Ĉuvaŝio

	Subjekto de Rusia federacio
	Ĉuvaŝio; ruse Чувашская Республика; ĉuvaŝe Чӑваш Республики
Flago	Blazono
respubliko de Rusio
Administrado
Federacia regiono	Ĉevolga federacia regiono
Ĉefurbo	Ĉeboksari
Prezidanto	Oleg Nikolajev; (ekde 29-a de januaro 2020)
Fondita	24-a de Junio 1920
Demografio
Loĝantaro	1 251 619 loĝantoj; (Stato: 14-a de oktobro 2010)
Loĝdenso	68 loĝ./km²
Oficialaj lingvoj	Ĉuvaŝa, rusa
Etnoj	ĉuvaŝoj (65,1 %); rusoj (25,8 %); tataroj (2,7 %); mordvoj (1,0 %); (Stato: 2010)
Geografio
Areo	18 343 km²
Pliaj informoj
Horzono	UTC+3
Poŝtkodoj	428000–429999
Aŭtokodoj	21, 121
OKATO	97
ISO 3166-2	RU-CU
Retpaĝaro	www.cap.ru
	Situo en Ruslando
	v • d • r

55.47547.19

Koordinatoj: 55° 29′ N, 47° 11′ O (mapo)

Ĉuvaŝio (ĉuvaŝe Чӑваш Ен [Ĉavaŝ Jen]), aŭ Ĉuvaŝujo, Ĉuvaŝa Respubliko, estas respubliko en la orienta parto de la eŭropa Rusio. Laŭ la stato de 2024 en la respubliko vivis 1 167 061 loĝantoj sur areo de 18 300 kvadrataj kilometroj, kio rezultigas loĝdenson de 64 loĝantoj/km². En 2002 estis 1,3149 milionoj loĝantoj, inter ili 906 mil ĉuvaŝoj (vidu ankaŭ ĉuvaŝa lingvo), la aliaj - rusoj, tataroj, mordovoj, ukrainoj, marioj. La respubliko havas 9 urbojn, 21 regionajn distriktojn (rajonojn) kaj 1 727 vilaĝojn.

En la cara Rusio la teritorio de la nuntempa Ĉuvaŝio troviĝis en du gubernioj: Simbirska kaj Kazana. La 24-an de junio 1920 estis fondita Ĉuvaŝa Aŭtonoma Regiono, kiu la 21-an de junio 1925 estis transformita je Ĉuvaŝa Aŭtonoma Soveta Socialisma Respubliko kaj en ekde 1992 - Ĉuvaŝa Respubliko. En 1993 en la Respubliko estis elektita la unua prezidento - Nikolaj Fedorov. Li funkcias kiel prezidento ekde la 21-a de januaro 1994 kaj estas reelektita en la elektoj de 1997 kaj 2001 kaj refoje nomumita laŭ la dekreto de la rusia prezidento en 2004 por sekva 4-jara periodo.

En novembro 1994 estis elektita la Ŝtata Konsilio de la Ĉuvaŝa Respubliko. Ekde tiam ekzistas certa konflikto inter la prezidento kaj la Ŝtata Konsilio.

La ĉefaj sektoroj de la industrio estas: maŝinkonstruado kaj metalprilaborado (44,1%), energetiko (12%), nutra industrio (14,2%), kemio (9,8%), leĝera industrio (8 %).

Ekde la 25a de aprilo 2009 (la tago de la ĉuvaŝa lingvo) funkcias Nacia Radio de Ĉuvaŝio.

Urboj de la Ĉuvaŝa Respubliko:

Ĉeboksaro (440 800) - ĉefurbo
Alatir (46 900)
Civilsk (11 200)
Jadrin (11 100)
Kanaŝ (53 100)
Kozlovka (12 700)
Mariinskij Posad (10 900)
Novoĉeboksarsk (123 100)
Ŝumerlja (40 200)

Distriktoj de la Ĉuvaŝa Respubliko:

Alatir (Алатырский)
Alikovo (Аликовский)
Batirevo (Батыревский)
Civilsk (Цивильский)
Ĉeboksari (Чебоксарский)
Ibresi (Ибресинский)
Jadrin (Ядринский)
Jalĉiki (Яльчикский)
Jantikovo (Янтиковский)
Kanaŝ (Канашский)
Komsomolskoje (Комсомольский)
Kozlovka (Козловский)
Krasnoarmejskoje (Красноармейский)
Krasnie Ĉetai (Красночетайский)
Mariinskij Posad (Мариинско-Посадский)
Morgauŝi (Моргаушский)
Poreckoje (Порецкий)
Ŝemurŝa (Шемуршинский)
Ŝumerlja (Шумерлинский)
Urmari (Урмарский)
Vurnari (Вурнарский)

Famaj homoj

Andrian Nikolajev
Gennadij Ajgi
Ivan Jakovlev
Nikita Biĉurin
Boris Markov, fondinto de la Teatro de Opero kaj Baleto de Ĉuvaŝio en 1960
Pjotr Egorov

Esperanto en Ĉuvaŝio

Junulara Esperanto-Asocio de Ĉuvaŝa Respubliko (JEAĈR) estas konata en la Esperanto-mondo pro grandaj regularaj Lingvaj Festivaloj, kiujn ĝi organizas en Ĉeboksaro ekde 1996-a jaro kaj helpas okazigi en la tuta mondo. Ekde novembro 2009 Asocio havas ankaŭ plenkreskulan branĉon

Referencoj

↑ Itogi Vserossijskoj perepisi naselenija 2010 goda. Tom 1. Čislennostʹ i razmeščenie naselenija (rezultoj de la tutrusia censo 2010. Volumo 1. Nombro kaj disigo de la loĝantaro). Tabeloj 5, p. 12–209; 11, p. 312–979 (elŝuto de la retpaĝaro de la Federacia servo por ŝtata statistiko de la Rusa federacio)
↑ Administrativno-territorialjnoe delenie po subjektam Rossijskoj Federacii na 1 janvarja 2010 goda (Administrativ-teritoria grupigo laŭ subjektoj de la Rusia federacio la 1-an de Januaro 2010). (Elŝuto de la retpaĝaro de la Federacia servo por ŝtata statistiko de la Rusia federacio)