Sokrato

Sokrato
Persona informo
Σωκράτης
Naskiĝo	470 a.K. aŭ 469 a.K. en Alopeke
Morto	399 a.K. en Ateno
Mortis pro	Perforta sinmortigo vd
Mortis per	Hemlock poisoning (en) vd
Etno	grekoj vd
Lingvoj	antikva greka vd
Loĝloko	Antikva Ateno vd
Ŝtataneco	Antikva Ateno vd
Familio
Patro	Sophroniscus (en) vd
Patrino	Phaenarete (en) vd
Edz(in)o	Ksantipo Myrto (en) vd
Infanoj	Lamproklo  ( Ksantipo) Menekseno  ( Ksantipo) vd
Profesio
Okupo	filozofo verkisto instruisto etikisto vd
Laborkampo	Filozofio, epistemologio kaj etiko vd
Membrecoj Membrecoj bulé (antikva greka urba konsilio) (406 a. K.–) vd
Filozofo
vd	Fonto: Vikidatumoj

Sokrato (greke: Σωκράτης Sōkrátēs; naskiĝis en 470/469 a.K., mortis en 399 a.K.) estis klasika helena filozofo kiu estas konsiderata unu el ĉefaj fondintoj de okcidenta filozofio. Li famiĝis kiel interparoladanto kun junuloj sur la stratoj, la gimnastikejoj (gimnazioj), kaj en la agoro de la antikva Ateno. Li restas enigma figuro konata ĉefe tra la rakontoj de klasikaj verkistoj, ĉefe el la verkoj de liaj disĉiploj Platono kaj Ksenofono kaj per la verkoj de sia samtempulo Aristofano. La dialogo de Platono estas inter la plej kompletaj rakontoj pri Sokrato kiuj survivis el la antikveco, kvankam ne klaras la grado laŭ kiu Sokrato mem estas "kaŝita malantaŭ sia 'plej bona disĉiplo', Platono".

Tra lia portretado en la dialogoj de Platono, Sokrato fariĝis fama por sia kontribuo al la kampo de etiko, kaj estas tiu platona Sokrato kiu aŭtoritatas la konceptojn de sokrata ironio kaj la sokrata metodo, aŭ elenĥus. Tiu lasta ofte estas uzita ilo en larĝa gamo de diskutoj, kaj estas speco de pedagogio en kiu serio de demandoj estas petita ne nur por eltiri individuajn respondojn, sed ankaŭ por apogi fundamentajn sciojn pri la temo ĉe mano. Sokrato de Platono ankaŭ faris gravajn kaj daŭrantajn kontribuojn al la kampo de sciteorio, kaj la influo de liaj ideoj kaj aliro restas forta fundamento por multe de la okcidenta filozofio kiu sekvis.

Biografio

Sokrato kaj Alkibiado, de Christoffer Wilhelm Eckersberg

La sokrata problemo

Preciza bildo de la historia Sokrato kaj liaj filozofiaj vidpunktoj estas problemaj: temo konata kiel la sokrata problemo.

Ĉar Sokrato ne verkis filozofiajn tekstojn, la kono de la viro, lia vivo, kaj lia filozofio estas tute bazita sur skribaĵoj fare de liaj studentoj kaj samtempuloj. Ĉefe inter ili estas Platono. Verkoj de Ksenofono, Aristotelo, kaj Aristofano disponigas gravajn komprenojn. La malfacileco de trovado de la "reala" Sokrato ekestas ĉar tiuj verkoj estas plejparte filozofiaj aŭ dramecaj tekstoj prefere ol simplaj historioj. Krom Tucidido (kiu faras neniun mencion de Sokrato aŭ filozofoj ĝenerale) kaj Ksenofonto, ekzistas fakte neniu simpla historio tiutempa kun Sokrato kiu traktis liajn propran tempon kaj lokon. Konsekvenco de tio estas ke tiuj fontoj kiuj mencias Sokrato'n ne nepre asertas ke ili estas historie precizaj, kaj ofte estas partiaj (tiuj kiu procesigis kaj kondamnis Sokrato'n forlasis neniun testamenton). Historiistoj tial renkontas la defion de unuigado de la diversaj tekstoj kiuj venas de tiuj viroj por krei precizan kaj koheran raporton pri la vivo de Sokrato kaj ties verko. La rezultoj de tia fortostreĉo ne estas nepre realismaj, simple koheraj.

Platono estas ofte rigardita kiel la plej informa fonto pri la vivo kaj filozofio de Sokrato.. En la sama tempo, aliflanke, multaj akademiuloj kredas ke en kelkaj verkoj Platono, estanta literatura artisto, puŝis sian deklarite favoran version de "Sokrato" longe preter io ajn kion la historia Sokrato supozeble faris aŭ diris; kaj tiu Ksenofonto, estanta historiisto, estas pli fidinda atestanto al la historia Sokrato. Estas demando pri multe da debato super ĝuste kiu Sokrato estis kaj kiun Platono priskribis ĉe iu antaŭfiksita punkto - la historia figuro, aŭ la fikcio fare de Platono. Kiel Martin Cohen asertis, Platono, la idealisto, proponas "idolon, majstran figuron, por filozofio. Sanktulo, profeto de la "Suno-dio", instruisto kondamnita pro sia instruo kiel herezulo."

Estas klara ankaŭ el aliaj skribaĵoj kaj historiaj artefaktoj, aliflanke, ke Sokrato ne estis simpla rolulo, aŭ invento, de Platono. La atestaĵoj de Ksenofonto kaj Aristotelo, kune kun iuj el la verkoj de Aristofano (aparte La Nuboj), estas utila en precizigo de la percepto de Sokrato preter la verkaro de Platono.

Vivo

Juvelo el karneolo reprezentanta Sokraton, Romo, 1-a jarcento a.K.-1-a jarcento p.K.

Detaloj pri Sokrato povas esti derivitaj de tri tiutempaj fontoj: la dialogoj de Platono kaj Ksenofono (ambaŭ fervoruloj de Sokrato), kaj la teatraĵoj de Aristofano. Li estis prezentita fare de kelkaj akademiuloj, inkluzive de Eric Havelock kaj Walter Ong, kiel ĉampiono de parolaj sistemoj de komunikado, starante supren ĉe la krepusko de skribado kontraŭ ĝia hazarda difuzo.

La teatraĵo La nuboj de Aristofano portretas Sokrato'n kiel klaŭno kiu instruas al siaj studentoj kiel trompi ilian elirejon de ŝuldo. La plej multaj el la verkoj de Aristofano, aliflanke, funkcias kiel parodioj. Tiel, estas supozite ke tiu karakterizado ankaŭ estis ne laŭvorta.

La patro de Sokrato estis Sofronisko, skulptisto, kaj lia patrino Fenarete, akuŝistino. Sokrato geedziĝis kun Ksantipo, kiuj estis multe pli juna ol li kaj estis karakterizitaj kiel nedezirindaj en temperamento (kiu havis laŭdire malbonan karakteron, ne komprenis lin, konstante kritikis kaj prikriis lin, sed li toleris ŝin kun pacienco). Ŝi ekhavis por li tri filojn,, nome Lamproklo, Sofronisko kaj Menekseno. Lia amiko Kritono de Alopece kritikis lin pro forlasado de siaj filoj kiam li rifuzis provi eskapi antaŭ sia ekzekuto.

Sokrato komence gajnis sian porvivaĵon kiel majstra ŝtontajlisto. Laŭ Timono de Flio kaj pli postaj fontoj, Sokrato transprenis la profesion de ŝtonmasonaĵo de sia patro kiuj tranĉis ŝtonon por la Partenono. Ekzistis tradicio en antikvo, ne kreditita per moderna enketado, ke Sokrato kreis la statuojn de la Tri Gracioj, kiu staris proksime de la Akropolo ĝis la 2-a jarcento p.K. Antikvaj tekstoj ŝajnas indiki ke Sokrato ne laboris pri ŝtontondado post demisiado. En la Simpozio de Ksenofono, oni informas ke Sokrato diras, ke li dediĉas sin nur al kion li rigardas kiel la plej gravan arton aŭ okupon: diskutado de filozofio. En La nuboj Aristofano portretas Sokrato'n kiel akceptanto de pago por instruado kaj prizorgado de sofista lernejo kun Ĥajrefono, dum en la Apologio de Sokrato de Platono kaj en la Simpozio kaj en la rakontoj de Ksenofono, Sokrato eksplicite neas esti akceptinta pagon por instruado. Pli specife, en la Apologio Sokrato citas sian malriĉecon kiel pruvon ke li ne estas instruisto.

Sokrato elprenas Alkibiadon el la brakumo de Volupto, de Jean-Baptiste Regnault (1791)

Sokrato batalis kiel hoplito en la Peloponesa Milito.

En la jaro 399 a. K., kiam Sokrato aĝis 70 jarojn, atenanaj samcivitanoj lin akuzis pri blasfemo, ateismo, kaj pri korupto de la junularo. La kortumo kondamnis lin je mortpuno. Anstataŭ defendi sin bone antaŭ la juĝistoj, aŭ fuĝi laŭ konsiloj de siaj amikoj, Sokrato akceptis sian kondamnon. Sokrato, kiu kredis je la senmorteco de la animo, ne timis la morton. Li diris, ke la juĝistoj, ĉar ili neniam ekzamenis siajn proprajn vivojn, jam estis mortaj. Sokrato trinkis venenon de konio ("konia kaliko"), kaj mortis serene meze inter siaj amikoj.

La juĝo

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Apologio de Sokrato (Platono).

Kvankam dum la unua parto de sia vivo, li estis patrioto kaj homo de profundaj religiaj kredoj, Sokrato suferis tamen la malfidon de multaj samtempuloj, al kiuj ne plaĉis la nova sinteno kiun li adoptis antaŭ la atena ŝtato kaj la establita religio, ĉefe kontraŭ la metafizikaj kredoj, kiuj proponis «eteran ekzistadon sen konsento de iu ajn dio kiel evidenta figuro». Li estis akuzita en la jaro 399 a.n.e. je enkonduko de novaj dioj kaj je koruptado de la moralo de la junularo, malproksimigante ĝin disde la principoj de la demokratio. Tamen, Sokrato manifestiĝis devota de la dioj, kaj li tute ne intencis enkonduki novajn diaĵojn, al kio li manifestis jenon:

„ «Kiel mi povus enkonduki novajn diojn dirante, ke dia voĉo manifestiĝas al mi por indiki al mi tion kion oni faru? [...] Aliflanke, ke la dieco scias antaŭvide tion kio estas okazonta kaj ke ĝi anoncas ĝin per signoj al tiuj kiujn ĝi deziras, tiel kiel mi ĝin diras, tion diras ankaŭ ĉiuj kaj ili kredas ĝin. Sed dum tiuj nomas aŭguroj, voĉoj, koincidoj kaj divenuloj tiujn kiuj anoncas al ili la signojn, mi nomas ĝin dia genio kaj opinias, ke nomante ĝin tiel, mi esprimiĝas pli verece kaj pia ol tiuj kiuj atribuaa al birdoj la povon de dioj». ”

Restaĵoj de la ŝtata prizono ekstermure del Agoro de Ateno, kie supozeble Sokrato estis malliberigita kaj mortis.

Sed la vera tialo por procesi Sokraton, laŭ Ksenofono, estas ke li akceptis kiel lernanton Kritias, kiu kiel aliaj lernantoj de Sokrato estis membro de la frakcio pro-sparta poste nomita la Tridek Tiranoj, kiuj enpoviĝis en Ateno post la Milito de Peloponezo, kaj estis akuzitaj pro masakroj kaj enriĉiĝo fare de iliaj demokrataj rivaloj.

La Apologio de Platono kolektas la esencon de la defendon de Sokrato en lia propra juĝo; fakte kuraĝa defendo de lia tuta vivo. Li estis mortokondamnita, sed dekomence la kondamno estis aprobita per malgranda majoritato. Kongrue kun la jura praktiko de Ateno, Sokrato faris ironiajn aludojn al la mortokondamno fare de la tribunalo proponante pagi nur malgrandan monpunon pro la malgranda valoro kiun havas por la ŝtato homo kiu havas nur filozofian mision. Oni menciis ankaŭ, ke Sokrato petis ŝerce, ke oni povus kondamni lin simple «invitante lin manĝi en komunumaj bankedoj», alude al la fakto ke ili estas malbonkvalitegaj. Ambaŭ reagoj kolerigis al la juĝistoj tiom ke ili revoĉdonis favore al la mortokondamno nun per pli granda majoritato. La amikoj de Sokrato proponis pagi kaŭcion, kaj eĉ planis lian fuĝon el la prizono, sed li preferis obei la leĝon kaj li mortis tiutiale. Li pasigis siajn lastajn tagojn kun siaj amikoj kaj sekvantoj.

Morto

La venenigo per konio estis metodo kutime uzita de la grekoj por plenumi mortopunojn. Sokrato estis juĝita kaj deklarita kulpulo; oni plenumis tiun punon en la jaro 399 a.n.e.

Li mortis estante 71-jaraĝa, serene akceptante tiun mortopunon. Laŭ rakontas Platono en la Apologio kiun li lasis pri sia majstro, tiu estis povinta eviti la morton, pere de la helpo de amikoj kiujn li ankoraŭ konservis, sed li pro honesteco preferis obei la juran decidon kaj morti.

Je lia morto aperis variaj sokrataj skoloj, ĉar liaj doktrinoj estis interpretitaj diverse pere de liaj lernintoj. Tiele, krom la Platona Akademio, aperis kvar minoraj sokrataj skoloj: nome la cirenisma, la cinikisma, la skolo de Elis kaj Eretria kaj la megara.

Platono ne povis veni al la lastaj momentoj de Sokrato kaj ili estis rekonstruitaj en lia verko Fedono, laŭ la rakonto de kelkaj lernantoj. La rakonto pri la lastaj simptomoj estas jena:

La morto de Sokrato. Olepentraĵo de Jacques-Louis David de 1787.

„ Li promenis, kaj kiam li diris, ke pezis al li la kruroj, li kuŝiĝis alsupren, ĉar tion konsilis al li la individuo. Kaj samtempe tiu kiu donis al li la venenon ekzemnis lin tuŝante al li de tempo al tempo la piedojn kaj la krurojn, kaj poste, premis al li forte la piedon, demandis al li ĉu li sentas tion, kaj li diris, ke ne. Kaj poste li same faris ĉe liaj kruroj, kaj ascendante tiamaniere li diris al ni, ke li estis iĝante malvarma kaj rigida. Dum li tuŝadis li diris al ni ke kiam tio alvenos al lia koro, tiam li ekstingiĝos. Jam estis preskaŭ malvarma la zono de la ventro, kiam malŝirmante sin, ĉar li estis antaŭe ŝirminta sin, diris al ni, kaj tion laste diri: —Kritono, ni ŝuldas virkokon al Asklepio. Tial vi pagŭ ĝin al li kaj ne malzorgu tion. —Tiel oni faros, diris Kritono. Diru ĉu vi ion pli deziras. Sed al tiu demando li jam ne plu respondis, sed tuje li suferis ekskuon, kaj la homo malŝirmis lin, kaj li havis rigida la rigardon. Vidinte lin, Kritono fermis al li la buŝon kaj la okulojn. Tio estis la fino, Ekvekrato, kiun havis nia amiko, la plej bona homo, ni povus diri, el tiuj kiujn tiam ni konis, kaj, tre elstare, la plej inteligenta kaj la plej justa. ” — Fedono 117e-118c.

Poste, liahonore kaj kiel agnosko de lia graveco, la Moderna Akademio de Ateno starigis statuon pri Sokrato ĉe la enirejo de la institucio.

Filozofio

Sokrato parolis piedirante laŭlonge la vojoj, kaj faris multajn demandojn serĉante difinojn de (ĉefe etikaj) nocioj. Tiumaniere li inventis la dialogon kiel metodon por malkovri la veron. Sian tipan metodon li nomis majeŭtikon ("akuŝan arton"); t.e. la arto naskigi la ideojn, kiuj estas jam kaŝitaj en la kapo, sed pri kiuj oni konsciiĝas nur se oni "turnas" la menson tiel, ke oni ekvidas ilin.

Ankaŭ ironion li uzis: Ŝajne aprobante la ideojn, kiujn li deziris malpruvi, li montris, ke ili kondukas al absurdaj konkludoj, do ke ili estas malpravaj. De tio devenas la literatura senco de ironio. Sokrato ne verkis ion, sed poste Platono, lia adepto, verkis dialogojn, en kiuj Sokrato ludas ĉefan rolon. Tiele oniaj ĉefaj fontoj pri la vivo de Sokrato restas la jenaj: Platono, Aristofano, Ksenofono.

Laŭ Sokrato, multe gravas ekzameni la vivon. Konversaciante kun multaj homoj, Sokrato uzis induktan racion por atingi la veron. Sed la ofta uzado de ironio en liaj diskursoj havigis al li malamikojn. Tamen Sokrato, laŭ propra aserto, lernis multon de siaj sekvantoj, kaj ofte li laŭ si mem ne havis propran opinion. Li neniam donis doktrinojn.

Antaŭsokrataj filozofoj estas la filozofoj kiuj vivis antaŭ Sokrato. Ili loĝis en Antikva Grekio. Ili inkluzivas ĉefajn figurojn kiaj Taleso, Alkmeono, Hipokrato, Empedoklo, kaj Demokrito.

Heredo

La atena militisto Alkibiado kaj Sokrato.

La bazo de la instruoj de Sokrato kaj tio kion li disvastigis estis la kredo en objektiva kompreno de la konceptoj de justeco, amo kaj virto; kaj ĉefe la konon de si mem. Sokrato priskribis la animon (psiĥe) kiel tio laŭ kio oni kvalifikas onin kiel saĝuloj aŭ frenezuloj, bonaj aŭ malbonaj, kombino de inteligenteco kaj karaktero.

Montrante sintenon de nescio, li pridemandis al homoj por poste evidentigi la nekongruon de iliaj asertoj; tio estis nomita «sokrata ironio», kio esprimiĝis per sia fama frazo «Mi scias nur, ke mi nenion scias» (Ἓν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα, hèn oîda hóti oudèn oîda).

Samtempe, li estis kapabla porti sian koherecon al tereno de la sciaro, elteni, ke la kono estas virto kaj la nescio malvirto. Lia nekonformeco portis lin kontraŭi la popolan nescion kaj la konon de tiuj kiuj fanfaronis kiel saĝuloj, kvankam li mem ne konsideris sin saĝulo, eĉ se unu de liaj plej bonaj amikoj, Ĥajrefon, demandis al la orakolo de Delfo ĉu estas iu pli saĝa ol Sokrato, kaj la Pitia respondis, ke ne estas greko pli saĝa ol li. Aŭskultante la okazaĵon, Sokrato dubis pri la orakolo, kaj ekserĉis iun pli saĝa ol li inter la plej famaj gravuloj siaepoke, sed li konstatis, ke vere ili kredis scii plie ol tio kion ili reale sciis. Filozofoj, poetoj kaj artistoj, ĉiuj kredis havis grandan sciaron, male Sokrato estis konscia kaj de la nesciaro kiu ĉirkaŭis lin same kiel de la propra sciaro. Tio kondukis lin al klopodoj por pensigi la homojn kaj fari ilin vidi la realan konon kiun ili havis pri la aferoj.

La debato de Sokrato kaj Aspasia

Li kredis, ke ĉiu malvirto estas la rezulto de la nescio kaj ke neniu persono deziras la malbonon; siavice, la virto estas sciaro kaj tiuj kiuj konas la bonon agados je justa maniero. Lia logiko fokusis al la racia diskutado kaj al serĉado de ĝeneralaj difinoj. Tiusence li influis en sia lernanto Platono kaj tra li en Aristotelo.

Li kredis en la supereco de la parola diskutado super la skribado kaj tial li pasigis la plej grandan parton de sia vivo jam plenkreskulo en bazaroj kaj publikaj placoj de Ateno, iniciatante dialogojn kaj diskutojn kun ĉiu ajn kiu deziru aŭskulti lin, al kiu ili kutime respondis pere de demandoj.

La saĝeco de Sokrato ne konsistis en la simpla akumulado de sciaro, sed en reviziado de la sciaro kiun jam oni posedas kaj el tio oni povu konstrui pli solidajn sciarojn.

La povo de lia oratorio kaj lia atingo publike esprimiĝi estis lia plej grava kapablo akiri la atenton de la personoj. Alia pensulo kaj amiko, kiu estis influita de Sokrato, estis Antisteno, nome la fondinto de la cinikisma skolo de filozofio. Sokrato estis instruisto ankaŭ de Aristipo, kiu fondis la filozofia kirenan skolon pri sperto kaj plezuro, de kiu eliris la pli alta filozofio de Epikuro. Kaj por stoikoj kiel la greka filozofo Epikteto, Sokrato reprezentis la personigon kaj la gvidon por atingi superan vivon. Resume li havis grandan influon en la okcidenta pensaro, tra la verko de lia lernanto Platono.

Aristotelo, lernanto de Platono, indikis la du grandajn atingojn de Sokrato:

	„ Du aferoj estas juste atribueblaj al Sokrato, unuflanke la indukta argumento (επακτικοί λόγοι) kaj aliflanke la ĝenerala difinon (ορίζεσθαι καθόλον)  ” — Metafiziko M, 4; 1078b 27

Dialektiko

Fresko pri Sokrato de la 1-a al 5-a jarcentoj.

Li estis la vera iniciatinto de la filozofio pro tio ke li havigis al ĝi ĝian ĉefan celon esti la scienco kiu serĉas en la interno de la homa estaĵo. La dialektiko estas la metodo kunhavi sciaron, uzita ĉefe de Platono, inspirita en la majeŭtiko de Sokrato. Post starigi propozicion, li analizis la demandojn kaj respondojn starigitajn de tiu propozicio. Tio faras lin eksterordinara figuro ege influa por la estonteco; li reprezentas la reagon kontraŭ la relativismo kaj la subjektivismo de la sofistoj, kaj li estas singulara ekzemplo de unueco inter teorio kaj konduto, inter pensaro kaj agado. Platono adoptis tiun metodon laŭ kiu pere de la dialogo kaj la konversacio oni povas alveni al la sciaro.

Majeŭtiko

Li disvastigis metodon, kiun li nomis majeŭtiko (probable inspirita de la fakto ke lia patrino estis akuŝistino, ĉar etimologie majeŭo estis greka vorto rilata al akuŝado), tio estas, atingi, ke la interparolanto malkovru siajn proprajn verojn. La majeŭtiko estis lia plej granda atuto, indukta metodo kiu permesas al li konduki siajn lernantojn al la solvo de la problemoj kiuj estis starigitaj pere de lertaj pridemandaroj kies logiko prilumis la sciaron. Laŭ lia pensaro, la kono kaj la memregado ebligus la restaŭradon de la rilato inter la homa estaĵo kaj la naturo. Por Sokrato tiu estis metodo pere de kiu la animo alvenus al sciaro, maniero konstrui sciaron el la solvo de demandoj kaj maniero analizi la veron komparante diversajn opiniojn. Sokrato kredis, ke la sciaro estas konstruebla el opinioj kaj rezonado. Uzante tiun metodon, li konstatis, ke la plej granda parto de la personoj al kiuj li demandadis en Ateno opinias sen havi sciaron: Sokrato demandadis kaj ili ne scipovis pravigi siajn opiniojn; pro tio li ricevis la kromnomon tabano, ĉar liaj demandoj ŝajnis ĝenaj al demanditaj atenanoj.

Politiko

Sokrato diskutanta kun Ksenofono. La skolo de Ateno, Rafael.

Oni argumentas, ke Sokrato kredis, ke "la idealoj apartenas al mondo kiun nur la saĝulo kapablas kompreni", kio faras la filozofon la nura tipo de persono taŭga por regadi aliulojn. En la dialogo de Platono, Respubliko, Sokrato kontraŭis malferme la demokration kiu regis Atenon dum lia vivo de plenkreskulo. Laŭ li la atena demokratio ne estis je taŭga nivelo de ideala registaro reprezentita de pli perfekta reĝimo regata de filozofoj. Tamen eble la Sokrato de Respubliko de Platono estas nuancigita de la propraj ideoj de Platono. Dum la lastaj jaroj de la vivo de Sokrato, Ateno estis en kontinua ŝanĝo pro la politika agitado kaj maltrankvilo. La demokratio estis finfine elpovigita per junto konita kiel la Tridek Tiranoj, regata de parenco de Platono, nome Kritias, kiu estis iama studanto kaj amiko de Sokrato. La nomitaj tiranoj regadis dum proksimume unu jaron antaŭ la atena demokratio estis restarigita, momento en kiu oni deklaris amnestion por ĉiuj ĵusaj okazaĵoj.

La opozicio de Sokrato al demokratio estas ofte malakceptita de fakuloj, kaj la pridemando estas unu de la plej ardaj filozofiaj diskutoj dum klopodoj por precize determinado de tio kion vere Sokrato kredis. La plej forta argumento de tiuj kiuj asertas, ke Sokrato ne kredis reale en la ideo de la filozofaj reĝoj estas ke tiu ideo ne aperas antaŭ la Respubliko de Platono, kiu estas amplekse konsiderata unu de la "mezaj" dialogoj de Platono kiu ne reprezentus klare la hisoórian kredaron de Sokrato. Krome, laŭ la Apologio de Platono, pli "frua" dialogo platona, Sokrato malakceptis sekvi la konvencian politikon; li ofte asertis, ke li ne povas rigardi la aferojn de aliuloj nek diri al tiuj kiel vivi siajn vivojn kiam li mem ankoraŭ ne sciis kiel vivi siana propran vivon. Li kredis, ke li estas filozofo engaĝiĝinta en la serĉado de la Vero, kaj li ne fanfaronis scii komplete ĉion. Ankaŭ la akcepto fare de Sokrato pri sia mortopuna kondamno povas utili por apogi tiun opinion. Oni asertas, ofte ke granda parto de la tendencoj kontraŭdemokratiaj estas fakte propraj de Platono, kiu neniam estis kapabla superi sian malkontenton pro tio kion oni faris al lia majstro.

Ajnaokaze, estas klara, ke Sokrato pensis, ke ankaŭ la leĝoj de la Tridek Tiranoj estas same objekteblaj; kiam oni alvokis lin petante lian helpon en la aresto de atena kamarado, Sokrato malakceptis kaj apenaŭ povis eviti sian propran morton antaŭ la elpostenigo de la tiranoj. Tamen, li plenumis sian devon servi kiel la sparta reĝo Pritanis kiam oni juĝis grupon de generaloj kiuj prezidis katastrofan marbatalan kampanjon; eĉ tiam, li montris netolereman sintenon, estante unu de tiuj kiuj malakceptis proceduri per maniero nebazita sur la leĝaro, spite la fortan premon. Rigardinte iliajn agadojn, li konsideris la leĝojn de la Tridek Tiranoj malpli legitimaj ol tiuj de la Demokrata Senato kiu mortkondamnis lin.

La ŝajna respekto de Sokrato al la demokratio estas unu de la temoj esploritaj en la verko de 2008, Socrates on Trial de Andrew David Irvine. Irvine subtenas, ke estis pro sia fideleco al la atena demokratio kial Sokrato estis preta akcepti la mortokondamnon fare de siaj samcivitanoj. Kiel diras Irvine: "Dum milittempo kaj granda socia kaj intelekta maltrankvilo, Sokrato sentis sin devigita esprimi siajn vidpunktojn malferme, sen priokupiĝi pro la konsekvencoj, pro kio nuntempe oni memoras lin ne nur pro sia sprita ingenio kaj pro sia alta etika nivelo, sed ankaŭ pro sia fideleco al vidpunkto ke en demokratio la plej bona maniero kiel homo servu sin mem, siajn amikojn kaj sian urbon - eĉ dum milittempo - estas montri fidelon kaj publike diri la veron".

Verkoj

Statuo de Sokrato en la Biblioteko Trinity College.

Sokrato ne verkis tekston ĉar li kredis, ke «ĉiu devas disvolvigi siajn proprajn ideojn». Oni konas nur parte liajn ideojn pere de la atestoj de liaj lernantoj: ĉefe Platono, Ksenofono, Aristipo kaj Antisteno.

Ankaŭ ne oni fondis regulan skolon de filozofio. Ĉio kion oni scias certe pri liaj instruoj oni elprenis el la verkaro de Platono, kiu ofte atribuis siajn proprajn ideojn al sia majstro, kaj li priskribis Sokraton kaŝanta sin malantaŭ ironia memmontrado de nescio, konata kiel sokrata ironio, havanta granda ingenion kaj mensan spriton.

Krom la menciitaj lernantoj, Sokrato havis aliajn sekvantojn kaj aŭskultantojn, inter kiuj menciendas Eŭklido de Megara, Fedono de Elis kaj Eskino de Sfeto.

Fontoj

Ĉar Sokrato ne verkis tekston, oni povas alproksimiĝi al lia figuro nur pere de kvar fontoj:

• La komedio de Aristofano, La nuboj, kiu estis verkita kiam Sokrato estis nur 41-jaraĝa, ridindiga kaj metante lin en la loko de la sofistoj.
• La dialogoj de Platono kiel plej grava materialo.
• La verkoj de Ksenofono en kiuj li parolas pri Sokratoj, kiuj, tamen, enhavas historiajn kaj geografiajn erarojn.
• Kaj finfine, la mencioj de Aristotelo laŭlonge de ĉiuj liaj verkoj; li ne konis lin rekte sed tradicie oni konsideras, ke lia rakonto estas la plej objektiva, ĉar li estis lernanto mem de Platono.

Sokrato (teatraĵo)

Sokrato estas kvarakta tragedio de Ch. Richet, el la franca trad. en ritma prozo J. Couteaux, 1914, 101 p. Oni volis prezenti ĝin dum la 10-a Universala Kongreso, sur la p. 5. oni eĉ legas: "Estas ludita dum la Deka UK de E (Paris, aŭgusto 1914) de la jenaj geaktoroj: ..."

Sokrato en arto

• Statuoj
• 
  Moderna Akademio, Ateno (Grekio)
• 
  Originala helenisma verko, en la Arkeologia Muzeo de Kembriĝo (Unuiĝinta Reĝlando)
• 
  Nacia Biblioteko, Montevideo (Urugvajo)
• 
  Montevideo, Urugvajo
• 
  Bayreuth, Bavario (Germanio)
• 
  Statuo de Sokrato en la Nacia Botanika Ĝardeno de Irlando, Glasnevin (Dublino)
• 
  Statuo de Sokrato en la Universitato de Vajomingo (Usono)
• 
  Athens Square Park de Queens (Usono)

Vidu ankaŭ

• Dialektiko
• Sofismo
• Grekaj filozofoj

• En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Sócrates en la hispana Vikipedio.