Titiredoj
 | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Kaŝtana bekardo (Pachyramphus castaneus)
| ||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||
| ||||||||||
 Arealo de familio Titiredoj
| ||||||||||
Genroj
| ||||||||||
|
Vidu tekston | ||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||
Titiredoj (Tityridae) estas familio de paseroformaj birdoj el neotropisaj arbaroj. Ĝi estas definita en la 19-a jarcento kaj poste plurfoje reklasita. Nun ĝi enhavas enhavas 46 speciojn en 11 genroj, multaj el kiuj antaŭe estis apartenigitaj al familioj Tyrannidae, Pipridae kaj Cotingidae, sed ĝis nun ĝia sistematiko ne estas stabila (vidu sekcion pri taksonomio). Kutima nomo por familio ankoraŭ ne estas decidita, do oni simple nomas ĝin "titiroj kaj aliaj".
Laŭ nuna klasado, al la familio apartenas malgrandaj kaj mezgrandaj birdoj. La plej malgranda specio estas flavagorĝa kotingeto (Iodopleura pipra), averaĝe 9.5 cm longa kaj 10 g peza, kaj la plej granda maska titiro (Tityra semifasciata), kiu longas ĉirkaŭ 24 cm kaj pezas averaĝe 88 g.[1][2] Plejparto de la familianoj havas relative mallongajn vostojn kaj grandajn kapojn.
Taksonomio
[redakti | redakti fonton]Unue la familion Tityridae (komence kiel subfamilion Tityrinae) enkondukis angla zoologo George Robert Gray en jaro 1840. Tiam ĝi enhavis genrojn Tityra kaj Pachyramphus.[3][4]
Dekomence, la genro Laniocera apartenis al familio Tyrannidae, Iodopleura, Laniisoma, Tityra, Pachyramphus kaj Xenopsaris al Cotingidae, kaj Schiffornis al Pipridae. Poste oni movis genrojn Tityra, Pachyramphus kaj Xenopsaris al Tyrannidae laŭ morfologio de kranio kaj sirinkso.[5]
La familio Tityridae en pli malpli moderna stato (kvankam komence kiel senranga klado) estis unue proponita en 1989 laŭ certaj fajnaj ecoj de skeleta kaj sirinksa morfologio.[6] Poste la familion konfirmis pluraj genetikaj esploroj de mitoĥondria kaj kerna DNA. [7][8][9][10][11] Oni trovis indicojn de du bazaj kladoj en la familio: la unua enhavas la genrojn Schiffornis, Laniocera, kaj Laniisoma, kaj la dua genrojn Iodopleura, Tityra, Xenopsaris, kaj Pachyramphus.[12]
Molekula esploro de jaro 2019 esploris 5 genrojn de titeredoj, kaj la rezulta filogenetika arbo indicis, ke se oni inkludu genrojn Oxyruncus, Myiobius kaj Onychorhynchus en Tityridae, la familio estos parafiletika, ĉar la klado de Tityra kaj Schiffornis estas baza al la klado, kiu enhavas genrojn Oxyruncus, Myiobius, Onychorhynchus kaj la tutan familion Tyrannidae.[13] Ĝis nun, tamen, la sistematiko ne estas adaptita al tiuj ĉi novaj datumoj.
Specioj
[redakti | redakti fonton]Laŭ la sistematiko de jaro 2018, kiu nun en 2024 estas ankoraŭ konsiderata aktuala, la familio enhavas sume 46 speciojn dividitajn je 11 genrojn:[14]
| Bildo | Genro | Specioj |
|---|---|---|
 |
Oxyruncus Temminck, 1820 |
|
 |
Onychorhynchus Fischer von Waldheim, 1810 |
|
 |
Myiobius Gray, GR, 1839 |
|
.jpg) |
Terenotriccus Ridgway, 1905 |
|
 |
Tityra Vieillot, 1816 |
|
 |
Schiffornis Bonaparte, 1854 |
|
 |
Laniocera Lesson, 1841 |
|
.jpg) |
Iodopleura Lesson, 1839 |
|
.jpg) |
Laniisoma Swainson, 1832 |
|
.jpg) |
Xenopsaris Ridgway, 1891 |
|
 |
Pachyramphus Gould & G.R. Gray, 1839 |
|
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Buff-throated Purpletuft (Iodopleura pipra). Handbook of the Birds of the World Alive. Lynx Edicions (2018). Alirita 10 January 2018.
- ↑ Masked Tityra (Tityra semifasciata). Handbook of the Birds of the World Alive. Lynx Edicions (2018). Alirita 10 January 2018.
- ↑ Gray, George Robert. (1840) A List of the Genera of Birds : with an indication of the typical species of each genus. R. and J.E. Taylor.
- ↑ Bock, Walter J.. (1994) History and Nomenclature of Avian Family-Group Names, Bulletin of the American Museum of Natural History Number 222. American Museum of Natural History, p. 149, 237.
- ↑ Ames, P.L.. (1971) The Morphology of the Syrinx in Passerine Birds, Peabody Museum Bulletin 37. Peabody Museum of Natural History, p. 95–97. Arkivigite je 2021-02-25 per la retarkivo Wayback Machine
- ↑ (1989) “Monophyly and phylogeny of the Schiffornis group (Tyrannoidea)”, Condor 91 (2), p. 444–461. doi:10.2307/1368323.
- ↑ (2006) “Higher-level phylogeny and morphological evolution of tyrant flycatchers, cotingas, manakins, and their allies (Aves: Tyrannida)”, Molecular Phylogenetics and Evolution 40 (2), p. 471–483. doi:10.1016/j.ympev.2006.03.031.
- ↑ (2007) “A molecular phylogeny of the cotingas (Aves: Cotingidae)”, Molecular Phylogenetics and Evolution 42 (1), p. 25–37. doi:10.1016/j.ympev.2006.05.041.
- ↑ (2004) “Molecular systematics of New World suboscine birds”, Molecular Phylogenetics and Evolution 32 (1), p. 11–24. doi:10.1016/j.ympev.2003.11.015.
- ↑ (2002) “Basal phylogeny of the Tyrannoidea based on comparisons of cytochrome b and exons of nuclear c-myc and RAG-1 genes”, Auk 119 (4), p. 984–995. doi:[[doi:10.1642%2F0004-8038%282002%29119%5B0984%3ABPOTTB%5D2.0.CO%3B2|10.1642/0004-8038(2002)119[0984:BPOTTB]2.0.CO;2]]. Arkivigite je 2018-01-10 per la retarkivo Wayback Machine
- ↑ (2000) “A preliminary phylogenetic hypothesis for the cotingas (Cotingidae) based on mitochondrial DNA”, Auk 117 (1), p. 236–241. doi:[[doi:10.1642%2F0004-8038%282000%29117%5B0236%3AAPPHFT%5D2.0.CO%3B2|10.1642/0004-8038(2000)117[0236:APPHFT]2.0.CO;2]].
- ↑ (2007) “Systematics and evolution in the Tityrinae (Passeriformes: Tyrannoidea)”, Auk 124 (4), p. 1317–1329. doi:[[doi:10.1642%2F0004-8038%282007%29124%5B1317%3ASAEITT%5D2.0.CO%3B2|10.1642/0004-8038(2007)124[1317:SAEITT]2.0.CO;2]].
- ↑ (2019) “Earth history and the passerine superradiation”, Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 116 (16), p. 7916–7925. doi:10.1073/pnas.1813206116. Bibkodo:2019PNAS..116.7916O.
- ↑ Cotingas, manakins, tityras & becards. World Bird List Version 7.3. International Ornithologists' Union (2017). Alirita 9 January 2018.
| ||||||||||||||||||