Cikloteno
| Metilciklopentenolono | ||||
| Kemia formulo | C6H8O2 | |||
 | ||||
cikloteno | ||||
 | ||||
 | ||||
| Cikloteno estas unu el la multenombraj komponaĵoj de la Arabia kofeo. | ||||
| Alternativa(j) nomo(j) | ||||
| ||||
| CAS-numero-kodo | 80-71-7 | |||
| ChemSpider kodo | 6408 | |||
| PubChem-kodo | 6660 | |||
| Fizikaj proprecoj | ||||
| Aspekto | blanka solidaĵo[1] | |||
| Molmaso | 112,128g mol−1[2] | |||
| Denseco | 1,225 g/cm−3[3] | |||
| Fandpunkto | 105°C [4][5] | |||
| Bolpunkto | 212,2°C [6] | |||
| Refrakta indico | 1,4532 | |||
| Ekflama temperaturo | 59,3°C [7] | |||
| Solvebleco | Akvo:13,8 g/L[8] | |||
| Mortiga dozo (LD50) | >5000 mg/kg (buŝe) | |||
| GHS etikedigo de kemiaĵoj | ||||
| GHS Damaĝo Piktogramo |
| |||
| GHS Signalvorto | Damaĝa substanco | |||
| GHS Deklaroj pri damaĝoj | H315, H317, H318, H319 | |||
| GHS Deklaroj pri antaŭgardoj | P261, P264, P272, P273, P280, P302+352, P305+351+338, P310, P321, P332+313, P333+313, P337+313, P362, P363, P391, P501 | |||
(25 °C kaj 100 kPa) | ||||
Cikloteno aŭ 2-Hidrokso-3-metila-2-ciklopentenono estas organika kombinaĵo apartenanta al la familio de la nesaturitaj keto-alkoholoj, trovata en naturo en diversaj plantoj. Cikloteno estas blanka solidaĵo kun agrabla odoro, iomete solvebla en akvo kaj solvebla en alkoholoj kaj aliaj nepolaraj organikaj solvantoj.
Cikloteno prezentas ketonan grupon, hidroksilan grupon kaj metilan grupon ĉiuj ligitaj al 2-ciklopentenila grupo. Ĝi konsistas je 6 karbonatomoj, 8 hidrogenatomoj kaj 2 oksigenatomoj. Cikloteno posedas antifungajn kaj antibakteriajn proprecojn.
Proprecoj
[redakti | redakti fonton]La kunmetaĵo unue estis izolita el la betulligna vinagro en 1912 fare de la apotekisto Julius Meyerfeld (1834-1909). Li mem priskribis la odoron kiel aparte agrablan kaj la guston dolĉecan, iom arda, rememoriganta glicirizon kaj freŝajn juglandojn.
Cikloteno normale ekzistas sub la enola formo kun unu ketona grupo kaj unu enola grupo. Tamen, ĝi spertas ketonan-enolan taŭtomerion (kun du ketonaj grupoj kaj unu metila grupo), tiel ke, depende, de la mediaj kondiĉoj - precipe en acidaj solvaĵoj - la ketona formo, kiu estas duketono, ankaŭ okazas.
Uzoj
[redakti | redakti fonton]Metilciklopentenolono uzatas ĉefe en parfumfabrikado pro ĝia kvazaŭkaramela odoro. Ĝi kontribuas por la gusto kaj odoro de multaj manĝaĵoj inklude de vinoj, kafo, papriko kaj salmo. Ĝi foje alnomatas acerolaktono ĉar ĝi okazas tiel kiel acerosiropo (tamen ĝi ne estas laktono).
