Meiĵi-reformo

(Alidirektita el Mejĝi)

La Meiĵi-reformo, -restarigado-renovigado, ankaŭ nomata la restaŭro de Meiĵi, Reformo, Restarig(ad)oRenovig(ad)o Meiĵi kaj foje ankaŭ esperantigata per la vorto Mejĝi (japane 明治維新 [meiĵi-iŝin], anglalingva literumo: Meiji) estas reforma periodo en Japanio de la 19-a jarcento, pli konkrete — ekde la jaro 1868, en kiu sekvis la detronigo de la ŝogunoj, la restaŭrado de imperiismo kaj la modernigo de la ŝtato, kiu ekde la jaro 1868 nomatas Japana Imperio. La nova registaro estas nun nomata Meiĵi-registaroRegistaro de Meiĵi (明治政府 [meiĵi-seifu]).


Historio de Japanio

La imperiestro Meiĵi en jaro 1873

La Restarigado Meiĵi (明治維新 Meiji iŝin?) estas termino kiu referencas al serio de okazaĵoj kiuj kondukis al ŝanĝo en la strukturo kaj politika kaj socia de Japanio en la periodo el 1868 ĝis 1912[1] kiu enhavas parton de la periodo Edo nomita malfrua Tokugava ŝogunlando kaj la komenco de la Erao Meiĵi.

La formado en 1866 de la alianco "Satĉo" inter Saigo Takamori, estro de la feŭdo Sacuma kaj Kido Takaĝoŝi, estro de la feŭdo Ĉoŝu, markas la komenco de la restaŭro Meiĝi. Tiuj du estroj apogis la imperiestron kaj laboris kun Sakamoto Rĵoma por finigi la regadon de la Tokugava ŝogunlando (finigita en 1867) kaj restaŭri la povon de la imperiestro.

En Januaro 1868 en la Boŝin-militoMilito de la jaro de la drako[2] Ĉoŝu kaj Sacuma venkis super la armeo de la antaŭa ŝoguno. Reale oni ne redonis la povojn al la imperiestro ses la povo pasis de la venkita ŝoguno al oligarkio de daimioj. Ekis la erao Meiĵi, en kiu estis abolitaj la specialaj privilegioj de la samurajoj, kaj oni donis al la loĝantaro la eblon porti familinomon (privilegio ĝis tiam ekskluzivo de la aristokrataro, dum la popolo uzis nur la nomon de sia profesio, por ekzemplo, la kapitano de ŝipo estis nomita "Anĵin" - "kapitano" -). Tiuj ŝanĝoj okazigis la nestabilecon de la lando en la komienco de la erao Meiĵi. Estis multaj ribeloj, inter kiuj menciindas Saigo Takamori, kiuj integris la triopon iŝin, amiko kaj kunulo de Okubo Toŝimiĉi. Saigo estis venkita de Ōkubo kaj, laŭ kelkaj fontoj, memmortigis sin per la ceremonia harakiro (seppuku).[3] La erao Meiĵi sukcesis la totalan stabilecon post kvar jardekoj.

Eksterlanda influo

redakti

En 1853, komodoro Matthew C. Perry alvenis en Japanion. Unu jaron poste Perry revenis minacante prr grandaj militŝipoj kun la deziro konkludi traktaton kiu malfermu japanajn havenojn por komercado.[4] Perry finfine konkludis la traktaton kiu malfermis du japanajn havenojn (nome Ŝimoda kaj Hakodate) nur por materiala apogo, kiel brulaĵo, trinkakvo, manĝo kaj karbo por usonaj ŝipoj. La Traktato de Kanagaŭa estis subskribita en 1854 kaj malfermis komercon inter Usono kaj Japanio. Poste, Japanio malvolonte etendis siajn komerajn traktatojn al Francio, Britio, Nederlando kaj Rusio pro usona premo. Tiuj traktatoj subskribitaj kun la okcidentaj potencoj iĝis konataj kiel Malegalaj Traktatoj ĉar Japanio perdis la kontrolon super siaj tarifoj dum la okcidentaj potencoj ekkontrolis japanajn terojn. En 1858, Townsend Harris, ambasadoro en Japanio, finkonkludis la traktaton, kiu malfermis la japanajn havenojn al komercado.

Post la humiligo de la Malegalaj Traktatoj, la estroj de la Meiĵi-reformo (kiel tiu revolucio estis konata), agadis por restarigi la imperian regadon por plifortigi Japanion kontraŭ la minaco esti koloniigita, finigante la eraon konata kiel sakoku. La vorto "Meiĵi" sigifas "kleran regadon" kaj la celo estis kombini "modernajn antaŭenirojn" kun tradiciaj "orientaj" valoroj 和魂洋才 Wakonyosai.[5] La ĉefaj estroj de tiu proceso estis Itō Hirobumi, Macukata Masajoŝi, Kido Takajoŝi, Itagaki Taisuke, Jamagata Aritomo, Mori Arinori, Okubo Toŝimiĉi, kaj Jamaguĉi Naojoŝi.

Kultura kunteksto

redakti
 
Adoleska imperiestro Meiĵi kun eksterlandaj reprezentantoj fine de la Boŝin-milito, 1868-1870.
  Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Bakumacu.

La Restaŭrado Meiĵi (fino de la ŝoguna reĝimo) reprezentis la falon de la despota reĝimo en Japanio. Tiu reĝimo estis bazita sur modelo tre simila al la eŭropea feŭdismo; la imperiestro, kiu estis kredata descendinta de la dioj, ne havis la realan povon sed dependis de la daimio, nome la plej grava feŭda senjoro. Tiu ricevis la titolon "ŝōgun", kiu estas la plej alta rango kiun daimio povis atingi. Pro tio la politika reĝimo estis nomita ŝogunlandobakufu. Tamen, Japanio ĝis 1853 estis izolita de la cetero de la landoj kaj ekonomie kaj politike, escepto por Ĉinio kaj Nederlando. En tiu jaro 1853, alvenis usona armita floto, sub la regado de Matthew C. Perry, cele al peto, aŭ postulo, de traktato de komerco. Tiu fakto estas konata kiel "Kuro-fune raikō" (la alveno de la nigraj ŝipoj). Ĉar Japanio ne havis ŝiparmeon por fronti, ĝi devis akcepti la traktaton, kio montris la malfortecon de la lando.

En Februaro 1867, Mucuhito, tiam dekkvinjaraĝa, sukcedis sian patron, la imperiestro Kōmei kaj proklamiĝis nova erao de Meiĵi (kiu signifas "kulton al regulo").[6] La restaŭrado Meiĵi de 1868 finigis 256 jarojn de feŭdismo de la Tokugava ŝogunlando.

Altklasa revolucio

redakti
 
Toŝimiĉi Okubo kiel juna samurajo.

Tiu revolucio havis unikan partikularecon en la historio; la reganta klaso mem (la aristokrataro) estis kiu vidis la neceson de ŝanĝoj kaj de rezigno el siaj specialaj rajtoj. Pro tio ili estis dividitaj en du partioj: nome la Iŝin Ŝiŝi unuflanke kaj la partianoj de la ŝogunlando. La terposedantoj (daimioj) kiuj estis kontraŭ la ŝogunlando estris la Iŝin Ŝiŝi. Inter ili elstaris tri estroj, nome la nomita Iŝin no sankecu (nome la triopo Iŝin), kies integrantoj estis Toŝimiĉi Okubo, Saigo Takamori kaj Kido Takaĝoŝi.[7]

La partianoj de la ŝogunlando disponis el diversaj fortoj por fronti tiujn revoluciulojn; inter ili la Ŝinsengumi (nome forto paramilita-polica kun sidejo en Kioto). Ĉirkaŭ 1867 la revolucia movado estis sukcesinta gravan avancon kaj la imperiestro Meiĵi (kiu ne havis realan povon) ordonis la dissolvon de la bakufu (ŝogunlando). Sed la ŝoguno Tokugaŭa Joŝinobu ne volis lasi la povon en manoj de la Iŝin Ŝiŝi kaj en 1868 okazis kvin bataloj pliaj, konataj per la nomo de Boŝin-milito (per kronologia ordo estis jenaj: Toba-Fuŝimi, Monte Ueno, Nagoaka, Aizu kaj Hakodate).

Poste la samurajoj, post la radikalaj ŝanĝoj faritaj de la imperiestro, ribeliĝis kontraŭ tiu, formante armeon. La malamiko estis la imperiestro kiu estis abolinta la privilegiojn de la samuraja klaso. La batalantoj estis la ĵus fondita polickorpuso, formita grandparte de samurajoj je la servo de la imperiestro kaj samurajoj de la klanoj venkintoj en la Boŝin-militoj: nome Sacuma kaj Ĉozu.

La rezultoj de la kvin militoj estis definitivaj kaj la ŝoguno kunvokis al konsilo la iŝin Saigo Takamori, en kiu estis ankaŭ la estro de la floto ŝoguna, nome Kacu Kaiŝu. La rezulto de tiu konsilio estis la kapitulaco de la ŝogunlando.

Aliancoj kaj fidelecoj

redakti
 
Alegorio de la Novo luktante kontraŭ la Malnovo, de komenco de la Japanio Meiĵi, ĉirkaŭ la jaro 1870.

La formado en 1866 de la alianco Sacuma-Ĉoŝu inter Saigo Takamori, la estro de la teritorio Sacuma kaj Kido Takaĝoŝi, la estro de la teritorio Ĉoŝu, konstruis la fundamentojn de la restaŭrado Meiĵi. Tiuj du estroj apogis la imperiestron Komei (patro de la imperiestro Meiĵi) kaj alianciĝis kun Sakamoto Rjoma cele al ŝanĝo de la registaro de la Tokugava ŝogunlando (bakufu) kaj al redono de la povo al la imperiestro. La 3an de Februaro 1867, la imperiestro Meiĵi surtroniĝis[8] post la morto de la imperiestro Kōmei. Tiu periodo estis granda ŝanĝo en Japanio, kiu evoluis el feŭdisma socio al kapitalisma ekonomio, per forta okcidenta influo.

Eventoj rilataj al Restarigado Mejĝi

redakti

Kiam Sakoku finiĝis kaj la kontakto de Japanio kun la okcidento en 19-a jarcento intensiĝis, la nestabileco de la ŝogunatoj kaj ties regadsistemo iĝis evidenta.

Radikaluloj (倒幕派 [Tōbaku-ha]) kaj precipe junaj samurajoj de la orientaj feŭdoj konsideris la rekonstruadon de imperia regado kiel elturniĝon el la krizo.

 
Tokugaŭa Joŝinobu en ceremonia vesto.

La formala konfrontado inter la reformistaj kaj la ŝogunoj kulminis en intercivitana milito, la Boŝin-milito. La 3-an de oktobro 1867 la ribelanto Tosa-Krano postulis abdikon de la ŝoguno Tokugaŭa Joŝinobu. Li konsentis principe la 9-an de novembro 1867 (14-an de oktobro, en la 3-a jaro de Keio laŭ lunosuna kalendaro). Oni konsideras, ke la abdiko estas plej grava evento de Restarigado Mejĝi. Poste la radikaluloj kaj ŝogunregnaj lojaluloj batalis en Kioto kaj proklamis la restaŭradon de imperiismo sub la juna imperiestro Mejĝi inter la 3-a kaj la 6-a de januaro 1868 (Batalo de Toba-Fuŝimi). Sekvis la pacema kapitulaco la 27-an de junio 1869 post la batalo ĉe Fortikaĵo Gorjokaku. La intercivitana milito finiĝis.

En 1877 ribelis la samurajoj de Kjuŝuo, ĉar ili estis malgravaj kaj sen influo (Seinan-Milito).

Fino de la Tokugava ŝogunlando

redakti
  Pli detalaj informoj troveblas en artikoloj Tokugava ŝogunlando kaj Bakumacu.
 
Tokugaŭa Joŝinobu informas siajn funkciulojn pri sia decido en la kastelo Nijō-jō en 1867.

La Tokugaŭa regado estis fondita en la 17-a jarcento kaj dekomence fokusis al reestablado de la ordo en sociaj, politikaj kaj internaciaj aferoj post jarcento de militoj. La politika strukturo, establita de Tokugawa Ieyasu kaj plifirmigita dum la regado de liaj du tujaj sukcedantoj, nome lia filo Tokugawa Hidetada (kiu regis el 1616 ĝis 1623) kaj nepo Tokugaŭa Iemicu (1623–51), ligis ĉiujn el la daimioj al la ŝogunlando kaj limigis ĉiun individuan daimion el akirado de tro multan teron aŭ povon.[9] La Tokugava ŝogunlando venis al sia oficiala fino la 9an de Novembro 1867, kiam Tokugaŭa Joŝinobu, nome 15a Tokugaŭa shōgun, "metis siajn privilegiajn postenojn al la dispono de la imperiestro" kaj rezignis ten tagojn poste.[10] Tio estis efektive la "restarigo" (Taisei Hōkan) de la imperia regado – kvankam Joŝinobu ankoraŭ retenis gravan influon kaj nur la 3an de Januaro de la sekva jaro, pere de edikto de la juna imperiestro, la restarigo plene okazis.[11] La 3an de Januaro 1868, la imperiestro senigis Joŝinobu el ĉiu povo kaj faris formalan deklaron de la restarigo de sia povo:

 
 La imperiestro de Japanio anoncas al la suverenoj de ĉiuj eksterlandaj ŝtatoj kaj al ties subuloj ke oni havigis permeson al la Shōgun Tokugaŭa Joŝinobu redoni la regantan povon kongrue kun sia propra peto. Ni ekde nun plenumos supreman aŭtoritaton en ĉiuj internaj kaj eksteraj aferoj de la lando. Sekve, la titolo de imperiestro devas esti anstataŭita pere de tiu de "Taikun", en kies nomo oni faris la traktatojn. Ni nomumos funkciulojn por konduki la eksterlandajn aferojn. Estas dezirebla ke la reprezentantoj de la potencoj de la traktato agnosku tiun anoncon. 
— Mutsuhito, 3a de Januaro, 1868[12]

Baldaŭ poste, nome en Januaro 1868, la Boŝin-milito startis pere de la Batalo de Toba–Fuŝimi en kiu fortoj de Ĉōŝū kaj de Sacuma vekis super la armeo de la eks-ŝōguno. Ĉiuj Tokugaŭaj teroj estis konkeritaj kaj metitaj sub "imperia kontrolo", tiel metante ilin sub la kontrolo de la nova regado de Meiĵi Japanio. Pere de la administracia subdividado "Fuhanken sanĉisei", la areoj estis dividitaj en tri tipoj: urbaj prefektujoj ( fu?), ruraj prefektujoj ( ken?) kaj la jam ekzistintaj teritorioj (subregnoj).

 
Imperiestro Meiĵi ricevas la nederlandan ministro-rezidanton Dirk de Graeff van Polsbroek en 1868.

La 23an de Marto la nederlanda ministro-rezidanto Dirk de Graeff van Polsbroek kaj la franca ministro-rezidanto Léon Roches estis la unuaj eŭropaj senditoj kiuj estis akceptitaj en persona aŭdienco kun Meiĵi en Edo (Tokio).[13][14] Tiu aŭdienco kondukis al la fondo de (moderna) nederlanda diplomatio en Japanio.[15] Sekve, De Graeff van Polsbroek konsilis la imperiestron kaj la registaron en ilia negocado kun reprezentantoj de la ĉefaj eŭropaj potencoj.[16][15]

En 1869, la daimioj de la subregnoj Tosa, Hizen, Sacuma kaj Ĉōŝū, kiuj estis tre akre batalantaj kontraŭ la ŝogunlando, estis konvinkitaj "redoni siajn subregnojn al la imperiestro". Aliaj daimioj estis poste same konnvinkitaj fari same, tiel kreante centran registaron en Japanio kiu plenumis rektan povon al la tuta "regno".

Some shogunate forces escaped to Hokkaidō, where they attempted to set up a breakaway Republic of Ezo; however, forces loyal to the Emperor ended this attempt in May 1869 with the Battle of Hakodate in Hokkaidō. The defeat of the armies of the former shōgun (led by Enomoto Takeaki and Hijikata Toshizō) marked the final end of the Tokugawa shogunate, with the Emperor's power fully restored.

Finally, by 1872, the daimyōs, past and present, were summoned before the Emperor, where it was declared that all domains were now to be returned to the Emperor. The roughly 280 domains were turned into 72 prefectures, each under the control of a state-appointed governor. If the daimyōs peacefully complied, they were given a prominent voice in the new Meiji government.[17] Later, their debts and payments of samurai stipends were either taxed heavily or turned into bonds which resulted in a large loss of wealth among former samurai.[18]

Armea reformo

redakti

Emperor Meiji announced in his 1868 Charter Oath that "Knowledge shall be sought all over the world, and thereby the foundations of imperial rule shall be strengthened."[19]

Under the leadership of Mori Arinori, a group of prominent Japanese intellectuals went on to form the Meiji Six Society in 1873 to continue to "promote civilization and enlightenment" through modern ethics and ideas. However, during the restoration, political power simply moved from the Tokugawa shogunate to an oligarchy consisting of these leaders, mostly from Satsuma Province (Ōkubo Toshimichi and Saigō Takamori), and Chōshū Province (Itō Hirobumi, Yamagata Aritomo, and Kido Takayoshi). This reflected their belief in the more traditional practice of imperial rule, whereby the Emperor of Japan serves solely as the spiritual authority of the nation and his ministers govern the nation in his name.[mankas fonto](Bonvolu krei Kategorio:Artikoloj kun senfontaj asertoj ekde august 2017!)

The Meiji oligarchy that formed the government under the rule of the Emperor first introduced measures to consolidate their power against the remnants of the Edo period government, the shogunate, daimyōs, and the samurai class.[20]

 
The Tokyo Koishikawa Arsenal was established in 1871.

Throughout Japan at the time, the samurai numbered 1.9 million. For comparison, this was more than 10 times the size of the French privileged class before the 1789 French Revolution. Moreover, the samurai in Japan were not merely the lords, but also their higher retainers—people who actually worked. With each samurai being paid fixed stipends, their upkeep presented a tremendous financial burden, which may have prompted the oligarchs to action.

Whatever their true intentions, the oligarchs embarked on another slow and deliberate process to abolish the samurai class. First, in 1873, it was announced that the samurai stipends were to be taxed on a rolling basis. Later, in 1874, the samurai were given the option to convert their stipends into government bonds. Finally, in 1876, this commutation was made compulsory.[mankas fonto](Bonvolu krei Kategorio:Artikoloj kun senfontaj asertoj ekde august 2017!)

To reform the military, the government instituted nationwide conscription in 1873, mandating that every male would serve for four years in the armed forces upon turning 21 years old, followed by three more years in the reserves. One of the primary differences between the samurai and peasant classes was the right to bear arms; this ancient privilege was suddenly extended to every male in the nation. Furthermore, samurai were no longer allowed to walk about town bearing a sword or weapon to show their status.

This led to a series of riots from disgruntled samurai. One of the major riots was the one led by Saigō Takamori, the Satsuma Rebellion, which eventually turned into a civil war. This rebellion was, however, put down swiftly by the newly formed Imperial Japanese Army, trained in Western tactics and weapons, even though the core of the new army was the Tokyo police force, which was largely composed of former samurai. This sent a strong message to the dissenting samurai that their time was indeed over. There were fewer subsequent samurai uprisings and the distinction became all but a name as the samurai joined the new society. The ideal of samurai military spirit lived on in romanticized form and was often used as propaganda during the early 20th-century wars of the Empire of Japan.[21]

However, it is equally true that the majority of samurai were content despite having their status abolished. Many found employment in the government bureaucracy, which resembled an elite class in its own right. The samurai, being better educated than most of the population, became teachers, gun makers, government officials, and/or military officers. While the formal title of samurai was abolished, the elitist spirit that characterized the samurai class lived on.

The oligarchs also embarked on a series of land reforms. In particular, they legitimized the tenancy system which had been going on during the Tokugawa period. Despite the bakufu's best efforts to freeze the four classes of society in place, during their rule villagers had begun to lease land out to other farmers, becoming rich in the process. This greatly disrupted the clearly defined class system which the bakufu had envisaged, partly leading to their eventual downfall.

The military of Japan, strengthened by nationwide conscription and emboldened by military success in both the Sino-Japanese War and the Rus-Japana milito, began to view themselves as a growing world power.

Centralizado

redakti
 
Alegorio de Novo luktante kontraŭ Malnovo, en la komenco de japana Meiĵi, ĉirkaŭ 1870.

Besides drastic changes to the social structure of Japan, in an attempt to create a strong centralized state defining its national identity, the government established a dominant national dialect, called "standard language" (標準語 hyōjungo?), that replaced local and regional dialects and was based on the patterns of Tokyo's samurai classes. This dialect eventually became the norm in the realms of education, media, government, and business.[22]

The Meiji Restoration, and the resultant modernization of Japan, also influenced Japanese self-identity with respect to its Asian neighbours, as Japan became the first Asian state to modernize based on the Western model, replacing the traditional Confucian hierarchical order that had persisted previously under a dominant China with one based on modernity.[23] Adopting enlightenment ideals of popular education, the Japanese government established a national system of public schools.[24] These free schools taught students reading, writing, and mathematics. Students also attended courses in "moral training" which reinforced their duty to the Emperor and to the Japanese state. By the end of the Meiji period, attendance in public schools was widespread, increasing the availability of skilled workers and contributing to the industrial growth of Japan.

The opening up of Japan not only consisted of the ports being opened for trade, but also began the process of merging members of the different societies together. Examples of this include western teachers and advisors immigrating to Japan and also Japanese nationals moving to western countries for education purposes. All these things in turn played a part in expanding the people of Japan's knowledge on western customs, technology and institutions. Many people believed it was essential for Japan to acquire western "spirit" in order to become a great nation with strong trade routes and military strength.

Industria kresko

redakti

The Meiji Restoration accelerated the industriigo process in Japan, which led to its rise as a military power by the year 1895, under the slogan of "Enrich the country, strengthen the military" (富国強兵 fukoku kyōhei?).

During the Meiji period, powers such as Europe and the United States helped transform Japan and made them realize a change needed to take place. Some leaders went out to foreign lands and used the knowledge and government writings to help shape and form a more influential government within their walls that allowed for things such as production. Despite the help Japan received from other powers, one of the key factors in Japan's industrializing success was its relative lack of resources, which made it unattractive to Western imperialism.[25] The farmer and the samurai classification were the base and soon the problem of why there was a limit of growth within the nation's industrial work. The government sent officials such as the samurai to monitor the work that was being done. Because of Japan's leaders taking control and adapting Western techniques it has remained one of the world's largest industrial nations.

The rapid industrialization and modernization of Japan both allowed and required a massive increase in production and infrastructure. Japan built industries such as shipyards, iron smelters, and spinning mills, which were then sold to well-connected entrepreneurs. Consequently, domestic companies became consumers of Western technology and applied it to produce items that would be sold cheaply in the international market. With this, industrial zones grew enormously, and there was a massive migration to industrializing centers from the countryside. Industrialization additionally went hand in hand with the development of a national railway system and modern communications.[26]

Restarigado en politiko

redakti

La nova regado sub Saigo Takamori, Okubo Toshimichi, Kido Takayoshi administris la konfiskajn feŭdbienojn (25% de regnobieno) kaj etendis tiele sian influsferon en Japanio.

En 1869 imperiestro translokis sian kortegon de Kioto al Edo kiu iĝis alinomata Tokio. Oni konsideras ke ekde la transloko ĉefurbo de Japanio estas Tokio.

Restarigado en socia sistemo

redakti

La militservodevo kaj lernejodevo iĝis leĝa, okcidentaj ekspertoj estis alvokata pro konstrui ferovojojn, industriojn, la floton kaj armeon.

En 1873, la registaro de Mejĝi aprobis la Gregorian kalendaron.

Ekde 1889 valida aŭtoritata konstitucio, la konstitucio de Mejĝi establiĝis. Tamen la potenco troviĝis ankoraŭ en manoj de la oligarĥia nobelaro kiu agis parte kontraŭ la nova parlamento kaj staris super la konstitucio.

Gravuloj

redakti
  • Enryō Inoue, unu el la plej influaj budhanoj de Mejĝi-reformo. Li provis redifini budhisman religion helpe de okcidenta filozofio.

Referencoj

redakti
  1. Beasley, William G. (1972). The Meiji restoration (en angla). Stanford University Press. p. 247. ISBN 0804779902.
  2. Boshin (戊辰?) estas la nomo de la kvina jaro de la sesdekjara ciklo en la aziaj orientaj kalendaroj. 戊辰 estas legebla ankaŭ kiel "cuĉinoe-tacu" en japana, laŭvorte "Plej aĝa frato de la Drako de la Tero". En la ĉina terminaro, ĝi estis tradukebla kiel "Drako de la Tero Jango", asocia kun tiu jaro partikulare en la sesdekjara ciklo. Etimologie, 戊 y 辰 havas nenion komuna kun "drako" aŭ "Plej aĝa frato de la Tero", kaj tiel, la kompreno de "cuĉinoe-tacu" estas konsiderata kiel tipo de kun'ĝomi asocia. En terminoj de la erao, la konflikto ekis en la kvara jaro de la Erao Keiō, kiu estis ankaŭ la unua jaro de Meiĝi en Oktobro samjare, kaj finis la dua jaro de Meiĵi.
  3. Andrew M. Beierle (eld.). «The Real Last Samurai». Emory Magazine (en angla). Konsultita la 18an de Majo 2013.
  4. Hunt, Lynn, Thomas R. Martin, Barbara H. Rosenwein, R. Po-chia Hsia et al. The Making of the West, Peoples and Cultures. Vol. C. 3a eld. Boston: Bedford/ St. Martin's, 2009. pp. 712–713.
  5. Hunt, Lynn, Thomas R. Martin, Barbara H. Rosenwein, R. Po-chia Hsia et al.. The Making of the West, Peoples and Cultures. Vol. C. 3rd ed. Boston: Bedford/ St. Martin's, 2009. 712–713.
    • Henry Kissinger On China. 2011 p. 79
  6. Junqueras y Vies et al. 2011, p. 219.
  7. Junqueras y Vies et al. 2011, p. 222-223.
  8. L'Enciclopèdia.cat (eld.). «Época Meiji» (katalune). Konsultita la 8an de Majo 2013.
  9. Tokugawa Period and Meiji Restoration. History.com. Alirita 2a de Marto 2018.
  10. "Meiji Restoration | Definition, History, & Facts", Encyclopedia Britannica.
  11. "One can date the 'restoration' of imperial rule from the edict of 3th January 1868." Jansen (2000), p. 334.
  12. Citita kaj tradukita en A Diplomat In Japan, Sir Ernest Satow, p. 353, (ISBN 978-1-933330-16-7)
  13. Emperor of Japan: Meiji and his world, 1852–1912, p 133. Donald Keene
  14. The last Samurai: japanische Geschichtsdarstellung im populären Kinofilm, pp 90–91. Daniel Scherer (2009)
  15. 15,0 15,1 From Dejima to Tokyo. Dirk de Graeff van Polsbroek (This study is the first complete history of Dutch diplomatic locations in Japan. It has been commissioned by the Embassy of the Kingdom of the Netherlands in Tokyo). Arkivita el la originalo je 8a de Marto 2023. Alirita 17a de Marto 2023.
  16. Het geheugen van Nederland
  17. David "Race" Bannon, "Redefining Traditional Feudal Ethics in Japan during the Meiji Restoration," Asian Pacific Quarterly, Vol. 26, No. 1 (1994): 27–35.
  18. Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj polsy; $2
  19. Henry Kissinger On China. 2011 p. 79
  20. Federal Research Division. (1992) Japan: A Country Study. Library of Congress, p. 38.
  21. Wert, Michael. (26 September 2019) Samurai: A Concise History. Oxford University Press, p. 108–109. ISBN 978-0190932947.
  22. Bestor, Theodore C. "Japan." Countries and Their Cultures. Eds. Melvin Ember and Carol Ember. Vol. 2. New York: Macmillan Reference USA, 2001. 1140–1158. 4 vols. Gale Virtual Reference Library. Gale. Pepperdine University SCELC. 23 November 2009 [1].
  23. (Spring 2011) “A Rising Unknown: Rediscovering China in Japan's East Asia”, China Review 11 (1), p. 2. 
  24. The Meiji Restoration and Modernization | Asia for Educators | Columbia University. Alirita 21 May 2019.
  25. Zimmermann, Erich W.. (1951) World Resources and Industries. New York: Harper & Row, p. 462, 525, 718.
  26. (1977) “Success Illgotten? The Role of Meiji Militarism in Japan's Technological Progress”, The Journal of Economic History 37, p. 113–135. doi:10.1017/S0022050700096777. 154563371. 

Bibliografio

redakti
  • Akamatsu, Paul (1972). Meiji 1868: Revolution and Counter-Revolution in Japan. New York: Harper & Row. p. 1247.
  • Beasley, William G. (1972). The Meiji Restoration. Stanford: Stanford University Press.
  • Beasley, William G. (1995). The Rise of Modern Japan: Political, Economic and Social Change Since 1850. New York: St. Martin's Press.
  • Breen, John, "The Imperial Oath of April 1868: ritual, power and politics in Restoration Japan", Monumenta Nipponica, 51,4 (1996)
  • Craig, Albert M. (1961). Chōshū in the Meiji Restoration. Cambridge: Harvard University Press.
  • Earl, David M. Emperor and Nation in Japan (Seattle: University of Washington Press, 1972), en Yoshida: "Attitude toward the Emperor/Nation", pp. 161–192. Ankaŭ pp. 82–105.
  • Harry D. Harootunian, Toward Restoration (Berkeley: University of California Press, 1970), "Introduction", pp. 1–46; en Yoshida: chapter IV "The Culture of Action – Yoshida Shōin", pp. 184–219.
  • Jansen, Marius B.; Gilbert Rozman, eld. (1986). Japan in Transition: From Tokugawa to Meiji. Princeton: Princeton University Press.
  • Jansen, Marius B. (1961). Sakamoto Ryōma and the Meiji Restoration. Princeton: Princeton University Press. OCLC 413111. Especially chapter VIII: "Restoration".
  • Jansen, Marius B.: "The Meiji Restoration", en: Jansen, Marius B. (eld.): The Cambridge history of Japan, Volume 5: The nineteenth century (New York: Cambridge UP, 1989), pp. 308–366.
  • Jansen, Marius B. (2000). The Making of Modern Japan. Cambridge: Harvard University Press.
  • Karube, Tadashi (2019). Toward the Meiji Revolution: The Search for "Civilization" in Nineteenth-Century Japan. Tokyo: Japan Publishing Industry Foundation for Culture. Arkivita el la originalo la 28an de Septembro 2021. Alirita la 27an de Majo 2019.
  • McAleavy, Henry. "The Meiji Restoration" History Today (Sept. 1958) 8#9 pp. 634–645
  • McAleavy, Henry. "The Making of Modern Japan" History Today (May 1959) 9#5 pp 297–30
  • Murphey, Rhoads (1997). East Asia: A New History. New York: Addison Wesley Longman.
  • Satow, Ernest Mason (2002). A Diplomat in Japan. ICG Muse. ISBN 4-925080-28-8.
  • Strayer, Robert W. (2013). Ways of the World with Sources Vol. 2 (2nd ed.), pp 950(?).
  • Najita Tetsuo, The Intellectual Foundations of Modern Japanese Politics (Chicago & London: University of Chicago Press), chapter 3: "Restorationism in Late Tokugawa", pp. 43–68.
  • Totman, Conrad (1988). "From Reformism to Transformism, bakufu Policy 1853–1868", en: T. Najita & V. J. Koshmann, Conflict in Modern Japanese History (New Jersey: Princeton University Press), pp. 62–80.
  • Wall, Rachel F. (1971). Japan's Century: An Interpretation of Japanese History since the Eighteen-fifties. London: The Historical Association.