Misurio
Misurio (angle, Missouri [Miz-UR-i]) estas subŝtato de Usono. Ok ŝtatoj limas Misurion (Tenesio estas la nura alia ŝtatoj kun ok limoj). Norde estas Iovao, nordokcidente estas Nebrasko, okcidente estas Kansaso, sudokcidente estas Oklahomo, sude estas Arkansaso, sudoriente estas Tenesio, kaj oriente estas Kentukio kaj Ilinojso. La Misisipo estas la orienta limo kaj la Misuro fluas tra la centra parto de la ŝtato. La ŝtato nomiĝis pro la rivero Misuro (Missouri), ilinoja vorto por "urbeto de la grandaj kanuoj" aŭ "ligna-kanua popolo". Ĝi estis parto de la Luiziana Teritorio kaj fariĝis la 24-a ŝtato je la 10-a de aŭgusto 1821.
| Misurio State of Missouri | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Ŝtata kromnomo: The Show Me State (La montru-al-mi-ŝtato) | |||||
| |||||
|
| |||||
| Aliaj subŝtatoj de Usono | |||||
| Ĉefurbo | Jefferson City | ||||
| Plej granda urbo | Kansasurbo | ||||
| Guberniestro | Mike Parson (ekde 1-a de junio 2018) | ||||
| Areo | 180.693[1] km² (21) | ||||
| - Tero | 178.597[1] km² | ||||
| - Akvo | 2.096[1] km² (1,16 %) | ||||
| Loĝantaro (2020) | |||||
| - Loĝantaro | 6 154 913 (17-a) | ||||
| - Denso | 33,91 /km² (27-a) | ||||
| Aliĝo | |||||
| - Dato | 10-a de aŭgusto 1821 | ||||
| - Ordo | 24 | ||||
| Horzono | CST: UTC-6/Somera tempo-5 | ||||
| Latitudo | 36° N al 40° 35' N | ||||
| Longitudo | 89° 6' U al 95° 42' U | ||||
| Larĝeco | 385 km | ||||
| Longeco | 480 km | ||||
| Alteco | |||||
| - Plej alta | 540 m | ||||
| - Meza alteco | 240 m | ||||
| - Plej malalta | 70 m | ||||
| Mallongigoj | |||||
| - USPS | MO | ||||
| - ISO 3166-2 | US-MO (FIPS-kodo 04) | ||||
| Retejo | www.state.mo.us | ||||
La moto de Misurio estas salus populi suprema lex esto (latine: la bonfarto de la popolo estu la plej alta leĝo).
Historio
redakti- 1682 – Robert CAVALIER pretendas la Luizianan Teritorion por Francio.
- 1764 – Sankta-Luizo estas fondita.
- 1803 – Usono aĉetas la Luizianan Teritorion de Francio por $ 11 milionoj.
- 1811-1812; La tertremo de New Madrid, serio de tertremoj, unu de kiuj estis la plej potenca tertremo en usona historio.
- 1821 – Misurio fariĝis sklaviga ŝtato.
- 1835 – Verkisto Mark Twain naskiĝas en Florida, Misurio.
- 1861-1865 – Usona Enlanda Milito. Misurio restas en la Unio, sed secesiaj apogantoj kunvenas en Neosho kaj voĉdonas aniĝi al la Konfederacio. Misurio estos pretendata de ambaŭ partioj.
- 1865 – Misurio estas la unua ŝtato, kiu abolis sklavecon.
- 1945 – Harry S. Truman fariĝis la unua (kaj nura) prezidento el Misurio.
Geografio
redaktiLa norda duono de la ŝtato (norde de la Misuro-Rivero) estas parto de la Grandaj Ebenaĵoj. Laŭ la Misisipo-Rivero estas flusa ebenaĵo. La sudorienta parto estas sur la New-Madrid-Faŭlto.
En la sudokcidento estas Ozark-Altebenaĵo, antikva plataĵo, kiu estas malebena. Ozark-Altebenaĵo etendiĝas en Arkansason, Oklahomon kaj Kansason.
Grandaj urboj
redaktiKansasurbo (loĝantaro: 441.545) estas la plej granda urbo en Misurio, la dua plej granda urbo estas Sankta-Luizo (350.705), kaj Springfield (151.580) estas la tria plej granda urbo. Sed la loĝantaro de la aglomeraĵa statistika areo (MSA) de Sankta-Luizo estas 2,5 milionoj kaj la loĝantaro de la MSA de Kansaso Urbo estas du milionoj.
Ekonomio
redaktiLa ekonomio de Misurio baziĝas sur agrikulturo, industrio, minoj kaj turismo.
Agrikulturo estas ĉefe bovaĵo, porkaĵo, sojfabo kaj kortobirdoj. Vinfarejojn oni povas trovi proksime de Hermann (Misurio) kaj Saint James (Misurio).
Industrio estas ĉefe aerokosmo (Sankta-Luizo), manĝaĵa traktado (sudokcidenta Misurio) kaj kemio.
Misurio estas la plej granda produktanto de plumbo en Usono (orienta Ozarks). Ankaŭ kalko estas minata.
Turismaj lokoj inkludas Sankta-Luizon, Hannibal (Missouri) (knabaĝa hejmo de Mark Twain), Lake of the Ozarks (centra Misurio) kaj Branson (Misurio) (Kontreaj teatroj kaj lagoj).
Ŝoseoj
redakti
Multaj ŝoseoj transiras Misurion, inkluzive interŝtatajn ŝoseojn kaj usonaj ŝoseoj. Misurio havas ĝia propra ŝosea sistemo kaj aro de sekundaraj ŝoseoj kiu numeriĝis kun literoj. Misurio estis unu el ok ŝtatoj kiu estis lokita sur historia Ŝoseo 66.
Interŝtata Ŝosea Sistemo
redakti| Nord-sude | Orient-okcidente |
|
|
Usona Ŝosea Sistemo
redakti| Nord-sude | Orient-okcidente |
|
|