8
16 3   Viena 30.3
17 2   Mosku 29.5
18 3   Shanghai 29.4
19 1   Berlin 29.4
20 2   Buenos Aires 28.9
21 6   Boston 28.6
22 5   San Frantzisko 27.2
23   Frankfurt 26.7
24   Bartzelona 26.7
25 7   Melbourne 26.7
26   Amsterdam 26.3
27 2   Dubai 26.3
28 9   Istanbul 26.0
29 7   Miami 25.5
30   Montreal 25.4
2014 Sailk.
Aldea
Hiria
Puntu
31 6   Zürich 25.4
32 4   Roma 24.1
33 6   Stockholm 23.5
34 1   São Paulo 23.4
35 1   Mexiko Hiria 23.0
36 3   Atlanta 22.7
37 6   Munich 22.4
38   Houston 22.3
39 4   Geneva 21.7
40   Taipei 21.3
41 4   Mumbai 20.9
42 1   Bangkok 20.7
43 1   Kopenhage 20.6
44 3   Milan 20.0
45 1   Dublin 18.1
46 NA   Budapest 17.5
47 NA   Praga 17.5
48 NA   Vancouver 17.5
49 1   Kairo 17.5
50 NA   Dallas 17.4
51 3   Jakarta 17.2
52 3   Bogota 16.4
53 4   Kuala Lumpur 16.3
54 8   Tel Aviv 15.9
55 8   Osaka 15.8
56 3   Rio de Janeiro 15.6
57 9   New Delhi 15.2
58 NA   Santiago 14.7
59 7   Johannesburg 14.2
60 NA   Varsovia 13.6
2014 Sailk.
Aldea
Hiria
Puntu
61 NA   Lima 13.6
62 NA   Abu Dhabi 13.3
63 12   Manila 12.7
64 NA   Doha 12.4
65 NA   Riyadh 11.5
66 6   Guangzhou 11.0
67 12   Caracas 10.9
68 12   Nairobi 10.5
69 11   Bangalore 10.2
70 9   Ho Chi Minh Hiria 8.9
71 NA   Lurmutur Hiria 8.9
72 NA   Chennai 7.6
73 8   Shenzhen 7.2
74 15   Lagos 7.2
75 12   Dhaka 7.1
76 14   Karatxi 6.9
77 NA   Manama 6.8
78 NA   Casablanca 6.3
79 15   Kalkuta 6.0
80 NA   Addis Abeba 5.7
81 NA   Tunis 5.3
82 NA   Lahore 4.8
83 NA   Kinshasa 4.7
84 18   Chongqing 3.8

Iruditegia

aldatu

Alfa++

aldatu

Alfa–

aldatu

Erreferentziak

aldatu
  1. Globalization and World Cities Study Group and Network (GaWC), Loughborough University. «The World According to GaWC 2008» Txantiloi:(en)
  2. 2014 Global Cities Index and Emerging Cities Outlook

Kanpo estekak

aldatu